Kara Deliğin Zıttı Olan 'Beyaz Delik' Nedir?

Birinci kara delik fotoğrafı, insan oğlunun cihanda hala miyop olduğunu gösteriyor. Elbette bu miyopluğun arası 53 milyon ışık yılı uzaklıkta yar alan, Messier 87 Galaksisi merkezindeki kara delik için tasdikli. Güneşten 6,5 milyon kat daha ağır olmasına karşın epey küçük bir yapıdan kelam ediyoruz. Bu da onu üstün kütleli kara delik haline getiriyor. Powehi ismi verilen bu kara delik hakkındaki daha detaylı habere içerik sonundan ulaşabilirsiniz. 

Artık asıl mevzumuza yani kara deliklerin zıttı olan beyaz denliklere dönelim. Bunun için kara deliklerin oluşumuna kısaca yakından bakmalıyız. Bildiğiniz üzere kara delikler, Güneşimizden bile binlerce kat daha büyük olan yıldızların vefatıyla meydana geliyorlar. Yıldızların giderek sertleşen çekirdeği, kütle çekim kuvveti ve ışıma istikrarlarının kırılmasına neden oluyor.

Bu kırılma anını ise üstün nova olarak biliyoruz. Çökme sonucunda oluşan, ışıma yapmayan, saatte milyonlarca kilometre süratle dönen, çeperinin içinde nelerin döndüğünü hala bilmediğimiz tuhaf şeylere de kara delik diyoruz:


Evet ya kara deliklerin tam zıttı olan beyaz delikler? Hala onlardan birisini göremedik. Tıpkı kara deliklerde olduğu üzere varlıklarını teorik olarak, kağıt üzerinde kanıtlayabiliyoruz:


Birinci kara delik fotoğrafını yayınlayana dek gördüğümüz bütün görseller, teorik illüstrasyon teknikleriyle önümüze çıkmıştı. Kara deliklerin varlığına inanmamızı sağlayan şey, teleskoplarımızla yakaladığımız farklı dalga uzunluklarına sahip ışımaların, birtakım ortamlarda tuhaf hareketler sergilemesiydi. O yerlerde kara deliklerin olabileceğine dair Einstein'dan bu yana Hawking dahil herkes baş yordu. 

Artık tıpkı şeyler kara deliklerin teorik olarak zıttı olduğu düşünülen beyaz delikler için de makbul. Beyaz deliklerin kara deliklerin tersine kütle çekim kuvvetine değil, tam aksine bir itme kuvvetine sahip olduğu düşünülüyor. Kara deliklere arttıkçe tesiri artan ve vaktin bile yavaşlamasına yol açan bölge çekimi, beyaz delikler etrafında aykırı biçimde işliyor. Bir farklı deyişle beyaz delikler çekmiyor itiyorlar. Yaklaştıkça itiş kuvvetlerinde de artış yaşanıyor. 

Yani beyaz delikler, kara deliklerin teorik olarak zıt kutbu üzere davranıyorlar. Aralarında bir değerli fark daha var:


Beyaz delikler kara deliklerin bilakis isimlerini borçlu oldukları beyaz ışıklar saçıyorlar. Yani bir bakıma kuvvete sahipler, ışıma üretiyorlar. Bu da onların kara deliklerin bilakis bir "olay ufkuna" sahip olmadıklarını ortaya koyuyor. Vaka ufku, kara deliklerin dışında bulunan çepere verilen teorik bir isim ve arkasında neler döndüğünü hala bilmiyoruz. Bu muazzam kütlenin içine giren cisimlerin başına nelerin geldiği net değil. 

Beyaz deliklerin teorik olarak hadise ufukları bulunmadığından güçleriyle etraflarındaki entropi sürecini nispeten yavaşlatabilirler. Entropi, Hawking'in ortaya attığı bir deyimdir. Kozmosta her şeyin giderek bozulduğunu, her yapının devirle dönüştüğünü ve sonunun geldiğini tanımlar. Beyaz delikler ise yaydıkları güçlü ışıma sayesinde muhitindeki entropi sürecini uzatırlar.

Pekala ya teorik olarak beyaz deliklerle kara delikler yan yana gelirlerse ne olur?


Hawking'in şimdi kanıtlanamayan teorisine nazaran beyaz delikler, kara deliklerin çıkış noktası niteliğini taşıyorlar. Kendisine nazaran beyaz deliklerin sonsuz gücünün tek açıklaması bir halde kara deliklerle irtibatlı olmaları. Bu da bizi bir farklı teorik uzay oluşumuna, yani solucaneliklerine götürüyor. Hawkinge nazaran kara deliğe sürüklenip hadise ufkunu aşarak tekillik ortamına giren bir cisim, bir beyaz delikten çıkış yapıyor. Temel olarak cihanın bir noktasından bir öbür noktasına aktarım gerçekleştirmiş oluyor.

Stephen Hawking, beyaz deliklere ait görüşlerini, kara deliklerde yaptığı kadar temellendiremedi. Tahminen de ilerleyen yıllarda, şu anda yalnızca ilmî bir söylenti niteliği taşıyan beyaz deliklere ait bulgular elde edilecek. Tahminen de solucandelikleri büsbütün gerçek. 


Solucandeliklerine ve onlara dair ilmî açıklamalara da bir öteki içeriğimizde detaylı olarak değineceğiz. Çünkü bu oluşum birinci kere Einstein ve çalışma arkadaşı Rosen tarafından ortaya atılan, beyaz delikler dışında da kimi açıklamaları olan bir teoriye dayanıyor.