Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Karbon Nedir Karbonun Özellikleri Nelerdir ?
karbon, doğada yaygın bulunan a metal kimyasal element Evrende bolluk bakımından altıncı sırada yeralan karbon, kavgalı yıldızlarda Hidrojenin termo Nükleer yanmasında temel rol oynar dünyada hem doğal halde, hem de başka Elementlerle alaşım halinde yer alan karbon, yük olarak yerkabuğunun yaklaşık % 0,2'sini oluşturur En arı (katışıksız) biçimleri elmas ve grafittir; daha düşük arılık derecelerinde madenkömürünün, kok kömürünün ve odunkömürünün bileşeni olarak bulunur
Atmosferin yaklaşık % 0,05'ini yaratıcı ve tüm doğal sularda erimiş olarak bulunan karbon dioksit, kireçtaşı ve bilye gibi karbonat mineralleri, kömürün, petrolün ve doğal gazın esas yapıtaşları olan hidrokarbonlar, en bol bulunan bileşikleridir Karbon, tanıdık Elementlerin en fazla yönlü olanıdırBileşiklerin % 94'ü (4 milyondan çoğu) karbon içerir Yaşamın dayandığı temel işlevleri yapmak için yeterli çeşitlilikte ve karmaşıklıkta düzenlemeler oluşturarak başka elementlerle birleşme yeteneği, sadece karbonda vardır Kayıtlı karbon bileşikleri, canlılardaki maddenin takriben % 18'ini oluşturur (geri kalanı çoğunlukla sudur) Bu bileşikler, Canlı hücrelerin planı olarak, hücreli yapımında kullanılan yapıtaşları olarak işlev görürler Yakacak işlevi gören diğer karbon bileşikleri de, yeşil bitkilerde ışılbi reşimle durmadan yenilenir Organizma öldüğü süre, çevreyle karbon alışverişi durur ve geriye doğru kalan radyoaktif karbon14 izotopu miktarı,biyoloji ile ilgili kökenli maddelerin yaşını belirlemekte kullanılabilir Kalkınmış ülkelerin ekonomilerinin büyük bir bölümü, karbon içeren yakıtların, plastiklerin, kimyasal maddelerin, Dokumaların ve ilaçların işlenmesine ve üretimine dayanır Karbon temelli olarak sentetik bileşiklerin üretilmesi ve kullanılması, birçok ülkede yaşama düzeyini içeriye doğru etkilemiştir
Özellikleri
Simgesi C, atom sayısı 6, atom ağırlığı 12,011 olan karbon, devirli çizelgenin IVA grubunda silisyum, germanyum, k alay ve kurşun elementleriyle birlikte yeralir Bu elementlerin en hafifi ve en düşük metalik olanıdır Periyodik çizelgedeki diğer çoğu grubun tersine, IVA grubu elementleri, kimyasal bakımdan birbirinden çok farklıdır; grubu temsilcilik edici davranışı asgari gösteren de karbondur
Karbonun en bol bulunan izotopu, doğal karbonun % 98,89'unu yaratıcı karbon12'dir Iyice 12 dalton (atom kütlesi birimi) layık olan bu izotop, atom ağırlığı konusunda milletlerarası standart olarak kullanılır Doğal karbonun % 1,11'ini yaratıcı karbon13, ikinci kararlı izotoptur Karbonun beş radyoaktif izotopu bilinmektedir; bunlardan karbon14 (yarılanma süresi 5 730 sene) en istikrarlı ve en yararlı olanıdır Bağlar Serbest karbon atomunun 1s kabuğunda iki elektron, 2s ve 2p kabuklarındaysa bono oluşturm Avuç Içi hazırlanmış dört değerlik elektronu bulunur Metallerden ve a Metallerin birçoğundan ayrı olarak, karbonda bono oluşumu genel olarak iyonik değil, kovalent (ortak) niteliktedir Bunun nedenlerinden biri, karbonun atom sayısının küçük olması, bu nedenle de, atom çekirdeğine yakın olan değerlik elektronlarını çok sıkı tutmasıdır Ayrıca, bir karbon atomunun kararlı bir iyon haline gelmesi için dört elektron alması veya yitirmesi gerekir: Bu da oldukça büyük enerji isteyen bir olaydır Ortaklaşa bağlanmada, her karbon atomu, değerlik elektronlarını karşılıklı olarak başka atomlarla paylaşır Karbon bileşiklerinin çoğunda, bitişik bir atom, 1 3 arasında elektron verir; buna karşılık karbon da eşit sayıda elektron katkısı yapar ve tek, çift veya üçlü bono oluşur
