Karanlık Madde

Karanlık Madde karanlık ilimler Astrofizikte, ışın yaymayan veya aracısız olarak algılanabilecek şekilde elektromanyetik ışınları (ışık, xışınları vb) yeterince yansıtamayan, varlığı görünür maddeler üzerindeki kütle çekimsel etki ile belirlenebilen maddelere Karanlık madde adı verilir Karanlık maddelerin varlığını belirlemek için gökadaların döngüsel hızlarından, gökadaların diğer gökadalar içerisindeki yörüngesel hızlarından, geri planda yer alan maddelere uyguladığı kütle çekimsel mercekleme özelliğinden ve gökadaların içerisindeki sıcak gazların sıcaklık dağılımından yararlanılır Araştırmalar, gökadalarda, gökada gruplarında ve evrende, görülebilen maddelerden çok daha fazla karanlık madde olduğunu göstermektedir Karanlık maddelerin bileşenleri iyice bilinmemekle birlikte, WIMPler, aksiyonlar, bayağı ve ağır nötrinolar, gezegenler ve sönmüş yıldızlara birlikte bahşedilen ad MACHOlar ile ışıma yapmayan gaz bulutlarından oluşur 1548891704 1548891704 karanlikmadde5c52363ca85aekaranlikmadde5c52363ca85ae http:uploadwikimediaorgwikipediatrbb9Cosmologicalcomposition Bu NASA şemasının gösterdiği gibi, evrenin %25 ya da daha fazlası, bir laboratuar ortamında demin gözlenememiş olsa da, karanlık maddeden oluşmuştur Evrendeki kütle çekimsel enerjinin incelenmesi sonucu, varsayılan toplam enerji yoğunluğunun yalnızca %4'ünün ilk elden gözlemlenebilir maddelerden oluştuğu gözlemlenmiştir Tekrar bu toplamın %22'sinin karanlık maddelerden oluştuğu hesaplanmaktadır Kalan %74'ünün ise everene dengeli bir şekilde yayılmış olan karanlık enerjiden oluştuğu kabul edilir 1548891704 1548891704 karanlikmadde5c52363ed5a9akaranlikmadde5c52363ed5a9a http:uploadwikimediaorgwikipediacommons116060821darkmatter Mermi kümenin kırmızı renkte olan ve xışını yayınımı ile belirlenen basmakalıp maddeleri ile mavi renkte olan ve kütle çekimsel mercekleme ile belirlenen toplam kütlenin dağılımını gösteren kompozit resim Karanlık madde kavramı, başlangıçta 1933 yılında, Kaliforniya Teknik Enstitüsünden İsviçreli astrofizikçi Fritz Zwicky göre öne sürülmüştür Fritz Zwicky'nin gözlemi ve iddiası kırk sene her tarafında hiçbir ortamda ciddiye alınmamıştır Karanlık maddenin varolduğuna dair en güçlü kanıt Spiral Gökadalar'ın düz dönme eğilimleri, 1970 yılında Washington Carnegie Enstitüsü'nde Vera Rubin ve arkadaşları kadar ileri sürülmüştür Vera Rubin de Fritz Zwicky ile aynı bir kaderi paylaşarak, uzun yıllar ciddiye alınmamış, hiçbir önemli yayınlama organı çalışmalarına yer vermemiştir Master ve doktora tezleri de daha önce reddedilmiş olan Vera Rubin için bu koşul öyle hayret verici olmamıştır Onlarca yıl daha sonra, bugün az daha bütün astrofizikçiler karanlık maddenin varlığını kabul ederler Ağustos 2006'da yayınlanan, 150 milyon yıl önce gerçekleşmiş olan iki gökada kümesinin çarpışmasına dair gözlem, karanlık maddelerin varlığına dair daha maddi bir kanıt oluşturmuştur Çarpışma esnasında sıcak gazlar arasında bir etkileşim olmuş ve sonradan merkeze yaklaşmışlardır Gökadalar ve karanlık madde etkileşime girmemiş ve merkezden uzakta kalmışlardır 1548891704 1548891704 karanlikmadde5c52364099f8akaranlikmadde5c52364099f8a http:uploadwikimediaorgwikipediatrthumbff1Abelllensingarp750pix479pxAbelllensingarp750pix Hubble Uzay Teleskobu ile Abell 1689 içerisinde gözlenen dinç kütle id çekimsel mercekleme, karanlık maddenin varlığını gösterir Mercekleme eğrilerini bakmak için resmi büyütünüz İki şekilde karanlık maddenin ortaya çıktığı sanılmaktadır:Baryonik karanlık madde ve Baryonik olmayan karanlık madde Evrenin kütlesinin yüzde 90'ını oluşturduğu varsayılmakla birlikte, karanlık maddenin hemen şimdi astronomlar için sırrı açılmış değildir 1970'ler evrendeki maddenin yüzde doksanının görünmez olduğunun keşfedilmesiyle karanlık madde iddialarının güçlendiği yıllar olmuştur Karanlık maddenin varolduğu bilinmektedir, ancak ne olduğu konusunda çok az açık veri vardır