Karabükün düğün adetleri

Karabük düğünleri,karabükün nikah geleneği,karabük yöresi düğünleri

KARABÜK DÜĞÜNÜ

Karabükte evlenmemiş erkeklere yörede ergen denir Ergen olanın evlenme çağı 2025 arasındadır ve mutlaka askerliğini yapmış olması gereklidir Evlendirilecek gencin yaşı olgunlaştıkça sararıp solması, yemeden içmeden kesilmesi anasını endişelendirir Oğlunun ağzını arayan esas bir sırasını bularak kocasına oğlanın dünya evine sokmanın sırası geldiğini anlatır Babanın anaya verdiği direktifler şudur; Eh, oğlana münasip bir kız arayıver bakalım!

KIZ BEĞENME

Ana oğlanı evermeyi iş edinerek nerede düğün varsa oradadır ve sıkça hamamlara artan bir şekilde kız beğenmeye uğraşmaktadır Oğlunu evermek isteyen analar düğünlere gittiklerinde, beğendikleri kıza göz koyarlar Ertesi gün oğlanın anası komşularla kızı yakından görmeğe kız evine giderler Kahveler içilir, kız kahveyi canı isterse verir Lakin kız anası kızına giyinip kuşanıp görücülere kahveyi dağıtmasını ister Kız beğenilse de o anda arzu etmek adet değildir

KIZ İSTEME VE NİŞAN

Oğlanın baba ya da amcası kızın yakınlarına kızın beğenildiğini söyler, Allah'ın emri Peygamberin kavliyle kızı oğullarına ister Kızı isteyen erkeğe dünürkadına ise dünürşüdenir Kızın anası damat adayını beğenmezse kocasına farklı alanlara yönlendirilmiş bahanelerle, gönlünün o işe ısınmadığını anlatır Konu komşu bu işi bundan böyle dile dolaketmiştir Kızın babası ya da amcası kızı vermek istemiyorlarsa, sudan bir cevap verirler: Hele bir düşünelimdenilir, istiyorlarsa hemencecik laf kesilir Kızın babasına veya yakınlarına çarşıda nişan olarak bir veya iki beşibirlik altın, yüzük, küpe gibi hediye verilerek kız evine gönderilir Kız evi ise iki sini baklava yaparak oğlan evine karşılık yapar Baklava sinileri boşaldıktan sonradan içine gelin için elbise konarak geri gönderilir Erkek Çocuk ve kız evinde kurulan bir mecliste düğünün ne zaman yapılacağı kararlaştırılır, hazırlıklar başlar Şayet bayram varsa oğlan kıza festival olarak boynuzuna altınlar takılmış keçi gönderir

DÜĞÜN

Nikah Eflani (Pazartesi) günü başlar Düğün başlarken kız evi her tarafta bir sini baklava yaparak oğlan evine gönderir Düğün günü erkek çocuk evi, gelinin elbiselerini (ayakkabısı hariç) ve bütün giyeceklerini sandığa koyarak kız evine gönderir Sepetdenilen bu sandığı, erkek çocuk evi evvela düğünde bulunanlara gösterir

Evvelden düğüne okuyucu (davetçi) çıkarılmış ve davetler yapılmıştır Daha Sonra kız evde kendi davetlilerine gösterir Düğün, kız ve erkek çocuk evlerinde ayrı olarak kurulmuştur Nikah evinin kapısı herkese açıktır Buna karşın, kapıda iri yarı bir adam nöbet bekler ve gelenleri buyur eder İçeride merenin daha alçak başında, çarşafları almak ve gelenlere yol göstermek için bir kadın bulundurulur Bu kadına Mahmacıdenir Nikah gündüz ve öğleden evvel başlar Hısım, akrabaya yemek çıkarılır