ElmasArı elmas, aşina en sert maddedir Soluk ve şeffaf olmasına rağmen, başka Minerallerle arılığı bozulduğu süre, pastel renklerden mat siyaha kadar uzanan dağıtılmış renklerde bulunabilir Elmas, kimyasal bakımdan eylemsizdir; fakat yüksek sıcaklıklarda havada yanması sağlanabilir Isıyı iyi iletmez ve Elektrik yalıtkanıdır 1955'e kadar, yanardağ kökenli doğal yataklar 1 tek elmas kaynağıyken, o tarihten bu yana aletlerde ve pikap iğnelerinde kullanılan elmaslar, grafitin yüksek basınçlara ve sıcaklıklara uğratılmasıyla yapay olarak üretilmektedir (mücevher özelliğinde elmaslar bu yolla elde edilemez)
elmasın özellikleri, tamamiyle birbirine kenetlenmiş dörtyüzlü karbon atomlarının oluşturduğu billur yapısından kaynaklanır; bu atomların her biri, en yakın dört komşusuna müşterek bağlanmıştır Karbonkarbon bağının doğaüstü dayanıklılığı ve müşterek bağlarla kenetlenmiş yapısı, elmasın sert ve eylemsiz olmasını sağlayan nedenlerdir
Grafit
Grafit fazla daha değişiktir Yumuşak, yağlı, kağıtta iz bırakan, siyah renkli bir katı maddedir Grafit, yağ haline getirilip makinelerde, çalışan parçaların birbirine sürtünürken aşılmasını eksilmek ya da alıkoymak nedeniyle yağlayıcı olarak kullanılır Kurşun kalemlerin içindeki kutup da, içine kil katılarak biraz sertleştirilmiş grafittir Grafitin elde edildiği esas yerler Sri L anka, Sibirya, Kuzey Amerika ve Meksika'dır Grafit yapay olarak da hazırlanabilir; bunun için kokkömürünün fazla yüksek sıcaklıklarda işlenmesi gerekir Grafit fazla yüksek sıcaklıklara dayanabilir, ayrıca mükemmel bir elektrik iletkenidir böylece, çamaşır makinesi ve elektrikli süpürge gibi aygıtlardaki elektrik motorlarının fırçaları grafitten yapılır Son dönemlerde, uzay kapsüllerinin ısı kalkanlarının yapımında da grafitten yararlanılm avuç içi başlanmıştır
Hem elmas, keza de grafit kristal yapılıdır, ama kristalleri farklı biçimlerdedir Aynı maddenin değişik kristal biçimlerine allotrop denir; allotrop sözcüğü öbür biçim anlamında Yunanca iki sözcükten kazanç Elmas ve grafit, karbonun allotroplarıdır Elmasta her karbon atomu, dört başka karbon atomuna bağlanarak üç boyutlu katı bir inşa oluşturur; grafitte ise karbon atomları, defalarca yığılmış geniş, yassı levhalar oluşturacak biçimde, iki boyutlu düzlemde birbirlerine bağlanmıştır Bu levhalar birbirlerinin üzerinden zahmetsizce kayar; grafitin iyi bir yağlayıcı olma özelliği de bundan kaynaklanır Grafitin kağıt üstünde iz bırakmasının nedeni de, bu ince atom levhalarının grafitten ayrılarak kağıdın üstünde birikmesidir Karbonun öbür biçimlerinin, keskin, kendilerine özgü bir yapısı veya biçimi yoktur
Odunkömürü
Odun kömürü hafif, gözenekli siyah ya da koyu gri renkli bir maddedir; odunun havasız ortamda yakılmasıyla elde edilir (Karbonun bir başka allotropu olan odun kömürüne ilişkin ayrıntılı veri KÖMÜR maddesinde verilmiştir)
Karbon karası
