Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Primer karaciğer kanseri, tum dunyada en sık gorulen tumorlerden biridir Değişik tipleri arasında, karaciğer hucrelerinden (hepotositler) gelişen ve hepatocelluler carcinomaHCCveya hepatomaadı verilen kanser, % 80'ini oluşturur ABD'de az gorulmesine karşılık Asya ve Afrika'da cok sık gorulur Oluşumunda siroz (alkol), Hepatit Bve C enfeksiyonları onemli rol oynar Herhangi bir nedenle siroz gelişmiş olan hastaların yıllık HCC gelişme riski % 35'dir Ayrıca kuflenmiş gıdalarda (ozellikle baklagiller) bulunan Aflotoksin de hastalığın ortaya cıkmasında onemli bir nedendir
Tanı konması genellikle guctur Karın sağ ust kısmında ağrı, bitkinlik hissi ve kilo kaybı en sık gorulen klinik belirtilerdir 13'unde sarılık gorulur Karaciğer sirozuna bağlı, karında sıvı toplanması, dalak buyumesi ve sindirim sisteminden kanamalar olabilir
Karaciğerin Ultrasonografik, Bilgisayarlı tomografi (BT) veya MR incelemeleri ile tanı konulma olasılığı yuksektir Ozellikle portal veya anjiyografik BT ile yapılan incelemeler cok daha yararlı sonuclar verir Karaciğer biyopsisi ve % 70 hastada yukselmiş bulunan alfafetoproteinAFPtanıyı kesinleştirir AFP tanı icin spesifik olmamakla beraber, kronik karaciğerer hastalığı olanlarda bu testin giderek artması HCC' yi akla getirmelidir
Tedavi secenekleri
Başlıca tedavi seceneklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
1 Cerrahi rezeksiyon (lobektomi, sağ veya sol hepatektomi vb)
2 Karaciğer nakli (kadavradan veya canlı vericiden )
3 Alkol enjeksiyonu (%95 etanol)
4 Cryotherapi (dondurma),
5 Devaskularizasyon (Tumorun kanlanmasını ortadan kaldırmak),
6 Kemoembolizasyon (Onkolojik ilaclar, tumoru besleyen damarın tıkanması)
7 Kemoterapi (onkolojik ilaclar)
8 Termoterapi (Radiofrequency ablationRFA)
Bu yontemler icinde, lezyonun cerrahi olarak cıkartılması tedavi edici tek ve en onemli yontemdir Secilmiş hasta gruplarında, cerrahi olarak lezyonun karaciğerin bir kısmı veya yarısıyla (sağ veya sol) birlikte cıkartılmasıyla uzun sureli bir yaşam sağlanabilmektedir Ne yazık ki hepatomaların ancak % 2530'u cerrahi tedavi icin uygundur Pek cok karaciğer kanseri (capının buyuk olması, onemli damarları tutması, karaciğer dışında yayılım gostermesi, karaciğer icinde cok sayıda olması veya birlikte bulunan sirozun ileri evrelerde olması gibi) tanı konulduğu zaman cerrahi tedavi şansını kaybetmiş durumdadır
Yeni gelişmeler
Son yıllarda karaciğer cerrahisinde cok hızlı ve onemli gelişmeler kaydedildi Sirozu bulunmayan hastalarda karaciğer rezeksiyonundan olum oranı % 5'in altına indi Karaciğer cerrahisiyle uğraşan merkezlerde bu oran % 1 ise de, sirozlu hastalarda karaciğer rezeksiyonu sonrası olum oranı % 1020'dir 5yıllık yaşam suresi % 3060, Syılda hastalığın nuks oranı % 80 'dir Ozellikle 5 cmden kucuk, erken evre siroz olanlardaki hepatomalarda cerrahi rezeksiyon en uygun secimdir
Eğer HCC sayı ve kitlesel hacim olarak cerrahi rezeksiyonla cıkartılamıyorsa, sirotik karaciğer rezervi yeterli değil ve gosterilemeyen kucuk HCC odaklarının da ortadan kaldırılması isteniyorsa 'karaciğer nakliuygun bir secenektir Ozellikle 3 cm den buyuk, 3'den cok sayıda ve parankim icine yerleşmiş hepatomalarda karaciğer nakli duşunulmelidir
Paul Brousse Hastanesi Karaciğer Cerrahi Merkezinden (Fransa) R Adam i ve arkadaşlarının bu temel ilkeler icinde uyguladıkları karaciğer nakillerinin sonucları oldukca başarılıdır Siroz zemininde gelişen bir HCC'de karaciğer naklinden sonra 5yıllık yaşam suresi % 2030, cerrahi olum oranı %l020 ve hastalığın yayılım olasılığı %3040'dır
