Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Golge Oyunu Bolumnleri
Karagoz Oyun Bolumleri
Karagoz oyunu dort ana bolumden oluşur
A Mukaddime (Başlangıc)
B Muhavere (Soyleşme)
C Fasıl
D Bitiş
A Mukaddime:
Oyun başlamadan perde ortasına gostermelik denen figurler (Limon ağacı, Cicek saksısı, Gemi, Ceşme, Hamam vb) yerleştirilir Gostermelik hangi oyunun oynanacağına dair bir ipucu olabildiği gibi oyundan tamamen bağımsız da olabilir Gostermelik Hayali ya da Yardağın caldığı kamıştan yapılmış nareke ismi verilen duduğun cıkardığı zırıltılı ses ve def velvelesi eşliğinde perdeden yavaş yavaş kaldırılır Bu oyunun başladığına işarettir Daha sonra seyirciye gore sol taraftan Hacıvat semai formunda bir şarkı soyleyerek gelir, şarkısını bitirdikten sonra perde gazelini okur
Perde Gazeli: Perdeden Gostermelik nareke vızıltısı ve def velvelesi eşliğinde kaldırıldıktan sonra Hacıvat tarafından soylenen uyaklı manzum şiirlerdir Hayali perde gazeline başlamadan Oof Hay Hak! diye yaratana seslenir Oyunların tasavvufi yonlerinin ağırlıklı olarak vurgulandığı perde gazellerinde, yaratanın varlığı ve birliği ovulurken insanın aciz bir kul olduğunun altı cizilir Karagozun ibret perdesi olduğu ve gosterinin bir ders niteliğinde olduğu belirtilir En bilinen perde gazeli;
Nakşı sunun remz ider husnunde ruyet perdesi
Hacei hukmu ezeldendir hakikat perdesi
Sireti sUrette mumkundur temaşa eylemek
Hail olmaz aynı irfana basiret perdesi
Her neye iman ile baksan olur iş aşikar
Kılmış istila cihanı habı gaflet perdesi
Bu hayali alemi gozden gecirmektir huner
Nice Karagozleri mahvetti bu sUret perdesi
Şemi aşkın yandırıp tasviri cismindir gecen
Ademi amed şut etmekte azimet perdesi
Hangi zılla iltica etsen fena bulmaz acep
Oynatan ustadı gor kurmuş muhabbet perdesi
Dergahı Ali Abada mustakim ol Kemteri
Gosterir vahdet elin kalktıkca kesret perdesi
(Turk Folklor Araştırmaları Yıllığı, Karagoz Ozel Sayısı, İstanbul Haziran 1959, Sayı 119, s: 19351936)
Bu gazel 1312 (H) senesinde Uskudarda olen Kemteri mahlasını alan Raşit Ali Efendinindir Karagoze izafe edilen ve Bursada Cekirge yolundaki mezar taşına 1310 (H) yılında yazılmıştır Bu ve bunun gibi değişik perde gazellerinin okunmasıyla oyun acılmış olur Perde gazeli bitimiyle Hacıvat seyirciyi selamlar ve Karagozu cağırmak icin teganniye başlar Karagoz bağırmamasını soylese de Hacıvat bağırmaya devam eder Bunun uzerine Karagoz aşağıya atlayıp, Hacıvatla alt alta, ust uste kavga ederler Hacıvat kacar, Karagoz sırt ustu yerde yatarken anlamsız sozlerden oluşan tekerlemesini soyler
Karagoz Hacıvata kızıp soylenirken, Bir daha gel bak ben sana neler yaparım der Hacıvat tekrar perdeye gelir ve Mukaddime biter, Muhavere (soyleşi atışma) başlar
B Muhavere:
Kelime anlamı karşılıklı konuşma olan muhavere, Karagoz ve Hacıvatın tum ozelliklerini bunyesinde barındıran bir bolumdur Yanlış anlamalara dayalı, kelimelerin ses oyunlarıyla farklı anlamlarda kullanılmaları, ikilinin eğitim oğretim durumları ve kişilik ozellikleri bu bolumde iyice belirginleşir Eski oyunlardan gunumuze ulaşan muhavereler asıl oyunun konusuyla ilgili değildir Yeni yazılan muhavareler ise oyunla ilgili olabiliyor Bu bolum Karagozun yabancı sozcukler kullanarak konuşan Hacıvatı yanlış anlaması ya da yanlış anlar gorunmesi uzerine kuruludur Boylece muhavere, ortaya turlu cinaslar ve nukteler cıkmasıyla surer gider Muhavereler her konuya acıktır, onceden bilinen bir muhaverenin icine gunluk olaylar sokulabileceği gibi, gunluk olayları şakacı bir dille eleştiren doğaclama muhaverelerde olabilir Bu Karagoz oynatan ustanın maharetine ve kulturune bağlıdır Evliya Celebinin cok ovduğu Hayali Kor Hasanzade Mehmet Celebinin akşamdan sabaha dek değişik taklitler yapıp herkesi hayretler icinde bıraktığı,
