Kanal İstanbul'un iptali için açılan dava reddedildi

TMMOB'a bağlı 9 meslek odası, kelam konusu iş birliği protokolünün iptali istemiyle İstanbul 8. Yönetim Mahkemesinde 2018'de dava açtı. Dava dilekçesinde, protokolün konusunun tüm memleketler arası kontratlara, Anayasa'ya, Etraf Nizamı Planı'na muhalif olduğu, protokol kapsamında tarım alanlarının ve karasal ekosistemin geri dönülemez formda bozulacağı, doğal ve arkeolojik sit alanlarının, tabiat parklarının yok olacağı savunuldu.

Taraflara yüklenen vazifelerin de hukuka ters olduğu ileri sürülen dilekçede, protokol konusu proje alanının, rezerv alan dışında şimdi hudutları belirlenmemiş bir alanı işaret ettiği, münasebetiyle hangi hukuksal rejime bağlı bulunduğu muhakkak olmayan bir alanda tüm planlama yetkisinin davalı Etraf ve Şehircilik Bakanlığına verildiği kaydedildi.

TOKİ'nin yükümlülükleri belirlenirken uygulama çalışmaları için harcanan bedellerin birebir yahut nakdi taşınmaz olarak mahsuplaştırılmasından kelam edildiği belirtilen dilekçede, bir taşınmazın diğer bir yönetime döneminin mahsuplaşma yoluyla değil, Kamulaştırma Kanunu uyarınca gerçekleştirilebileceği, mal ve hizmet alımlarının da Kamu İhale Kanunu kararları kapsamında yapılabileceği savunuldu.

Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise adaba yönelik ehliyet tarafından, temele yönelik de hukuka karşıtlık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddedilmesini istedi. stanbul 8. Yönetim Mahkemesi, protokolün iptali istemiyle açılan davayı oy birliğiyle reddetti.

İTİRAZ YERİNDE BULUNMADI

Davalı yönetimlerin, meslek odalarının dava açma ehliyetiyle ilgili itirazlarının yerinde bulunmadığı kararda, kuruluş dokümanlarında yazılı olmasa bile her meslek kuruluşunun çevreyi ilgilendiren mevzularla ilgili motamot gerçek şahıslar üzere subjektif dava ehliyetine sahip olduğunun kabul edilmesi gerektiği belirtildi.

Temele ait değerlendirmede ise davacıların, protokol konusu proje alanının, rezerv alan dışında şimdi sonları belirlenmemiş bir alanı işaret ettiği, hasebiyle hangi tüzel rejime bağlı olduğu aşikâr olmayan bir alanda tüm planlama yetkisinin davalı Etraf ve Şehircilik Bakanlığına verildiği istikametindeki itirazı yerinde bulunmadı.

Kararda, 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun'un ilgili unsurları değerlendirildiğinde, Etraf ve Şehircilik Bakanlığının riskli alanlardaki ve rezerv yapı alanlarındaki uygulamalarda faydalanılmak üzere özel kanunlar ile öngörülen alanlara ait olanlar da dahil her tıp ve ölçekteki planlama süreçlerine temel teşkil edecek standartları belirlemeye, onaylamaya ve kent dizaynları hazırlamaya yetkili olduğu bildirildi. 

Ayrıyeten, İstanbul'da bulunan kimi alanlarda gerçekleştirilecek proje uygulamaları kapsamında Etraf ve Şehircilik Bakanlığının yetkilendirilmesi yolunda tesis edilen 2012/3573 sayılı Bakanlar Şurası kararının iptali istemiyle Danıştayda açılan davanın reddedildiği hatırlatıldı.



"YETKİLİ KARAR ORGANI, İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE MECLİSİ"

İstanbul Büyükşehir Belediyesine ilişkin taşınmazların, kanal projesi için belediyenin yetkili organının kararı olmaksızın tahsis edildiği savı da kabul edilmedi. 

Kararda, davalı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığına verilen yetkilerin, yönetimlerin bünyesinde bulunan üniteleriyle yazışmaları sonucunda alınan kararlar sonucunda ve karşılıklı mutabakata varılarak belirlenen yetkiler olduğu ve protokolün düzenlendiği tarihten sonraki bir tarihte yetkili karar organı olarak belirlenen İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin, 12 Ekim 2018 tarihli kararı ile protokolün uygun bulunması nedeniyle bu doğrultuda hukuka terslik içermediği tabir edildi.

Protokol konusunun tüm memleketler arası kontratlara, Anayasa'ya ve hukuka muhalif olduğu, tarım alanlarının ve karasal ekosistemin geri dönülemez biçimde bozulacağı istikametindeki itiraz da mahkemece kabul görmedi.

Protokolün, uygulamaya dönük süreçlerin, protokole taraf kurumların tabi oldukları kanun ve yönetmeliklerle tanımlandığı formuyla vazife alanları ve sorumlulukları dahilinde nasıl yürütüleceğini öngördüğü belirtilen kararda, "Protokol kararlarıyla orman alanları, tarım alanları, su havzaları, doğal ve arkeolojik sit alanları üzere kendi özel mevzuatlarıyla muhafaza altına alınmış alanlara ait süreçlerin yürütülmesinde meydana gelebilecek aksaklıkların da önüne geçilebilmesi açısından kurumların uyumunun sağlanabilmesinin hedeflendiği, bu açıdan davaya mevzu protokolde hukuka karşıtlık bulunmadığı görülmektedir." denildi.

Kararda, ayrıyeten "Kaldı ki yürütülen süreçlerde meydana gelebilecek rastgele bir karşıtlığın kelam konusu olması halinde de menfaatleri ihlal edilenler istikametinden davaya mevzu edilebileceği açıktır." tabiri kullanıldı.



"KANUNUN MAKSAT VE KAPSAMINA UYGUN"

TOKİ'nin yükümlülükleri belirlenirken uygulama çalışmaları için harcanan bedellerin birebir yahut nakdi taşınmaz olarak mahsuplaştırılmasından kelam edildiği belirtilerek, bir taşınmazın öteki bir yönetime periyodunun mahsuplaşma metoduyla değil, Kamulaştırma Kanunu uyarınca gerçekleştirilebileceği, mal ve hizmet alımlarının da Kamu İhale Kanunu kararları kapsamında yapılabileceği tarafındaki itiraz da mahkeme tarafından yerinde bulunmadı.

Kararda, iş birliği süreçlerini belirleyen ve tüm paydaşlar tarafından de kendi misyon alanlarıyla ilgili sorumluluklar öngören protokole bahis projenin finansmanının temini emelini içeren düzenlemelerin TOKİ'nin tabi bulunduğu 2985 sayılı kanunun maksat ve kapsamına uygun olduğu sonucuna varıldığı kaydedildi.

Öte yandan, TOKİ'nin bağlı iştiraki olan özel hukuk hukuksal kişiliğini haiz Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım İştiraki Anonim Şirketi'nin de belirlenen bu hedef ve kapsamda proje finansmanı teminine yönelik olarak paydaş belirlenmesinde kamu faydası ölçütü içinde hukuka karşıtlık görülmediği söz edildi.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na karşıtlık bulunması durumunda da menfaatleri ihlal edilenler istikametinden gerek ilgili kurumlar nezdinde itiraz gerekse davaya mevzu edilebilmesi imkanının bulunduğu belirtilen kararda, "Kamu faydası ve hizmetin gereklerine uygun biçimde tesis edildiği sonucuna varılan dava konusu süreçte hukuka karşıtlık görülmemektedir." denildi.