Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
karadeniz bölgesinde bulunan doğal varlıklar hangileridir
Cevap: karadeniz bölgesinde yer alan doğal varlıklar
DOĞU KARADENİZ'DE DOĞAL VE TARİHSEL MIRAS
TRABZON KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KURULU BAŞKANI CENGİZ ERUZUN İLE SÖYLEŞİ
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun başkanısınız Bu koruma kurulunun tahsis alanına nereler giriyor, yetkileri nelerdir? Bunları yerine getirecek olanaklara sahip midir?
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu çok yakın zamana kadar Sarp'tan İnce Burun'a dek, iç kesimlerden de Gümüşhane dahil olmak üzere az kalsın bütün Doğu Karadeniz bölgesini taşıyan geniş bir alanı kapsıyordu Bu alanın çok geniş olduğu ve burada ikinci bir koruma kurulunun kurulmasının gerekli olduğunu kendimiz dile getirdik Bunun üstüne oldukça uzun süre geçtikten daha sonra nihayet Samsun'da bir komite daha oluşturulduTrabzon'a kalan alanlar ise Giresun, Trabzon, Gümüşhane, Rize ve Artvin illerini kapsıyor
1 Fatsa'nın doğusunda Bolaman Konağı
Konak eski bir kalenin üzerine 18 yüzyılda yapı edilmiş
Osman Köker
2 Ordu'nun Fatsa ilçesinde birinci derece doğal sit alanı olan
Gaga Gölü
Cengiz Eruzun
Fakat bu bölge daralması Trabzon Koruma Kurulu'nun yoğun çalışmalarına rahatlama getirmiyor Doğu Karadeniz, kültür varlıklarına oranla tabiat varlıkları bakımından fazla varlıklı bir alan Fırtına Vadisi ve Deresi son günlerde epeyce sık gündeme geldi Topografik biçimleniş, flora (bitki) ve fauna (bitki dışındaki canlılar) bakımından dünyada benzerine rastlanılmayan zenginliğe sahip; lakin bütün bölgede, fazla geniş bir alana yayılan, benzer karakterde vadiler var Bu vadilerde de hem kültür varlığı olarak korunması gereken kırsal yerleşmeler, keza de birinci derecede doğal sit karakterini oluşturan dağlar, tepeler, kayalar, yöreye benzersiz ormanlar var Buralara ulaşabilmek için engebeli arazide emniyetli ulaşım sağlayabilen araç gerekir Devlete Ait kuruluşlardan sağlanan araçlar oldukça eski ve güvensiz Diğer Taraftan sıkça araç vermekten imtina ediyorlar Ya belediyelerin sağladığı araçlarla gidiyorsunuz ya da minibüs tutuyorsunuz Stabilize bile olmayan toprak yollarda, yağışlı günlerde o minibüslerle yaylaya çıkmak gibi bir zorunluluk var Boy korkusu olan arkadaşlar bu tür araçlara binmekten çekiniyorlar Can güvenliğinin sağlanması gerekiyor; en azından arazi vitesi olan cipler devletin elinde var, onlardan birinin bize tayin edilmesi veya istediğimiz an kullandırılması gerekirken bu olası olamıyor Bu nedenden ötürü Trabzon Koruma Kurulu şiddet koşullar altında çalışan bir kuruldur
Kurulumuz kesintisiz yetersiz üyelerle çalışıyor, derhal da 5 kişiyi tamamlayamadık