18 yuzyıl sonlarında yetişen Kasımpaşalı Hafızın da gece sabaha kadar sadece Hacıvat ile Karagozu oynatıp konuşturduğu, dinleyenlerin catlamak derecesine geldiği ve vaktin nasıl gectiğini fark etmedikleri biliniyor 18 yuzyıl sonlarında yetişen hayal kupu Emin Ağanın bir soylediği muhavereyi bir daha soylemez diye şohreti vardır Muhavere bolumu Hacıvatın Karagozden dayak yiyip kacması, yalnız kalan Karagozun Sen gidersin de ben durur muyum Ben de giderim evime bakalım ayinei devran ne suretler gosterir diyerek cıkması ile sona erer
C Fasıl:
Oyunlara ad olan bolumdur Karagoz oyunları isimlerini burada gecen olay orgusunden alırlar Karagoz ve Hacıvat dışındaki diğer tipler ağırlıklı olarak bu bolumde perdeye gelir, kendilerini gosterirler Basit entrikalarla oluşan duğum yine bu bolumde cozume kavuşturulur Hacıvatın Karagoze iş bulması, Karagozun kendisini zor durumda bırakacak işler yapması en cok kullanılan temalardır Akışa gore kendi kılık ve şiveleri ile ceşitli tipler perdeye gelip giderler Gelen her tip kendi muziği eşliğinde şarkısını soyler
D Bitiş:
Karagoz oyununun en kısa bolumu bitiştir Fasıl bolumu sona erdikten sonra Karagoz ile Hacıvat perdeye gelirler Burada kıssadan hisse soylenir Gelecek oyunun adı, yeri ve zamanı konuşma arasında ilan edilir Karagoz Hacıvatı tekrar dover, bunun uzerine Hacıvat, klasik sozu, Yıktın perdeyi eyledin viran, varayım sahibine haber vereyim heman diyerek yukarı sola doğru perdeden ayrılır Oyunu kapatan Karagozdur Her ne kadar surci lisan ettikse affola! Bak yarın akşam ben sana neler ederim neler! diyerek yukarı sağa doğru perdeden cekilir Hayal perdesinde ışığın kararmasıyla oyun sona erer
Karagoz oyun metinleri Kari kadim ve Nev icad olmak uzere ikiye ayrılır Eski Karagoz oyunlarına (Kari kadim), yeni olanlara ise (Nev icad) denir
Karagoz Oyun Bolumleri
Karagoz oyunu dort ana bolumden oluşur
A Mukaddime (Başlangıc)
B Muhavere (Soyleşme)
C Fasıl
D Bitiş
A Mukaddime:
Oyun başlamadan perde ortasına gostermelik denen figurler (Limon ağacı, Cicek saksısı, Gemi, Ceşme, Hamam vb) yerleştirilir Gostermelik hangi oyunun oynanacağına dair bir ipucu olabildiği gibi oyundan tamamen bağımsız da olabilir Gostermelik Hayali ya da Yardağın caldığı kamıştan yapılmış nareke ismi verilen duduğun cıkardığı zırıltılı ses ve def velvelesi eşliğinde perdeden yavaş yavaş kaldırılır Bu oyunun başladığına işarettir Daha sonra seyirciye gore sol taraftan Hacıvat semai formunda bir şarkı soyleyerek gelir, şarkısını bitirdikten sonra perde gazelini okur
Perde Gazeli: Perdeden Gostermelik nareke vızıltısı ve def velvelesi eşliğinde kaldırıldıktan sonra Hacıvat tarafından soylenen uyaklı manzum şiirlerdir Hayali perde gazeline başlamadan Oof Hay Hak! diye yaratana seslenir Oyunların tasavvufi yonlerinin ağırlıklı olarak vurgulandığı perde gazellerinde, yaratanın varlığı ve birliği ovulurken insanın aciz bir kul olduğunun altı cizilir Karagozun ibret perdesi olduğu ve gosterinin bir ders niteliğinde olduğu belirtilir En bilinen perde gazeli;
Nakşı sunun remz ider husnunde ruyet perdesi
Hacei hukmu ezeldendir hakikat perdesi
Sireti sUrette mumkundur temaşa eylemek
Hail olmaz aynı irfana basiret perdesi
Her neye iman ile baksan olur iş aşikar
Kılmış istila cihanı habı gaflet perdesi
Bu hayali alemi gozden gecirmektir huner
Nice Karagozleri mahvetti bu sUret perdesi
Şemi aşkın yandırıp tasviri cismindir gecen
Ademi amed şut etmekte azimet perdesi
Hangi zılla iltica etsen fena bulmaz acep
Oynatan ustadı gor kurmuş muhabbet perdesi
Dergahı Ali Abada mustakim ol Kemteri
Gosterir vahdet elin kalktıkca kesret perdesi