Düğün evi, kadınlarla dolduktan sonradan, çalgıcılar yerlerini alırlar Saz takımında zillimaşa, küp(darbuka), def ve diğer taraftan türkücü vardır Davetliler sıra halinde oturur Sağdıç gelenlere yer gösterir ve hal hatır sorar Apaçık oyun oynayacaklar için yer açılmıştır Davetliler düğüne tepbaşı, dallı, bağımsızlık yünlüsü, şetari, sırmalı kadife, kaplamagiyerek, beşibirlik, inci, elmas, ön ve koltuk zinciritakarak gelirler Yüzlerine allık ve aklık sürer, gözlerine sürme, kaşlarına rastık çekerler Eflani gününde öğleden evvel başlayan nikah, ikindiye dek devam eder ve herkes dağılır Eflani günü akşamı, yatsıdan evvel, cümbür cemaat yine nikah evine kazanç Kapıya takılan fener düğün evine gelinmesi içindir Gündüz genç kızların düğüne gelmesi ayıptır Bunun için, onlarda gece düğüne gelirler Gece düğünleri, gündüz düğünlerinden daha eğlenceli olur Çevrede oturan kadınlar genç kızları oynamaya zorlarlar Ana oyun evvelce tutulmuş ve bahşişleri verilmiş olan çengiler göre oynanır Cümbür Cemaat susar, tüm gözler çengilere döner Yine oyun cazibelibayan bunları ortaya çeker Çengilerin oynadıkları oyunların bir fazla çeşitleri olduğu gibi en belirlileri, Amani, Aç Kapı, Kaşık Oyunu, Genç Osman ve Çatırdağıdır Salı günü gündüz ikindiye dek yemek daveti vardır İkindi üstü düğün evi açılır ve herkes gelmeye başlar Yatsıdan sonraya kadar yeniden türküler ve oyunlarla eğlendikten sonradan Helosabaşlar Bu geceye Sağdıç Gecesidenir Salı gecesi Helosa Türküsü ve Kabem ilahisi söylenir daha sonra arpa, üzüm ve fındıktan ibaret çerez serpilir ve herkes ağır ağır dağılmaya başlar

HAMAM VE KINA

Çarşamba günü sabahleyin, kız ve oğlan tarafı, davetliler ile beraber özel tutulan hamama giderler Yalnız kızın anası hamam davetine iştirak etmez Kızın yüzüne duvak yapar Kabem türküsüyle soyar ve hamamdan içeri sokarlar Yeniden aynı türkü ile kızı, göbek taşında yıkar, hamamdan çıkarlar Hamam dönüşü kızı evin bir odasına kapatırlar ve yanık bir türkü ile ağlatırlarKız ayrıntılarıyla ağladıktan sonra kız tarafı dostlarına yemek çıkarır Yemekten sonradan yeniden oyunlar oynanır Çarşamba gecesi düğün yeniden devam eder Bu gece kınaya da kız gecesidenir Tüm genç kızlar ve oğullarına evlendirilecek kadınlar düğün evini doldurur Artı kalabalık dağıldıktan sonra hısımakraba kızı kınalamak için kalırlar Gelinin bir elini ve bir ayağını hiç evlenmemiş bekar bir kız, öteki el ve ayağını da başı bozulmamış yani kocadan ayrılmamış veya kocası ölmemiş bir yeni gelin kınalar Gelinin yüzü örtüktür ve aralıksız ağlar Kına yakılıp bittikten sonradan gelin yatağa yatırılır ve her zaman birlikte dağılırlar Çarşamba günü gecesi erkekler de düğün yapar Erkeklerde de oyun yapılır, içkiler içilir ve türküler söylenip sabaha kadar eğlenilir Perşembe günü güvey alayı, çalgıcılarla hamama giderler Hamamdan sonradan evde defalarca beraber yemek yiyerek dağılırlar

GELİN ÇIKARMA

Kız tarafına gelince Perşembe sabahı memleketin en ileri gelen ailelerinden iki bayan gelinin saçını yapıp, süslerler Gelin giydirilip süslendikten sonradan umumun yanında çıkarırlar Erkek Çocuk evi alayının Gelin alma dümbeleğiduyulur duyulmaz, gelini bitmiş bir odaya kapatırlar Oğlan evini kız evi buyur eder