Sahiden yetkilerimiz kötü değildi, fakat sonra yönetmelikte yapılan birtakım kısıtlamalar söz konusudur Mesela, kurulun devamlılığı esastır, önceden alınan ve son ilke kararlarına ters düşen kararları değişim olanağı yoktur Koruma anlayışında kesintisiz bir gelişme var Bu gelişmeyi dikkate alıp bugünkü prensip kararlarını yürürlüğe soktuğunuz zaman, vatandaşın kazanılmış haklarıgibi bir sorun ortaya çıkıyor Eski ilke kararlarına göre uygulaması işlenmiş konular için bu değerlendirme doğrudur Fakat uygulamaya geçilemeyen, sürüncemede kalmış, aradan on yıl gibi bir zaman geçmiş ve zamanaşımına uğramış konular her tarafta gündeme geldiğinde bugün yürürlükte olan ilke kararlarına göre değerlendirme yapılması gerekir Lakin Kültür Bakanlığı'nın yorumu, fakat vatandaşın lehine olabilecek kararların bugünkü ilke kararlarıyla sanuçlandırılabileceği; vatandaşın aleyhine olabilecek bir takım durumlar için ise eski ilke kararlarının kullanılabileceği biçimindedir Bir diğer deyişle 1995'te yürürlükten kalkmış olan bir ilke kararını bugün de çalıştırmamız gerektiği yorumu yapılmaktadır Uluslararası koruma ilkeleriyle de çelişen bu yorumlar bir anlamda koruma kurullarının hür iradelerini sınırlandırma anlamına da geliyor
Ayrıca yorumdaki, vatandaşın lehineve aleyhineolabilecek kararların kriteri nedir? Mesela koruma kurulu bir karar veriyor ve yapılaşmada kat sınırlaması getiriyorsa, bu karar için vatandaşın aleyhineyorumu yapılabilir mi? Aslında koruma kamu yararınadır ve kamunun lehine olan tüm uygulamalar vatandaşın da lehinedir Korunan tarihsel çevrede kat ilave etmeden yapılacak bir bina ya da herhangi bir dilekçe çevreye uyumu açısından daha değerli olacaktır Antalya Kaleiçi örneklenirse, sit alanındaki kayıtlı bir konut bir apartman değerinde olabilmektedir Çağırmak ki, bir apartman yapmaya gerek yok
Koruma ilkelerini belirlerken, her ne kadar her ülke kendi koşullarına göre bu ilkeleri belirliyorsa da, uluslararası standartlara uymamız gerektiğini düşünüyorum 1995 yılından önce üçüncü ve dördüncü grup tarihi eser uygulaması vardı Röleve çıkardıktan ve arşivledikten daha sonra binanın korunmasına artık gerek değil anlamına gelen bir uygulamaydı Dünyanın hiçbir uygun böyle bir şey yoktur Çünkü korumada maksat röleve değil, eserin yıkılmadan korunmasıdır 1995 yılından daha sonra ülkemizde de üçüncü, dördüncü grup uygulaması ortadan kalktı Daha önce açıkladığım gibi vatandaşın lehineyorumu ile üçüncü, dördüncü grup uygulamasını devam etmek gibi bir durumla aleyhinde karşıya kalıyoruz Buradaki çelişkiler, bu konunun kamuda hemen şimdi kabul edilmediğini, zorunlu bilincin hemen şimdi aşılanamadığını ortaya koyuyor
bir de ulusal parklar, kuş cennetleri var Bizim koruma alanımızın dışına çıkarılmış olan Kızılırmak'ın deltası Bafra Ovası'nda kaçak olarak deniz kıyılarına yapılmış villalar var Kıyı çizgisinin deniz tarafında kaldıkları için bu ruhsatsız binaların yasallaştırılması olası değil Bu konuda yurttaş deniz çizgisinin değiştirileceği beklentisi içinde; birinci derece doğal sit alanlarının üçüncü derece doğal sit alanı olarak değiştirilmesini talep edebiliyor Kıyı çizgisinin değişmeyen bir doğal sınır olduğunu, mahkeme kararıyla değiştirilemeyeceğini anlatabilmek az daha imkânsızlaşıyor
Bölgenizdeki tarihsel varlıkların envanteri hangi oranda çıkarılmış durumda?