(Turk Folklor Araştırmaları Yıllığı, Karagoz Ozel Sayısı, İstanbul Haziran 1959, Sayı 119, s: 19351936)
Bu gazel 1312 (H) senesinde Uskudarda olen Kemteri mahlasını alan Raşit Ali Efendinindir Karagoze izafe edilen ve Bursada Cekirge yolundaki mezar taşına 1310 (H) yılında yazılmıştır Bu ve bunun gibi değişik perde gazellerinin okunmasıyla oyun acılmış olur Perde gazeli bitimiyle Hacıvat seyirciyi selamlar ve Karagozu cağırmak icin teganniye başlar Karagoz bağırmamasını soylese de Hacıvat bağırmaya devam eder Bunun uzerine Karagoz aşağıya atlayıp, Hacıvatla alt alta, ust uste kavga ederler Hacıvat kacar, Karagoz sırt ustu yerde yatarken anlamsız sozlerden oluşan tekerlemesini soyler
Karagoz Hacıvata kızıp soylenirken, Bir daha gel bak ben sana neler yaparım der Hacıvat tekrar perdeye gelir ve Mukaddime biter, Muhavere (soyleşi atışma) başlar
B Muhavere:
Kelime anlamı karşılıklı konuşma olan muhavere, Karagoz ve Hacıvatın tum ozelliklerini bunyesinde barındıran bir bolumdur Yanlış anlamalara dayalı, kelimelerin ses oyunlarıyla farklı anlamlarda kullanılmaları, ikilinin eğitim oğretim durumları ve kişilik ozellikleri bu bolumde iyice belirginleşir Eski oyunlardan gunumuze ulaşan muhavereler asıl oyunun konusuyla ilgili değildir Yeni yazılan muhavareler ise oyunla ilgili olabiliyor Bu bolum Karagozun yabancı sozcukler kullanarak konuşan Hacıvatı yanlış anlaması ya da yanlış anlar gorunmesi uzerine kuruludur Boylece muhavere, ortaya turlu cinaslar ve nukteler cıkmasıyla surer gider Muhavereler her konuya acıktır, onceden bilinen bir muhaverenin icine gunluk olaylar sokulabileceği gibi, gunluk olayları şakacı bir dille eleştiren doğaclama muhaverelerde olabilir Bu Karagoz oynatan ustanın maharetine ve kulturune bağlıdır Evliya Celebinin cok ovduğu Hayali Kor Hasanzade Mehmet Celebinin akşamdan sabaha dek değişik taklitler yapıp herkesi hayretler icinde bıraktığı,
18 yuzyıl sonlarında yetişen Kasımpaşalı Hafızın da gece sabaha kadar sadece Hacıvat ile Karagozu oynatıp konuşturduğu, dinleyenlerin catlamak derecesine geldiği ve vaktin nasıl gectiğini fark etmedikleri biliniyor 18 yuzyıl sonlarında yetişen hayal kupu Emin Ağanın bir soylediği muhavereyi bir daha soylemez diye şohreti vardır Muhavere bolumu Hacıvatın Karagozden dayak yiyip kacması, yalnız kalan Karagozun Sen gidersin de ben durur muyum Ben de giderim evime bakalım ayinei devran ne suretler gosterir diyerek cıkması ile sona erer
C Fasıl:
Oyunlara ad olan bolumdur Karagoz oyunları isimlerini burada gecen olay orgusunden alırlar Karagoz ve Hacıvat dışındaki diğer tipler ağırlıklı olarak bu bolumde perdeye gelir, kendilerini gosterirler Basit entrikalarla oluşan duğum yine bu bolumde cozume kavuşturulur Hacıvatın Karagoze iş bulması, Karagozun kendisini zor durumda bırakacak işler yapması en cok kullanılan temalardır Akışa gore kendi kılık ve şiveleri ile ceşitli tipler perdeye gelip giderler Gelen her tip kendi muziği eşliğinde şarkısını soyler
D Bitiş:
Karagoz oyununun en kısa bolumu bitiştir Fasıl bolumu sona erdikten sonra Karagoz ile Hacıvat perdeye gelirler Burada kıssadan hisse soylenir Gelecek oyunun adı, yeri ve zamanı konuşma arasında ilan edilir Karagoz Hacıvatı tekrar dover, bunun uzerine Hacıvat, klasik sozu, Yıktın perdeyi eyledin viran, varayım sahibine haber vereyim heman diyerek yukarı sola doğru perdeden ayrılır Oyunu kapatan Karagozdur Her ne kadar surci lisan ettikse affola! Bak yarın akşam ben sana neler ederim neler! diyerek yukarı sağa doğru perdeden cekilir Hayal perdesinde ışığın kararmasıyla oyun sona erer
Karagoz oyun metinleri Kari kadim ve Nev icad olmak uzere ikiye ayrılır Eski Karagoz oyunlarına (Kari kadim), yeni olanlara ise (Nev icad) denir