Gelenlere bir kadar şeker dağıtılır Şekeri bölge tabağın içine bahşiş atar Bu para, şekeri dağıtan kadına ait olur Erkek Çocuk anasına gelinin ayakkabısını ve çarşafını verirler Kaynana, birkaç kadınla içeri girer ve gelinin ayakkabısını ve çarşafını giydirir Gelini merenden, erkek kardeşi elinden tutarak indirir ve cibinliğin içine sokar Merenden inerken, kaynana kızın başından şeker ve arpa saçar Şeker sevimlilik, arpa da bereket işaretidir Gelini soktukları cibinlik kırmızı basma ve yerine göre ipekten yapılmış bir oda şeklindedir Dört köşesine birer sırık geçirilmiştir Sırıkların uçlarında ikisi kız evinden, ikisi de oğlan evinden olmak üzere dört çocuk miktar Cibinliğe gelin, gelinle beraber düğün yemeğini pişiren aşçı bayan da girer ve gelinle gereği olan öğütleri ve zifaf gecesi hakkında vazifeleri anlatır Gelin alma alayının önünde bir tek dümbelekçalar Kayınvalide ve diğer hısımlar ihram örtünerek, gelin alayının önünde giderler Bunlar seyircilere elma ve şeker atar bu elmayı kim kaparsa, doğru güveye götürerek bahşiş alır Güvey gerdeğe girdiği zaman bu elmanın yarısını geline yedirir, yarısını kendi yer Gelin alayı erkek çocuk evine geldiği vakit, gelin cibinliğini içinden çıkarılır ve merenin daha alçak başına konulmuş bir koyun derisine bastırılır Bundan niyet gelinin aile hayatında koyun gibi sakin ve yumuşak huylu olması içindir Gelini merenden yukarı çıkarırken bir ibrik, koltuğunun altına da bir Mushaf verirler Gelin, hususi suretle serilmiş bir seccadeye de bastırıldıktan daha sonra, ibrikteki suyu döke döke yukarıya çıkar ve odasına kapanarak beklemeye başlar Damat, arkadaşları ve dostları ile beraber akşam namazını camide cemaatle kıldıktan sonra her zaman beraber alayla eve gelirler Kapının önünde bir imam güveyin duasını yapar; bitirdikten sonradan elini öpen güveyin sırtını sıvazlar Damat içeri hızlı girmelidir Aksi halde, sırtına bir sürü yumruk yer ve çürük yumurta, soğan gibi şeylerde peşinde atılır Güvey sayesinde gelinin yanında gider Gelin oda kapısında onu karşılar Güvey içeri girerken gelin pat diye ayağının üstüne basar Bu da sözünün üstün olması içindir Güvey içeri girdikten daha sonra, geline giderek Hanemize hoş geldinder ve adını sorar Gelin hiç sesini çıkarmaz ve adını söylemezse güvey onu altın veya elmas gibi kıymetli şeyler vererek gelini konuşturur Gelin adını söyleyip duvağı açıldıktan daha sonra, beraberce iki rekat namaz kılarlar Daha Sonra gelin, anasının evinden gelen bir tepsi baklavayı güveye tutar Güvey tepsiden bir baklava alarak yarısını geline ısırtır, yarısını da kendisi yer Güvey ev halkı ile yemek yer ya da gelinle farklı yer Gelin ve damat yatsıya değin oturduktan sonradan yatarlar Cuma sabahı, güvey erkenden hamama sonrada benzerdost eli öpmeye gider Konut halkı gelini süsleyerek bir köşeye oturturlar, geline bakmak için gelenlere ev dolmaya başlar Gelinin yüzü örtüktür Sağdıcı gelinin yanına oturur Kız evi, o gün herkesi semet'e buyur eder Semet diye Cuma günü gelinle sağdıcın oynamasına denir Herkes toplanınca duvak açılır Elinde oklava yer alan bir bayan gelinin duvağına bu oklavayı dolar ve dua eder gibi geline öğüt vermeye başlar

Kutlu olsun, kutlu olsun
Ahırın akibetin bahtı açık olsun
İki erkek çocuk bir kızın olsun


Anan evinde uçtun
Kocan evine düştün
Bu gece kocana gutçun


Kutlu olsun, kutlu olsun
Kutlu olsun diyenin akibeti de hayırlı olsun


Maniyi okuyarak gelinin yüzü açılır Yüzü açılan gelin mahcup mahcup bakar Şeker dağıldıktan sonradan, artık gelinin oynamasına sıra gelmiştir Gelin sağdıçla başlayarak tüm genç akrabalarıyla oynamak zorundadır Gelin oynarken, yere avucundan çerez serper Cümbür Cemaat bu çerezleri kapışır Sonra gelin, döktüğü çerezlerden bir kısmını toplayarak kaynanasına verir Kayınvalide bu çerezi verimli olsun diye yiyecek içecek ambarına koyar Gelinle sağdıç son bir defa oynarlar Damat merenden çıkarak gelini alır ve para saçarak odasına girer odada beraberce kahve içtikten sonradan dışarı çıkar ve evden gider Gelini yeniden umumun yanına getirirler Kaynana kalkar, geline takısını takar Arkasında akrabalar da geline takı takarlar takı takma işi bittikten sonra gelinle sağdıç meren başında durarak misafirleri uğurlarlar, düğün artık sona ermiştir