Cerrahi olarak tumorun cıkartılması ve karaciğer nakli ancak bir kısım hastada uygulanabilir Ozellikle tumorun buyuk ve karaciğer dışına yayıldığı durumlarda, hastanın yaşam suresini uzatabilmek amacıyla diğer secenekleri goz onune tutmak gerekir Bu amacla belirli donemlerde ortaya atılan secenekler, bir sure kendinden cok soz ettirip, zamanla değerini kaybetti veya azaldı
Karaciğerdeki tumoral kitlenin icine, ultrasonografi eşliğinde alkol enjeksiyonu (% 95 etanol), hastaların % 75'inde tam, % 20'sinde kısmi nekroz yapmakta ve hastanın yaşam suresini uzatmaktadır Bu konu uzerinde daha onceki yıllarda geniş olarak durmuştuk Karaciğer dokusunun arteryel ve portal venoz sistemden kanlanmasına karılık, HCC'nin doğrudan hepatik arterden kanlanması ozelliği, tanı icin radyolojik incelemelerde olduğu kadar, tedavi amacıylada kullanılır Tumoru besleyen ana damarın icine kemoterapi ajanları verilebilir, lpyodol, Gelfoam gibi maddelerle damar kanarak lezyonda nekroz olması sağlanabilir
Sistemik etkili kemoterapotik ajanlar HCC tedavisinde cok yonlu olarak denenli, fakat belirgin bir yararlı etki sağlanamadı Buna rağmen bazı karaciğer kanseri araştırma merkezleri, hasta onayını alarak yeni bazı ilac turlerini deniyor
Cryosurgery(dondurma) yontemi, celik bir cubuğun tumor icine sokulup sıvı nitrojen verilerek 190 derecede tumorun, cevresindeki bir kısım karaciğer dokusu ile birlikte dondurulmasıdır
Yeni bir yontem: Termoterapi
Radiofrequency Ablation,RFA diye isimlendirilen bu yontem, tumorun icine (yerleştirilen, şemsiye şeklinde acılabilir ozel bir cubukla (prob) tumore yuksek frekanslı, değişken elektrik akımı vermektir Bu ısı ile tumor 100 derecenin ustunde ısıtılıp, kanser hucreleri oldurulmektedir
İlk kez 1996 yılında Rossi ve arkadaşlarının (3) kullandıkları yontem, son 45 yıl icinde giderek yaygınlaştı ve bu alanda onemli bir tedavi seceneği durumuna geldi Bu yontem, doğrudan ciltten (petkutan), laparoskopik ve acık cerrahi şeklinde yapılabiliyor Toplanmış 10 ayrı calışmada termoterapiye bağlı olum oranı hic gorulmedi Komplikasyon oranı % 017 arasında değişiyor Bazen kanama, ateş, agrı, apse gelişmesi gibi sorunlar yaratıyor
RFA uygulaması icin hastanın ileri evre siroz olmaması, tumor sayısının beşten fazla, caplarının 56 cm den buyuk ve kanama bozukluğunun bulunmaması gerekir
Rossi ve Arkadaşları 1 yıllık %94, 3yıllık % 68 oranında sağ kalım bildiriyor Hastaların % 95100'unde lezyonda tam nekroz sağlanabiliyor Bowles ve arkadaşları da 99 RFA girişiminde 328 tumore yontemi uyguladı Sadece bir hasta oldu (% 1), yedi buyuk ve 10 kucuk komplikasyon acığa cıktı 15 aylık izleme sonunda sadece 30 tumorde (% 9) nuks oldu Alınan sonucların alkol enjeksiyonundan daha başarılı olduğu, tumorun lokal kontrolun sağlanmasında, etkili ve guvenli, tekrarlanabilir bir yontem olduğu savunulmaktadır Başarı oran 3 cm den kucuk tumorlerde daha yuksek olurken, 5 cm den buyuk olanlarda başarı oranı duşmektedir
Ulkemizde birkac hastanede kullanılmaya başlayan bu yontem, Marmara Universitesi Tıp Fakultesi Hastanesinde RadyolojiGenel Cerrahi bolumleri tarafından birlikte uygulanmaya başlandı Yakın zamanlarda yayınlanan araştırma sonucları da RFA'nın iyi bir lokal kontrol sağladığı ve sonuclarının cerrahi ile kıyaslanabileceğini ileri surmektedir
