Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kantçılık (Kantizm) Ne Demektir?
Kant'ın öğretisi XVIII yyın sonlarından günümüze değin çoğu düşünür, kendi felsefelerini Kant'ın öğretirini gözönünde tutarak kurdular:
1 1786'dan sonradan, Kant'ın lüzum yorumcuları, lüzum çömezleri Almanya'da incelemeler yapmaya başladı XVIII yy sonlarında esas Kant'çılar, bunların er bellibaşlıları şunlardı: Chr E Schimid, L H Jakob, Tittel ve S Beck (Grundriss der Kritische Philosophie Tenkidi Felsefenin Temeli 1796) Aynı tarihlerde, değişik filozoflar, Kant'a karşısında bir davranış almaya ve onun öğretisini aşmaya çalıştılar
Bunlar arasında şu düşünürleri saymak gerekir: Weishaupt (Zweifel über die Kantischen Begriffe von Zeit und Raum Kant'ın Zaman ve Mekân Kavramı Üstüne Şüpheler, 1788); KL Reinhold (Briefe über die Kantische Philosophie Kant Felsefesi Üstüne Mektuplar); Salomon Maimon (Versuch über Transzendentalphilosophie Transandantal Felsefe Üstüne Deneme); Schulze (Aenesidemus oder über die Fundamente der von ayrıca Herrn Prof Reinhold in Jena gelieferten Elementarischephilosophie Aenesidemus veya Profesör Reinhold Tarafından Jena'da Açıklanan ilk Felsefenin Temelleri Üstüne); FH Jacobi; Bardili (Grundriss der ersten Logik, gereinigt von der İrtümern der bisherigen Logiken Daha Önceki Mantıkların Yanlışlarından Arındırılmış Olarak ilk Mantığın Temelleri); Herder (Metakritik zur kritik der reinen Vernunft Saf Aklın Tenkidi Üstüne Metakritik);
2 Kant'a karşı gelme, tenkidi felsefeyi aşma eğilimi ve bilhassa nesnenin a priori olarak kurulmasına yönelme, Fichte, Schelling ve Hegel'in Kantsonrası büyük metafiziklerini doğurdu, öte taraftan, Schelling'in «tabiat felsefesi», daha sonraları Alman romantizmini etkiledi (F Hölderlin, Novalis, Schlegel, L Tieck, G H Schubert, Kerner, CG Carus, H Stefens, FX von Baader, KF Solger, FE Schleiermacher) ve Hegel'in «mantıkla ilgili idealizmi» de, önce Hegel'ciliği, sonra da, karşıtı olarak marksizmi ortaya çıkardı;
3 XIX yyın ikinci yarısı ile XX yyın başlarında, reel kantçı eleştirmeye yönelen bir dönüş ortaya çıktı Bu akıntı içinde, Renouvier (1851'den sonradan Essais de Critique Generale Genel Tenkit Denemesi), Cournot (probabilizm) ve Auguste Comte (pozitivizm) yer aldı;
4 aynı dönemde, geniş bir görecelik ve idealizm akımı, yani yenikant'çılık doğdu Bu akımın Almanya'daki bellibaşlı temsilcileri şunlardır: O Liebman (Kant und die Epigonen Kant ve Çömezleri, 1965); F A Lange (Geschichte deş Materialismus Maddeciliğin Tarihi); A, Riehl (Der Philosophische Kritizismus Felsefi Tenkit); Marburg okulu filozofları (H Cohen, P Natorp, E Cassirer); Baden okulu filozofları (W Windelband, H Rickert, E Tröltsch, B Bauch) ve göreciler (G Simmel, J Volkelt, L Klages), YeniKant'çılık, İngiltere'de Thomas Hill Green (18361882) kadar yayıldı F H Bradley, B Bosanquet ve J Mc Taggart gibi idealistler de bu akımın etkisi aşağı kaldılar, İtalya'da, benzer akımın bellibaşlı temsilcileri, C Cantoni, G Barzelotti, A Chiappeli, Danimarka'da ise Harald Höffding'dir
R Avenarius ve E Mach'ın ampriokritisizm'i ve Fransa'daki «bilimlerin tenkidi» akımı (J Lachelier, E Boutroux, H Bergson, H Poincare, P Duhem) Yeni Kant'çılığın etkisinde kaldılar
«Açık felsefe» adını alan gösterme (Bachelard, Gonseth) bilimlerin elde ettiği en son sonuçları bütünlemek yoluyla Kant'ın a priori'sinin nasıl eleştiri edilebileceğini gösterdi ve bu a priori'yi aşmaya çalıştı
Kimileri Kant ’ı eleştirerek yola çıkmakla beraber Kant ’ın izinden yürüyerek yeni sistemlere varmışlardır Fichte, Schelling, hegel bu yoldadırlar Kimileri de Kant ’ı yeni biçimlerde yorumlayarak çağdaş düşünceyle bağdaştırmaya çalışmışlardır (yeni Kantçılık)
Kant, ilerici düşünceyle gerici düşünceyi birlikte içeren, birçok çelişmelere düştüğü halde birçok doğruları da meydana koyabilen, temelde utangaç özdekçi ve eytişimci garip bir düşünürdür Olguculuk, varoluşçuluk, uygulayıcılık vb gibi birçok felsefe akımları kesin birer açıdan Kant temeline dayanırlar *