Düğün bittikten daha sonra VarmaGelmedenilen iki taraflı ziyaretler başlar VarmaGelme, düğün bitip her şey tamamlandıktan sonra, yeniden pazartesi günü gelin ve kaynana ilk kez elde etmek üzere, ağlan evi ve akrabalarının, yakın komşularla beraber kız evine yemeğe davet edilmesidir Davetlilere evvela kahve dağıtılır Kahveler içildikten sonradan sofra kurulur Bu sofra davetlilerin sayısına kadar, birkaç tane kurulabilir Ortaya evvela büyük bir kase ile pirinç çorbası konur Bu yendikten daha sonra Tüm etdenilen, fırında kızartılmış, üzerine maydanoz ve baharat ekilmiş et yemeği kazanç Sonradan, birkaç değişiklik sebze yemeği, lahana, yaprak dolması, yoğurtlu kebap, haluşka, ekşili köfte, muhallebi, su böreği, çılgın oğlan sarığı tatlısı, fasulye, pilav gibi yemeklerle karınlar doyurulur sonradan misafirler bir fincan sade kahve içerler O gün akşamında da aynı şartlarla erkekler yer, içerler Perşembe günü de oğlan evi, bu ziyafeti kız evinde yeniden eder Böylece yiyip içmekle başlayan kasaba düğünü, yine yiyip içmekle sona ermiş olur

Eskipazar'da düğün ara sıra Cuma günü öğleden sonra, bazen de cumartesi günü başlayıp pazartesi akşamları son bulur Eskipazar'da düğünle ilgili en önemli kavram sinsindir Düğünün başladığı birincil günü akşamı gençler uygun bir meydanda toplanırlar Meydanın ortasına alev yakarlar Burada dans ve tiyatrovari bazı hareketlerde bulunurlar Buna Eskipazar düğünlerinde sinsin töreniadı verilir

Yenice'de düğün ile ilgili kavramlarda farklılık görmekteyiz Bu kavramlar; darabul gecesi(danacılar), yargı alma, urba kesme, posta ve maşalılar, bahçe çıkarma, gelin sonuç, ebe parası, üç günlük ve yüz görümlüğü biçimindedir

Bunlardan darabul gecesini açıklamak icabında: Bu gecenin en kayda değer konukları danacılardır Bunlar kız tarafının erkek akrabalarıdır Düğün sahipleri danacıların geleceği saati özenle beklerler Çünkü danacılar nikah evinin en çok önemsediği konuklardır Kız alma günü zorluk çıkarmamaları için her istekleri özenle yerine getirilir Danacılar genelde düğün evine geç saatlerde gelir, hediye olarak da kız babasının kendilerine verdiği hediyeyi(yorgan ya da döşek) nikah sahibine verirler

Eflani İlçesinde düğünlerde söz konusu olan kavramlar ise: Kız Çıktı Havası, Yenge Bölüğüve üç Gecelikadlarıyla anılmaktadır Bunlardan yenge bölüğü kavramını açıklayacak olursak; damat ile sağdıç bir araç tedarik ederek Cuma günü sabahı kız evine giderler Sabahleyin kahvaltısını orada yaparlar O köyde yer alan kadınları, beraberinde götürdükleri araca bindirerek düğün evine varırlar Düğün evine getirilen bu kadınlara yenge bölüğüdenir

Ovacık İlçesinde düğünler Çarşamba günü başlar, aşağıdaki türkü bu yöreye aittir


Gelin Alma Türküsü
Şu doruktan şu doruğa aşurabilsek
Anassını babasını şaşurabilsek
Çiğdem toplamaya bayıra gelin
Seğmen seyretmeye çayıra gelin

Yazı yastık minder erkek çocuk anası
Bağrı daşlı ağlamaklı kızın anası
Şu doruktan şu doruğa aştuk da geldik
Çifte davul çifte köçekle koştuk da geldik

Şu doruktan şu doruğa aşurabilsek
Kızın babasıynan anasını şaşurabilsek
Bağrı daşlı ağlamaklı kızın anası *