Sonuc olarak; karaciğer kanserinin (HCC) tek etkin tedavi yontemi cerrahidir Ancak cerrahinin uygulanabileceği hasta sayısı fazla değildir Cerrahi rezeksiyon ve karaciğer nakli olanağı bulunamayan hastalarda yaşam suresini uzatacak değişik yontemler ortaya atılmaktadır Son yıllarda hızla yayılan RFA (termoterapi) alınan ilk sonuclarıyla umit vermektedir
Prof Dr Rıfat Yalın
Tanı konması genellikle guctur Karın sağ ust kısmında ağrı, bitkinlik hissi ve kilo kaybı en sık gorulen klinik belirtilerdir 13'unde sarılık gorulur Karaciğer sirozuna bağlı, karında sıvı toplanması, dalak buyumesi ve sindirim sisteminden kanamalar olabilir
Karaciğerin Ultrasonografik, Bilgisayarlı tomografi (BT) veya MR incelemeleri ile tanı konulma olasılığı yuksektir Ozellikle portal veya anjiyografik BT ile yapılan incelemeler cok daha yararlı sonuclar verir Karaciğer biyopsisi ve % 70 hastada yukselmiş bulunan alfafetoproteinAFPtanıyı kesinleştirir AFP tanı icin spesifik olmamakla beraber, kronik karaciğerer hastalığı olanlarda bu testin giderek artması HCC' yi akla getirmelidir
Tedavi secenekleri
Başlıca tedavi seceneklerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
1 Cerrahi rezeksiyon (lobektomi, sağ veya sol hepatektomi vb)
2 Karaciğer nakli (kadavradan veya canlı vericiden )
3 Alkol enjeksiyonu (%95 etanol)
4 Cryotherapi (dondurma),
5 Devaskularizasyon (Tumorun kanlanmasını ortadan kaldırmak),
6 Kemoembolizasyon (Onkolojik ilaclar, tumoru besleyen damarın tıkanması)
7 Kemoterapi (onkolojik ilaclar)
8 Termoterapi (Radiofrequency ablationRFA)
Bu yontemler icinde, lezyonun cerrahi olarak cıkartılması tedavi edici tek ve en onemli yontemdir Secilmiş hasta gruplarında, cerrahi olarak lezyonun karaciğerin bir kısmı veya yarısıyla (sağ veya sol) birlikte cıkartılmasıyla uzun sureli bir yaşam sağlanabilmektedir Ne yazık ki hepatomaların ancak % 2530'u cerrahi tedavi icin uygundur Pek cok karaciğer kanseri (capının buyuk olması, onemli damarları tutması, karaciğer dışında yayılım gostermesi, karaciğer icinde cok sayıda olması veya birlikte bulunan sirozun ileri evrelerde olması gibi) tanı konulduğu zaman cerrahi tedavi şansını kaybetmiş durumdadır
Yeni gelişmeler
Son yıllarda karaciğer cerrahisinde cok hızlı ve onemli gelişmeler kaydedildi Sirozu bulunmayan hastalarda karaciğer rezeksiyonundan olum oranı % 5'in altına indi Karaciğer cerrahisiyle uğraşan merkezlerde bu oran % 1 ise de, sirozlu hastalarda karaciğer rezeksiyonu sonrası olum oranı % 1020'dir 5yıllık yaşam suresi % 3060, Syılda hastalığın nuks oranı % 80 'dir Ozellikle 5 cmden kucuk, erken evre siroz olanlardaki hepatomalarda cerrahi rezeksiyon en uygun secimdir
Eğer HCC sayı ve kitlesel hacim olarak cerrahi rezeksiyonla cıkartılamıyorsa, sirotik karaciğer rezervi yeterli değil ve gosterilemeyen kucuk HCC odaklarının da ortadan kaldırılması isteniyorsa 'karaciğer nakliuygun bir secenektir Ozellikle 3 cm den buyuk, 3'den cok sayıda ve parankim icine yerleşmiş hepatomalarda karaciğer nakli duşunulmelidir
Paul Brousse Hastanesi Karaciğer Cerrahi Merkezinden (Fransa) R Adam i ve arkadaşlarının bu temel ilkeler icinde uyguladıkları karaciğer nakillerinin sonucları oldukca başarılıdır Siroz zemininde gelişen bir HCC'de karaciğer naklinden sonra 5yıllık yaşam suresi % 2030, cerrahi olum oranı %l020 ve hastalığın yayılım olasılığı %3040'dır
Cerrahi olarak tumorun cıkartılması ve karaciğer nakli ancak bir kısım hastada uygulanabilir Ozellikle tumorun buyuk ve karaciğer dışına yayıldığı durumlarda, hastanın yaşam suresini uzatabilmek amacıyla diğer secenekleri goz onune tutmak gerekir Bu amacla belirli donemlerde ortaya atılan secenekler, bir sure kendinden cok soz ettirip, zamanla değerini kaybetti veya azaldı
