Karanlık Maddeler Aksiyonlardan mı Oluşuyor?

Aksiyon (Axion), kuantum renk dinamiğindeki kuvvetli CP problemini çözmek için Peccei-Quinn teorisi tarafından 1977 yılında öne sürülen kuramsal temel parçacıklardır. Aksiyon, güçte belli bir dengeyi korur, böylelikle CP simetrisi korunur. Ama aksiyonların var olup olmadığını şimdi net olarak bilmiyoruz.

Kozmosu karanlık unsur ile doldurmak istersek, bu karanlık hususun belli başlı özelliklere sahip olması gerekir. Karanlık unsur kendisi ve öbür unsurlarla çok etkileşime girmez. Ayrıyeten, karanlık unsurun epey çok, kararlı ve uzun ömürlü olması gerekiyor. İşte aksiyonların kimi özellikleri bu aranan niteliklere uyuyor. Aksiyonun karanlık husus olmasına müsaade verirsek, umumî olarak karanlık maddeyi gözlemleyebiliriz.


Event Horizon Teleskobu'nun yanı sıra, direkt olarak harika kütleli kara delikler gözlemimiz yok. Yalnızca dönen ve etraflarında görünen gereçleri görebiliriz. Bu gerecin özelliklerinden kara deliklerin boyutunu ve kütlesini kestirim edebiliriz lakin karadelikleri direkt izleyemiyoruz. Yani hiç karadelik olmayabilir. Karadelikler, galaksilerin merkezlerinde saklanan aksiyon çekirdekleri olabilir. Galaksi büyüdükçe, daha ziyade aksiyon hususu barındırır ve ortadaki aksiyon çekirdeği büyür.

Bu durum, kara delik yahut aksiyonlar ile galaksinin arasındaki ilgiyi, aksiyonların özelliklerini sınırlamak için kullanabileceğimiz mealine gelir. Şayet aksiyon partikül kütlesiyle oynanırsa kara deliklerin yahut aksiyonların galaksiyle bağlantısını tesirler.


Bir küme gökbilimci kısa bir müddet evvel kara delikler ve galaksiler arasındaki bağlantıyı tam olarak bunu yapmak için kullandılar ve gelecek deneylere rehberlik edecek aksiyon partikül kütlesine kimi üst hudutlar koymayı başardı.

Aksiyonlar kainattaki karanlık unsurlardan sorumlu mu? Bu sorunun yanıtını şimdi alamıyoruz lakin umarım bir gün bu mevzu aydınlığa kavuşacaktır.