Kant'ın öğretisi XVIII yyın sonlarından günümüze değin çoğu düşünür, kendi felsefelerini Kant'ın öğretirini gözönünde tutarak kurdular:
1 1786'dan sonradan, Kant'ın lüzum yorumcuları, lüzum çömezleri Almanya'da incelemeler yapmaya başladı XVIII yy sonlarında esas Kant'çılar, bunların er bellibaşlıları şunlardı: Chr E Schimid, L H Jakob, Tittel ve S Beck (Grundriss der Kritische Philosophie Tenkidi Felsefenin Temeli 1796) Aynı tarihlerde, değişik filozoflar, Kant'a karşısında bir davranış almaya ve onun öğretisini aşmaya çalıştılar
Bunlar arasında şu düşünürleri saymak gerekir: Weishaupt (Zweifel über die Kantischen Begriffe von Zeit und Raum Kant'ın Zaman ve Mekân Kavramı Üstüne Şüpheler, 1788); KL Reinhold (Briefe über die Kantische Philosophie Kant Felsefesi Üstüne Mektuplar); Salomon Maimon (Versuch über Transzendentalphilosophie Transandantal Felsefe Üstüne Deneme); Schulze (Aenesidemus oder über die Fundamente der von ayrıca Herrn Prof Reinhold in Jena gelieferten Elementarischephilosophie Aenesidemus veya Profesör Reinhold Tarafından Jena'da Açıklanan ilk Felsefenin Temelleri Üstüne); FH Jacobi; Bardili (Grundriss der ersten Logik, gereinigt von der İrtümern der bisherigen Logiken Daha Önceki Mantıkların Yanlışlarından Arındırılmış Olarak ilk Mantığın Temelleri); Herder (Metakritik zur kritik der reinen Vernunft Saf Aklın Tenkidi Üstüne Metakritik);
2 Kant'a karşı gelme, tenkidi felsefeyi aşma eğilimi ve bilhassa nesnenin a priori olarak kurulmasına yönelme, Fichte, Schelling ve Hegel'in Kantsonrası büyük metafiziklerini doğurdu, öte taraftan, Schelling'in «tabiat felsefesi», daha sonraları Alman romantizmini etkiledi (F Hölderlin, Novalis, Schlegel, L Tieck, G H Schubert, Kerner, CG Carus, H Stefens, FX von Baader, KF Solger, FE Schleiermacher) ve Hegel'in «mantıkla ilgili idealizmi» de, önce Hegel'ciliği, sonra da, karşıtı olarak marksizmi ortaya çıkardı;
3 XIX yyın ikinci yarısı ile XX yyın başlarında, reel kantçı eleştirmeye yönelen bir dönüş ortaya çıktı Bu akıntı içinde, Renouvier (1851'den sonradan Essais de Critique Generale Genel Tenkit Denemesi), Cournot (probabilizm) ve Auguste Comte (pozitivizm) yer aldı;
4 aynı dönemde, geniş bir görecelik ve idealizm akımı, yani yenikant'çılık doğdu Bu akımın Almanya'daki bellibaşlı temsilcileri şunlardır: O Liebman (Kant und die Epigonen Kant ve Çömezleri, 1965); F A Lange (Geschichte deş Materialismus Maddeciliğin Tarihi); A, Riehl (Der Philosophische Kritizismus Felsefi Tenkit); Marburg okulu filozofları (H Cohen, P Natorp, E Cassirer); Baden okulu filozofları (W Windelband, H Rickert, E Tröltsch, B Bauch) ve göreciler (G Simmel, J Volkelt, L Klages), YeniKant'çılık, İngiltere'de Thomas Hill Green (18361882) kadar yayıldı F H Bradley, B Bosanquet ve J Mc Taggart gibi idealistler de bu akımın etkisi aşağı kaldılar, İtalya'da, benzer akımın bellibaşlı temsilcileri, C Cantoni, G Barzelotti, A Chiappeli, Danimarka'da ise Harald Höffding'dir
R Avenarius ve E Mach'ın ampriokritisizm'i ve Fransa'daki «bilimlerin tenkidi» akımı (J Lachelier, E Boutroux, H Bergson, H Poincare, P Duhem) Yeni Kant'çılığın etkisinde kaldılar
«Açık felsefe» adını alan gösterme (Bachelard, Gonseth) bilimlerin elde ettiği en son sonuçları bütünlemek yoluyla Kant'ın a priori'sinin nasıl eleştiri edilebileceğini gösterdi ve bu a priori'yi aşmaya çalıştı
Kimileri Kant ’ı eleştirerek yola çıkmakla beraber Kant ’ın izinden yürüyerek yeni sistemlere varmışlardır Fichte, Schelling, hegel bu yoldadırlar Kimileri de Kant ’ı yeni biçimlerde yorumlayarak çağdaş düşünceyle bağdaştırmaya çalışmışlardır (yeni Kantçılık)
Kant, ilerici düşünceyle gerici düşünceyi birlikte içeren, birçok çelişmelere düştüğü halde birçok doğruları da meydana koyabilen, temelde utangaç özdekçi ve eytişimci garip bir düşünürdür Olguculuk, varoluşçuluk, uygulayıcılık vb gibi birçok felsefe akımları kesin birer açıdan Kant temeline dayanırlar *