Bence, kendi bölgemizin envanterinin az önce yüzde 10'u bile tamamlanmış değil Ulaşılması zorlama olan dağ yerleşimleri ile korunması gereken havzalarda yerleşmeler var ki, bunların çoğunun yolu patikadır, araç bile giremez Tabii buralara ulaşım ille de karayoluyla olacak diye bir zorunluluk değil Teleferik gibi doğaya yerinde diğer teknolojiler de kullanılabilir Ülkemizde bu gibi ulaşım sistemlerine asalet edilmediği için ulaşma olanağı oldukça güçtür Kültür Bakanlığı'nın da bu konuda parasızlık sebebiyle katkısı olamıyor
Envanter çalışmasının Türkiye genelinde yüzde 15 civarında gerçekleştiği, yüzde 20'ye ulaşılamadığı hemen hemen ifade ediliyor Belirli bir oran verilemez Kesin bir oran verilebilmesi için zaten korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarının toplamının emin bilinmesi gerekir ancak bu da envanterin tamamlanması demektir
Doğu Karadeniz'deki bazı doğal sit alanları eleştirilirken, fazla geniş alanın korunmasından yakınmalar oluyor Ama doğal siti tarif eden metin var, eğer tanımları uyuyorsa geniş ya da rahat olması manâlı yok; ne kadar aynı alan varsa hepsinin doğal sit olması gerekli Doğu Karadeniz'de alınan kararlar geniş değil, tersine sınırlıdır Çünkü çoğu vadiye henüz ulaşılamamıştır Mesela Melet Irmağı'nın olur ya bütünü sit olabilecekken, ulaşılamadığı için bilemiyoruz Belgelemek için olur ya de helikoperterden yararlanarak hava fotoğraflarını edinmek, yakına yaklaşıp detaylar almak gerekir diye düşünüyorum
Envanterin tamamlanmasında en büyük problemlerden biri de harita yokluğudur Sadece 125000 ölçekli askeri haritalar var Onları da kuytu haritalar olduğu için edinmek son derece güç Hatta mülkiyet haritaları (kadastro haritaları) bile tamamlanmamıştır Haritalar tamamlanmadan sağlıklı bir envanter çalışması yapabilme olanağı yoktur
Envanter meselesinin önemli bir biçimde ele alınması gerekir Bu konuda önerilerimiz, envanterin kimsesiz Kültür Bakanlığı tarafından yapılmamasıdır Envanter, kültür ve tabiat varlıklarının saptama ve tescilinden ibaret bir çalışmadır Tespiti, saptama fişlerini doldurup fotoğrafları yapıştırabilecek her vatandaş yapabilir; fakat tescili koruma kurulları yapmalıdır Kültür ve tabiat varlıklarını koruma yönetmeliklerine tarafından tespit ve kayıt yapmak bakanlığın yetkisindedir Bakanlık Kaçkarlar'ın tepesine çıkıp tespit yapmaya ne vakit, ne kadro, ne de para ayırabiliyor *
Cevap: karadeniz bölgesinde yer alan doğal varlıklar
DOĞU KARADENİZ'DE DOĞAL VE TARİHSEL MIRAS
TRABZON KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA KURULU BAŞKANI CENGİZ ERUZUN İLE SÖYLEŞİ
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'nun başkanısınız Bu koruma kurulunun tahsis alanına nereler giriyor, yetkileri nelerdir? Bunları yerine getirecek olanaklara sahip midir?
Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu çok yakın zamana kadar Sarp'tan İnce Burun'a dek, iç kesimlerden de Gümüşhane dahil olmak üzere az kalsın bütün Doğu Karadeniz bölgesini taşıyan geniş bir alanı kapsıyordu Bu alanın çok geniş olduğu ve burada ikinci bir koruma kurulunun kurulmasının gerekli olduğunu kendimiz dile getirdik Bunun üstüne oldukça uzun süre geçtikten daha sonra nihayet Samsun'da bir komite daha oluşturulduTrabzon'a kalan alanlar ise Giresun, Trabzon, Gümüşhane, Rize ve Artvin illerini kapsıyor
1 Fatsa'nın doğusunda Bolaman Konağı
Konak eski bir kalenin üzerine 18 yüzyılda yapı edilmiş
Osman Köker
2 Ordu'nun Fatsa ilçesinde birinci derece doğal sit alanı olan
Gaga Gölü
Cengiz Eruzun
Fakat bu bölge daralması Trabzon Koruma Kurulu'nun yoğun çalışmalarına rahatlama getirmiyor Doğu Karadeniz, kültür varlıklarına oranla tabiat varlıkları bakımından fazla varlıklı bir alan Fırtına Vadisi ve Deresi son günlerde epeyce sık gündeme geldi Topografik biçimleniş, flora (bitki) ve fauna (bitki dışındaki canlılar) bakımından dünyada benzerine rastlanılmayan zenginliğe sahip; lakin bütün bölgede, fazla geniş bir alana yayılan, benzer karakterde vadiler var Bu vadilerde de hem kültür varlığı olarak korunması gereken kırsal yerleşmeler, keza de birinci derecede doğal sit karakterini oluşturan dağlar, tepeler, kayalar, yöreye benzersiz ormanlar