Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
ABD'de tekrar kanser vefatları kardiyovasküler ölümlerden sonra 2. sırada gelmektedir. Tüm Yerkürede kronik marazlar süratle artmaktadır. Burada sigara içimi, alkol ve proses edilmiş yiyecekler yani kabaca Garp tipi hayat biçimi bu ölümlerden sorumludur. Sigara içimi her yıl yerkürede yaklaşık 4.5 milyon insanın irtihaline yol açmaktadır. 2020 yılında bu sayı 10 milyona çıkacak ve gelişmekte olan memleketlerde 7 milyon vefat gerçekleşecektir. ABD'de 1964 yılından beri uygulanan sigara zıddı programlar ile sigara prevalanslarında %50 azalma olmuş ve suratlar %25'e gerilemiştir. Türkiye de ise 2002 yılında her 2 erkekten biri, her 4 bayandan biri sigara içmektedir. Bu rakamlar yerküre ortalamalarının üstündedir. Obezite tekrar kıymetli bir sorun olup, gelişmekte olan devletlerde beslenme zayıflığı ile birlikte görülmektedir. ABD'de önlenebilir 2. vefat nedeni olup, 5 yaşın altında 17 milyon obez evlat olduğu iddia edilmektedir. Bir kutu meşrubatta 15 kaşık şeker olduğu unutulmamalıdır. Sıhhat yahut marazı seçebileceğimiz bir yol ayrımındayız.
Burada fizikî aktivitenin değerli bir bölgesi vardır. Günde 30 dakikalık bir fizikî aktivite sağlıklı olabilmemiz için kendi ismimize yapabileceğimiz değerli basamaklardan biridir. Bu bahiste mahallî idarelere çok kıymetli rol düşmektedir. Spor alanları, muhit düzenlemeleri, mekteplerde, çalıştığımız iş taraflarında eğitim ile medyanın buna eğilmesi halk sıhhati açısından çok kıymetlidir. Fizikî aktivite kolon kanserinde %40, göğüs kanserinde %20-40 arasında azalmaya yol açmaktadır. Garp tipi ömür biçimi kuvvetten ve yağdan varlıklı diyet, rafine karbonhidrat ve hayvansal proteinlere dayanan fizikî aktivitenin kısıtlı olduğu ömür biçimidir.
Sonuç olarak obezite, erken adet görme ve göğüs kanseri sıklığında yaklaşık %40 artmaya yol açmaktadır. Şişman1ığın yol açtığı kanserlerde olan artışlar endometrium kanserlerinde %39, böbrek kanserlerinde %25, safrakesesi kanserlerinde %24, kolon kanserinde %11, göğüs kanserinde %8, prostat kanserinde ise %4'tür. O halde ne yapalım? Beslenmemizde posalı yiyecekler ile balığa değer verelim. EPIC çalışmasında bu diyet ile kolon kanserlerinden %70 nispetinde korunduğumuzu biliyoruz. Yeniden ömür biçiminde yapılacak değişiklik diyabet riskini %58 orantısında düşürmektedir. O halde küçük adımlar bize büyük ve mükemmel mükafatlar olarak geri dönecektir.
Bir hekim ve sıhhat bakımı veren kimseler olarak sağaltım sağlamak, bilim üretmek ve toplulukta rol sahibi olmalıyız. Sigara ile savaşım burada gündeme gelmelidir. Sigarayı başlamayı önlemeli; sigarayı bıraktırmaya çalışmalıyız. Zerzevat ve meyve tüketimini toplulukta artırmaya çalışmalı, fizikî aktiviteyi teşvik etmeli ve imkan sağlamalıyız. Daha sağlıklı bir ömür için günde 5-9 kere zerzevat meyve yiyelim programları NCI tarafından muvaffakiyet ile uygulanmaktadır. Günde 600 gr zerzevat ve meyve yemeliyiz.
