Kanser Ağrısı

Kanser Ağrısı Sorunun Tanımı Tüm sızı sendromları gözden geçirildiğinde kansere ast ağrıların fazla manâlı bir yer tuttuğunu görmekteyiz Kanser ağrısı, yarattığı hastaya ve aileye ait psikososyal sorunları ve meslek gücü kayıpları açısından, ülkelerin ekonomilerini de etkileyebilen kayda değer bir olgudur Epidemiyolojik araştırmalarda her yıl takriben 7 milyon yeni kanser tanısı konduğu ve 14 milyon kanserli hastanın bulunduğu saptanmıştır Benzer araştırma sonuçlarına tarafından her yıl 5 milyon hastanın kanser sebebiyle yaşamını yitirdiği bildirilmiştir Bu da dünyadaki tüm ölümleri % 10’una yakındır Kanserli hastaların % 2050’sinde ilk başvuruda, % 3040’ında çare esnasında, %7590’ında ileri evrede ve son dönemde ağrı vardır; hasta ve yakınları için AĞRI, ölümün kendisinden bile daha büyük bir dehşet kaynağıdır Kanserli hastaların ortalama %30 ile 50’sinin sancı yakınmaları olduğu düşünülürse, bu durumda iyimser bir hesapla hemen dünyada, takriben 5 milyon kişi kanser nedeniyle ağrı çekmektedir 2600 hastayı içeren 12 araştırmada kanser ağrısının oysa %50 oranında denetleme altına alınabildiği gösterilmiştir Buna karşılık WHO verilerine kadar farmakolojik yöntemlerle ağrının % 80’i teftiş altına alınabilmektedir Kanserli Hastada Ağrıya Genel Yaklaşma Ağrı kontrolünün basamakları; * Ağrı şiddetini değerleme * Ağrının ayrıntılı hikayesinin sorgulanması * Hastanın psikolojik durumunun değerlendirilmesi * Özenli bir fizik tetkik * Gerekli bütün araştırmaların yapılması * Sızı kontrolünde alternatif yöntemleri anımsamak * Tedavi sonuçlarının değerlendirilmesi biçiminde özetlenebilir Hastanın ağrısının varlığına güvenmek ve bunu etraflıca irdelemek çok önemlidir Ağrının şiddetinin hatalı değerlendirilmesi ya da hastaya yarattığı maluliyetin bütün algılanmaması, yetkisiz bir fizik tetkik ve tetkik ne yazık oysa hatalı teşhis ve yetkisiz tedaviye yol açar Tam anlamı ile çözümlenmemiş bir sancı sendromunda dürüst ve tatmin edici çare için mutlaka uygulanan tedavilerin sonuçlarının değerlendirilmesi ve alternatif ağrı yitimi yöntemlerinin hatırlanması gerekmektedir Kanserli hastanın ağrı şikayetinin değerlendirilmesinde sızı nedeninin yanısıra fiziki kısıtlılık ile ağrıya emrindeki ya da bağımsız olarak ortaya meydana çıkan diğer semptomların ele alınması gerekir Hasta sızı şikayeti ile başvurduğunda tam bir anamnez alınmalı ve hastanın başlıca hastalığının bütün ayrıntıları öğrenilmelidir Ayrıca bu anamnez hastanın ağrısının özellikleri ve hastalığın dağılma bölgeleri hakkında da anahtar sözcük verilebilir Ağrının ne süre başladığı, süresi, sıklığı ve şiddeti değerlendirilmelidir Hastanın daha önce kullandığı analjezikler de sızı şiddetinin değerlendirilmesinde manâlı etken olurlar Mesela, daha önce nonsteroid antiinflamatuar ilaçlarla kontrol altına alınabilen bir sancı, bundan böyle bu ajanlara cevap vermiyorsa şiddetinin arttığı sonucu ortaya çıkar Yanma şeklinde ya da dizesaaaik özellikler içeren bir ağrı ile şiddetli batıcı, bıçak saplanması tarzındaki sancı bir sinir lezyonunu düşündürür Buna karşın içten gelen lokalize, sızlama tarzındaki ağrıda kemik stazı akla gelmelidir Kramp