var Buralara ulaşabilmek için engebeli arazide emniyetli ulaşım sağlayabilen araç gerekir Devlete Ait kuruluşlardan sağlanan araçlar oldukça eski ve güvensiz Diğer Taraftan sıkça araç vermekten imtina ediyorlar Ya belediyelerin sağladığı araçlarla gidiyorsunuz ya da minibüs tutuyorsunuz Stabilize bile olmayan toprak yollarda, yağışlı günlerde o minibüslerle yaylaya çıkmak gibi bir zorunluluk var Boy korkusu olan arkadaşlar bu tür araçlara binmekten çekiniyorlar Can güvenliğinin sağlanması gerekiyor; en azından arazi vitesi olan cipler devletin elinde var, onlardan birinin bize tayin edilmesi veya istediğimiz an kullandırılması gerekirken bu olası olamıyor Bu nedenden ötürü Trabzon Koruma Kurulu şiddet koşullar altında çalışan bir kuruldur
Kurulumuz kesintisiz yetersiz üyelerle çalışıyor, derhal da 5 kişiyi tamamlayamadık
Sahiden yetkilerimiz kötü değildi, fakat sonra yönetmelikte yapılan birtakım kısıtlamalar söz konusudur Mesela, kurulun devamlılığı esastır, önceden alınan ve son ilke kararlarına ters düşen kararları değişim olanağı yoktur Koruma anlayışında kesintisiz bir gelişme var Bu gelişmeyi dikkate alıp bugünkü prensip kararlarını yürürlüğe soktuğunuz zaman, vatandaşın kazanılmış haklarıgibi bir sorun ortaya çıkıyor Eski ilke kararlarına göre uygulaması işlenmiş konular için bu değerlendirme doğrudur Fakat uygulamaya geçilemeyen, sürüncemede kalmış, aradan on yıl gibi bir zaman geçmiş ve zamanaşımına uğramış konular her tarafta gündeme geldiğinde bugün yürürlükte olan ilke kararlarına göre değerlendirme yapılması gerekir Lakin Kültür Bakanlığı'nın yorumu, fakat vatandaşın lehine olabilecek kararların bugünkü ilke kararlarıyla sanuçlandırılabileceği; vatandaşın aleyhine olabilecek bir takım durumlar için ise eski ilke kararlarının kullanılabileceği biçimindedir Bir diğer deyişle 1995'te yürürlükten kalkmış olan bir ilke kararını bugün de çalıştırmamız gerektiği yorumu yapılmaktadır Uluslararası koruma ilkeleriyle de çelişen bu yorumlar bir anlamda koruma kurullarının hür iradelerini sınırlandırma anlamına da geliyor
Ayrıca yorumdaki, vatandaşın lehineve aleyhineolabilecek kararların kriteri nedir? Mesela koruma kurulu bir karar veriyor ve yapılaşmada kat sınırlaması getiriyorsa, bu karar için vatandaşın aleyhineyorumu yapılabilir mi? Aslında koruma kamu yararınadır ve kamunun lehine olan tüm uygulamalar vatandaşın da lehinedir Korunan tarihsel çevrede kat ilave etmeden yapılacak bir bina ya da herhangi bir dilekçe çevreye uyumu açısından daha değerli olacaktır Antalya Kaleiçi örneklenirse, sit alanındaki kayıtlı bir konut bir apartman değerinde olabilmektedir Çağırmak ki, bir apartman yapmaya gerek yok
Koruma ilkelerini belirlerken, her ne kadar her ülke kendi koşullarına göre bu ilkeleri belirliyorsa da, uluslararası standartlara uymamız gerektiğini düşünüyorum 1995 yılından önce üçüncü ve dördüncü grup tarihi eser uygulaması vardı Röleve çıkardıktan ve arşivledikten daha sonra binanın korunmasına artık gerek değil anlamına gelen bir uygulamaydı Dünyanın hiçbir uygun böyle bir şey yoktur Çünkü korumada maksat röleve değil, eserin yıkılmadan korunmasıdır 1995 yılından daha sonra ülkemizde de üçüncü, dördüncü grup uygulaması ortadan kalktı Daha önce açıkladığım gibi vatandaşın lehineyorumu ile üçüncü, dördüncü grup uygulamasını devam etmek gibi bir durumla aleyhinde karşıya kalıyoruz Buradaki çelişkiler, bu konunun kamuda hemen şimdi kabul edilmediğini, zorunlu bilincin hemen şimdi aşılanamadığını ortaya koyuyor
bir de ulusal parklar, kuş cennetleri var Bizim koruma alanımızın dışına çıkarılmış olan Kızılırmak'ın deltası Bafra Ovası'nda kaçak olarak deniz kıyılarına yapılmış villalar var Kıyı çizgisinin deniz tarafında kaldıkları için bu ruhsatsız binaların yasallaştırılması olası değil Bu konuda yurttaş deniz çizgisinin değiştirileceği beklentisi içinde; birinci derece doğal sit alanlarının üçüncü derece doğal sit alanı olarak değiştirilmesini talep edebiliyor Kıyı çizgisinin değişmeyen bir doğal sınır olduğunu, mahkeme kararıyla değiştirilemeyeceğini anlatabilmek az daha imkânsızlaşıyor
Bölgenizdeki tarihsel varlıkların envanteri hangi oranda çıkarılmış durumda?