Karbon karası ise gazyağı, terebentin, benzen ya da mum gibi maddelerin havasız az ortamlarda yandıklarında çıkardıkları istir Karbon karası katışıksız, yumuşak, siyah renkli bir tozdur; yağla karıştırılarak basımevi mürekkebi, badana ve kundura cilasında kullanılır Hem araba ve bisiklet lastiklerinin yapımında, aşınmaya karşı daha da Yanıklı kılmak nedeniyle karbon karasından yararlanılır
Kemik kömürü
Odunkömürünün katışıklı bir türü de, yalnızca Yüzde 10 oranında karbon taşıyan kemik kömürü'dür Kemik kömürü, hayvan kemiklerinin ayrıntılarıyla kırılıp havasız ortamda yakılmasıyla elde edilir Kemik kömürü herhangi bir Akışkan ile ısıtıldığında, sıvını rengini yok eder, bu nedenle sanayide renk giderici olarak kullanılır Mesela, şeker bu yolla arıtılır Nehir emik kömürü ile kaynatıldığında adamakıllı renksiz hale kazanç
Fulleren
fullerenKarbonun suni bir allotropudur (C60)
Kokkömürü
Kokkömürü, kömürün havasız ortamda, yüksek sıcaklıklarda yakılmasıyla elde edilir Kokkömüründeki karbon oranı yaklaşık yüzde 90'dır Karbon gerek kömür, antrasit ve kokkömürü olarak, gerek alaşım halde bulunduğu ağaç ve petrol olarak çok ö nemli bir yakıttır Karbon ve Oksijen bileşikleri birbirleriyle çok kolay birleşir Çinko, demir, kalay veya kurşun oksitler gibi metal oksitleri karbon ile birlikte ısıtıldığında, karbon metal oksitteki oksijenle birleşir ve geriye doğru katışıksız metal kalır Bu indirgenme tepkimesinden sanayide yararlanılır
Karbon bileşikleri
Doğada en bol bulunan karbon bileşikleri, karbon dioksit, tebeşir (kalsiyum karbonat) gibi metal karbonatları ve karbonun Hidrojenle birleşerek oluşturduğu hidrokarbonlardır
Hidrokarbonlar
Ana madde Hidrokarbonlar En kolay hidrokarbon, bataklık gazı da denilen metan gazıdır; bu maddenin esas yapısı, ortadaki bir karbon atomunu çevreleyen dört Hidrojen atomundan oluşur Sibirya'da ya da Kuzey Denizi'nde yeraltından çıkarılan doğal gazın başlıca bileşiği Metan gazıdır Metanın kimyasal formülü CH4 biçimindedir Eğer dört karbon atomu birbirine bağlanırsa bütan gazı oluşur Bütanın kimyasal formülü de C4H10'dur Mutfaklarda kullanılan tüp gaz, bütan gazıdır Metandaki hidrojen atomlarının yerine klor atomları geçirilirse, çok eskiden manâlı bir anestezik olan kloroform bileşikleri ve değerli bir kimyasal çözücü olan karbon tetraklorür oluşur Metan molekülüne bir oksijen atomu bağlanırsa, ortaya bir nesil içki çıkar
Karbon ile Oksijenin oluşturduğu iki kolay alaşım vardır Karbon dioksit (CO2) ve karbon monoksit (CO) Her ikisi de gaz halindedir; ilki havada bulunur ikincisi ise çok zehirlidir
Dünyanın öyle fazla yerindeki petrol yataklarından çıkarılan ham petrol, rafineriler de işlenerek, öbür uzunluktaki karbon zincirinden oluşan maddeler elde edilir; bu maddelere petrol türevleri denir Ağır, kalın ya da ince bütün yağlar hidrokarbondur
Karbon atomlarının hidrojenle doyurulmamış, yani büsbütün doldurulmamış olduğu hidrokarbon dizileri de vardır bu dizilerin birinde karbon atomları birbirine çift bağ ile bağlanmıştır; bu nesil hidrokarbonların en basit örneği etilen'dir Üç alt karbon atomlarını taşıyan doymamış hidrokarbonlar dizisinin birincil üyesi de asetilen gazıdır