tarzında epizodik özellikler gösteren sancı, içi anlamsız bir organın tutulduğunu düşündürür Göğüste sıkışma hissine yol açan sırt ağrısı epidural spinal kord basısını akla getirmelidir Bu özelliklerin yanı sıra ağrının süresi ve dağılma bölgesi, ağrıyla birlikte ortaya çıkan ve organ disfonksiyonlarıyla seyreden semptomlar (örbarsak tıkanıklığı), ağrıyı arttıran ve azaltan etkenler de değerlendirilmelidir Hastanın o güne değin aldığı analjezik ilaçlar da ağrının şiddeti daha sonra uygulanacak yöntemler hakkında manâlı ipuçları verir Örneğin nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlarla (NSAİİ) denetim altına alınabilen sancı bir kemik stazı olabileceğini, trisiklik antidepresanlar ya da karbamezapin verilerek denetleme altına alınabilen bir sızı nöropatik ağrıyı akla getirmelidir Keza hasta daha önce basit analjezikler kullanmış ve hekime başvurduğunda kodein ve NSAİİ kombinasyonlarını kullanmakta ve buna rağmen ağrısı geçmiyorsa artık invazif birtakım girişimler gündeme gelecektir Sancı tedavisine geçmeden önce hastaya mutlaka tam bir tıbbi ve nörolojik tahlil yapılmalıdır Böylelikle ağrının kökeni, yayılma bölgeleri, tümörün yaşamsal organlara yakınlığı gibi konularda manâlı ipuçları yakalanabilir Kanser ve uygulanan tedaviye alt olarak hastanın psikolojik durumunda meydana gelen şartların değişmesi, çevresi ile ilişkileri, hastalığa karşısında savaşım gücü, eğitim düzeyi ayrı ayrı değerlendirilmelidir Sızı kontrolüne başlamadan önce, hastaya uygulanan yöntemlerin hastalığın tedavisi olmadığı, tedavisinin bu konuda uzmanlaşmış hekimler kadar ayrıca sürdürüleceği, kendisine daha çok sızı konusunda tezgâhtar olunacağı anlatılmalıdır Kanser ağrısı kontrolünde; önce ağrının geniş detaylı olarak değerlendirilmesi sonradan çare stratejisinin belirlenmesi gereklidir Sancı şiddetinin değerlendirilmesinde vizüel analog skala, nümerik skalalar, kategorik skalalar, yüz skalaları gibi tek boyutlu skalalar yanı sıra, ağrının emosyonel, maddi ve davranışsal yönlerinin de irdelendiği, kısa sancı değer biçme formu, Minesota sancı değer biçme formu McGill ağrı değerleme formu gibi çok boyutlu değerlendirme formları da kullanılabilir Kanser Ağrısının Nedenleri Kanserli hastada sızı nedeninin araştırılması sırasında ağrının kanser dışı bir neden ast olabileceği unutulmamalıdır Dağıtılmış yazarlara kadar kanserli hastalarda sancı sendromlarının % 317’si kanser dışı nedenlere bağlıdır Kanser ağrısının tedavisi ile kanser dışı bir nedene alt ağrının kontrolu birbirinden fazla farklıdır Kanserli hastalarda sancı özellikle analjeziklere cevap vermediği takdirde bu şart daha da siklet kazanmaktadır Kanserli hastalarda tasarlanmış tedavi yöntemleri ile kanser ağrısının kontrolü genellikle mümkündür Kanserli hastalarda sızı sendromları Kanserli hastalarda sancı sendromları etyolojilerine göre üç büyük grupta incelenebilir: a Hastaların % 77 sinde ağrıya alıngan yapıların tümörle invazyonu veya kompresyonuyla, b Hastaların % 19 unda kanser tedavisi sırasında uygulanan cerrahi, kemoterapi, radyoterapi gibi yöntemlere yan olarak ağrı gelişir, c Hastaların % 4 ünde ise sancı kanser dışı nedenlere bağlıdır