Bence, kendi bölgemizin envanterinin az önce yüzde 10'u bile tamamlanmış değil Ulaşılması zorlama olan dağ yerleşimleri ile korunması gereken havzalarda yerleşmeler var ki, bunların çoğunun yolu patikadır, araç bile giremez Tabii buralara ulaşım ille de karayoluyla olacak diye bir zorunluluk değil Teleferik gibi doğaya yerinde diğer teknolojiler de kullanılabilir Ülkemizde bu gibi ulaşım sistemlerine asalet edilmediği için ulaşma olanağı oldukça güçtür Kültür Bakanlığı'nın da bu konuda parasızlık sebebiyle katkısı olamıyor
Envanter çalışmasının Türkiye genelinde yüzde 15 civarında gerçekleştiği, yüzde 20'ye ulaşılamadığı hemen hemen ifade ediliyor Belirli bir oran verilemez Kesin bir oran verilebilmesi için zaten korunması gereken kültür ve tabiat varlıklarının toplamının emin bilinmesi gerekir ancak bu da envanterin tamamlanması demektir
Doğu Karadeniz'deki bazı doğal sit alanları eleştirilirken, fazla geniş alanın korunmasından yakınmalar oluyor Ama doğal siti tarif eden metin var, eğer tanımları uyuyorsa geniş ya da rahat olması manâlı yok; ne kadar aynı alan varsa hepsinin doğal sit olması gerekli Doğu Karadeniz'de alınan kararlar geniş değil, tersine sınırlıdır Çünkü çoğu vadiye henüz ulaşılamamıştır Mesela Melet Irmağı'nın olur ya bütünü sit olabilecekken, ulaşılamadığı için bilemiyoruz Belgelemek için olur ya de helikoperterden yararlanarak hava fotoğraflarını edinmek, yakına yaklaşıp detaylar almak gerekir diye düşünüyorum
Envanterin tamamlanmasında en büyük problemlerden biri de harita yokluğudur Sadece 125000 ölçekli askeri haritalar var Onları da kuytu haritalar olduğu için edinmek son derece güç Hatta mülkiyet haritaları (kadastro haritaları) bile tamamlanmamıştır Haritalar tamamlanmadan sağlıklı bir envanter çalışması yapabilme olanağı yoktur
Envanter meselesinin önemli bir biçimde ele alınması gerekir Bu konuda önerilerimiz, envanterin kimsesiz Kültür Bakanlığı tarafından yapılmamasıdır Envanter, kültür ve tabiat varlıklarının saptama ve tescilinden ibaret bir çalışmadır Tespiti, saptama fişlerini doldurup fotoğrafları yapıştırabilecek her vatandaş yapabilir; fakat tescili koruma kurulları yapmalıdır Kültür ve tabiat varlıklarını koruma yönetmeliklerine tarafından tespit ve kayıt yapmak bakanlığın yetkisindedir Bakanlık Kaçkarlar'ın tepesine çıkıp tespit yapmaya ne vakit, ne kadro, ne de para ayırabiliyor *