Karaciğerdeki tumoral kitlenin icine, ultrasonografi eşliğinde alkol enjeksiyonu (% 95 etanol), hastaların % 75'inde tam, % 20'sinde kısmi nekroz yapmakta ve hastanın yaşam suresini uzatmaktadır Bu konu uzerinde daha onceki yıllarda geniş olarak durmuştuk Karaciğer dokusunun arteryel ve portal venoz sistemden kanlanmasına karılık, HCC'nin doğrudan hepatik arterden kanlanması ozelliği, tanı icin radyolojik incelemelerde olduğu kadar, tedavi amacıylada kullanılır Tumoru besleyen ana damarın icine kemoterapi ajanları verilebilir, lpyodol, Gelfoam gibi maddelerle damar kanarak lezyonda nekroz olması sağlanabilir
Sistemik etkili kemoterapotik ajanlar HCC tedavisinde cok yonlu olarak denenli, fakat belirgin bir yararlı etki sağlanamadı Buna rağmen bazı karaciğer kanseri araştırma merkezleri, hasta onayını alarak yeni bazı ilac turlerini deniyor
Cryosurgery(dondurma) yontemi, celik bir cubuğun tumor icine sokulup sıvı nitrojen verilerek 190 derecede tumorun, cevresindeki bir kısım karaciğer dokusu ile birlikte dondurulmasıdır
Yeni bir yontem: Termoterapi
Radiofrequency Ablation,RFA diye isimlendirilen bu yontem, tumorun icine (yerleştirilen, şemsiye şeklinde acılabilir ozel bir cubukla (prob) tumore yuksek frekanslı, değişken elektrik akımı vermektir Bu ısı ile tumor 100 derecenin ustunde ısıtılıp, kanser hucreleri oldurulmektedir
İlk kez 1996 yılında Rossi ve arkadaşlarının (3) kullandıkları yontem, son 45 yıl icinde giderek yaygınlaştı ve bu alanda onemli bir tedavi seceneği durumuna geldi Bu yontem, doğrudan ciltten (petkutan), laparoskopik ve acık cerrahi şeklinde yapılabiliyor Toplanmış 10 ayrı calışmada termoterapiye bağlı olum oranı hic gorulmedi Komplikasyon oranı % 017 arasında değişiyor Bazen kanama, ateş, agrı, apse gelişmesi gibi sorunlar yaratıyor
RFA uygulaması icin hastanın ileri evre siroz olmaması, tumor sayısının beşten fazla, caplarının 56 cm den buyuk ve kanama bozukluğunun bulunmaması gerekir
Rossi ve Arkadaşları 1 yıllık %94, 3yıllık % 68 oranında sağ kalım bildiriyor Hastaların % 95100'unde lezyonda tam nekroz sağlanabiliyor Bowles ve arkadaşları da 99 RFA girişiminde 328 tumore yontemi uyguladı Sadece bir hasta oldu (% 1), yedi buyuk ve 10 kucuk komplikasyon acığa cıktı 15 aylık izleme sonunda sadece 30 tumorde (% 9) nuks oldu Alınan sonucların alkol enjeksiyonundan daha başarılı olduğu, tumorun lokal kontrolun sağlanmasında, etkili ve guvenli, tekrarlanabilir bir yontem olduğu savunulmaktadır Başarı oran 3 cm den kucuk tumorlerde daha yuksek olurken, 5 cm den buyuk olanlarda başarı oranı duşmektedir
Ulkemizde birkac hastanede kullanılmaya başlayan bu yontem, Marmara Universitesi Tıp Fakultesi Hastanesinde RadyolojiGenel Cerrahi bolumleri tarafından birlikte uygulanmaya başlandı Yakın zamanlarda yayınlanan araştırma sonucları da RFA'nın iyi bir lokal kontrol sağladığı ve sonuclarının cerrahi ile kıyaslanabileceğini ileri surmektedir
Sonuc olarak; karaciğer kanserinin (HCC) tek etkin tedavi yontemi cerrahidir Ancak cerrahinin uygulanabileceği hasta sayısı fazla değildir Cerrahi rezeksiyon ve karaciğer nakli olanağı bulunamayan hastalarda yaşam suresini uzatacak değişik yontemler ortaya atılmaktadır Son yıllarda hızla yayılan RFA (termoterapi) alınan ilk sonuclarıyla umit vermektedir
Prof Dr Rıfat Yalın