Yerkürede 700 milyon evlat pasif olarak sigaradan etkilenmektedir. Sigara bir virüs üzere sigara sanayisi tarafından bizlere kirli enjektörlerle enjekte edilmektedir. Sigara ve fakirlik bir kısır döngü olarak gelişmekte olan memleketleri sarmaktadır. Sigara sanayisi bu zehri satabilmek için yılda 9.7 milyar dolar, günde 27 milyon dolar reklama para harcamaktadır. Klinisyenlere bu bahiste büyük vazifeler düşmektedir. Hastalarımıza her müsabakada sigarayı bırakmalarını tavsiye etmeliyiz. 8 vizitten sonra bırakma nispeti %25'e çıkmaktadır. Artık şimdiki durum sigara içenlerin haklarından, sigara içmeyenlerin haklarının korunması halinde değişmiştir. Bunu sağlamak değerli hizmetlerimizden biridir. Sigara vergilerini artırmak en kıymetli savaşım yoludur. Sigara paketlerine fotoğraflı ve yazılı ihtarlar koymalı, tabip ve sıhhat profesyonellerini eğitmeliyiz.
Son olarak devletimizde çevresel minerallifternasına bağlı olarak gelişen akciğer, akciğer zarı ve sair organ kanserleri prevalansları epey yüksektir. Burada iç ve dış ortam kirlilikleri, su ve yiyeceklerin karsinojenler ile kontaminasyonu ve mesleksel karsinojen ternasının azaltılması yahut önlenmesi etrafın sağlıklı hale getirilmesi kıymet kazanmaktadır.
Beslenme konusunda nelere dikkat edebiliriz:
· Yemeklere yağı yakmadan eklemek gerekir (Örnek: Mantı, İskender kebap, yayla çorba ).
· Ucuz diye litrelerce likit yağ alıp uzun vade bekletmemek gerekir.
· Likit yağları ışık almayan, serin, kuru bir tarafta, ağzı örtük olarak saklamak gerekmektedir.
· Kızartma, kavurma süreçlerinden kaçınılmalıdır. Mesela soğanı su içerisinde yumuşatabilir, pilavı suya salma halinde pişirebilir, yemekleri çiğden pişirebilirsiniz.
· Kızartma sürecinde bir yağı 3 seferden ziyade kullanmamak gerekmektedir. Her seferinde yağ süzülerek cam bir kavanoza konulmalı ve buzdolabında saklanmalıdır.
· Kömürde, mangalda pişirilen etler ateşe çok yakın tutulmamalı, yavaşça pişirilmelidir.
· Ekmek kızartılırken renginin kararmamasına dikkat edilmelidir.
· Hormonlu olduğunu düşünülen, form farklılığı bulunan zerzevat ve meyveler satın alınmalıdır.
· Brasika zerzevatları olarak tanımlanan lahanagiller (Brüksel lahanası, brokoli, turp, hardal, şalgam, beyaz ve kara lahana) ve Alyum zerzevatları olarak tanımlanan soğangiller (sarımsak, arpacık soğanı, Frenk soğanı, taze soğan, al soğan, kuru soğan, pırasa) güçlü birer antioksidan olduklarından özgür radikallerin vücuttan uzaklaştırılmasında tesirli rol oynarlar.
· Meyveler soyulduktan sonra uzun vade bekletilmemelidir.
· Başkaca kurubaklagiller ve kepekli tahıllar üzere lif (yani posa) içeriği yüksek olan besinlerin tüketimine yük verilmelidir.
· Balık başta olmak üzere beyaz etlere yük verilmeli, lakin çoka kaçılmamalıdır.
· Gıda Ek Hususları - Yapay Tatlandırıcıların Kansere Neden Olduğu formunda medyada çıkan her habere inanmamalı, gerektiğinde diyetisyene danışılmalıdır.
· Sigara içiyorsanız kesinlikle bırakmalı, büsbütün bırakamıyorsanız en aza indirmelisiniz. Velev sigara içilen bir ortamda dahi bulunmamak en doğrusudur.