Kömürün damıtılmasıyla elde edilen kalın, siyah renkli bir istikrarsız olan kömür katranından da önemli bir hidrokarbon dizisi oluşturulur Bu dizinin birincil ve en kolay üyesi benzen'dir Benzen, bir halka şeklinde birbirine bağlanmış altı karbon atomu içerir Bu dizide yer alan öyle fazla hidrokarbon, bitkilerden, salınanlara benzer kokular yaydıklarından aromatik hidrokarbonlar olarak adlandırılırlar Parfümler, en aza bir benzen halkası içerir Güvelere karşısında kullanılan naftalin, birbiriyle birleşmiş iki halkadan oluşur
*
karbon, doğada yaygın bulunan a metal kimyasal element Evrende bolluk bakımından altıncı sırada yeralan karbon, kavgalı yıldızlarda Hidrojenin termo Nükleer yanmasında temel rol oynar dünyada hem doğal halde, hem de başka Elementlerle alaşım halinde yer alan karbon, yük olarak yerkabuğunun yaklaşık % 0,2'sini oluşturur En arı (katışıksız) biçimleri elmas ve grafittir; daha düşük arılık derecelerinde madenkömürünün, kok kömürünün ve odunkömürünün bileşeni olarak bulunur
Atmosferin yaklaşık % 0,05'ini yaratıcı ve tüm doğal sularda erimiş olarak bulunan karbon dioksit, kireçtaşı ve bilye gibi karbonat mineralleri, kömürün, petrolün ve doğal gazın esas yapıtaşları olan hidrokarbonlar, en bol bulunan bileşikleridir Karbon, tanıdık Elementlerin en fazla yönlü olanıdırBileşiklerin % 94'ü (4 milyondan çoğu) karbon içerir Yaşamın dayandığı temel işlevleri yapmak için yeterli çeşitlilikte ve karmaşıklıkta düzenlemeler oluşturarak başka elementlerle birleşme yeteneği, sadece karbonda vardır Kayıtlı karbon bileşikleri, canlılardaki maddenin takriben % 18'ini oluşturur (geri kalanı çoğunlukla sudur) Bu bileşikler, Canlı hücrelerin planı olarak, hücreli yapımında kullanılan yapıtaşları olarak işlev görürler Yakacak işlevi gören diğer karbon bileşikleri de, yeşil bitkilerde ışılbi reşimle durmadan yenilenir Organizma öldüğü süre, çevreyle karbon alışverişi durur ve geriye doğru kalan radyoaktif karbon14 izotopu miktarı,biyoloji ile ilgili kökenli maddelerin yaşını belirlemekte kullanılabilir Kalkınmış ülkelerin ekonomilerinin büyük bir bölümü, karbon içeren yakıtların, plastiklerin, kimyasal maddelerin, Dokumaların ve ilaçların işlenmesine ve üretimine dayanır Karbon temelli olarak sentetik bileşiklerin üretilmesi ve kullanılması, birçok ülkede yaşama düzeyini içeriye doğru etkilemiştir
Özellikleri
Simgesi C, atom sayısı 6, atom ağırlığı 12,011 olan karbon, devirli çizelgenin IVA grubunda silisyum, germanyum, k alay ve kurşun elementleriyle birlikte yeralir Bu elementlerin en hafifi ve en düşük metalik olanıdır Periyodik çizelgedeki diğer çoğu grubun tersine, IVA grubu elementleri, kimyasal bakımdan birbirinden çok farklıdır; grubu temsilcilik edici davranışı asgari gösteren de karbondur
Karbonun en bol bulunan izotopu, doğal karbonun % 98,89'unu yaratıcı karbon12'dir Iyice 12 dalton (atom kütlesi birimi) layık olan bu izotop, atom ağırlığı konusunda milletlerarası standart olarak kullanılır Doğal karbonun % 1,11'ini yaratıcı karbon13, ikinci kararlı izotoptur Karbonun beş radyoaktif izotopu bilinmektedir; bunlardan karbon14 (yarılanma süresi 5 730 sene) en istikrarlı ve en yararlı olanıdır Bağlar Serbest karbon atomunun 1s kabuğunda iki elektron, 2s ve 2p kabuklarındaysa bono oluşturm Avuç Içi hazırlanmış dört değerlik elektronu bulunur Metallerden ve a Metallerin birçoğundan ayrı olarak, karbonda bono oluşumu genel olarak iyonik değil, kovalent (ortak) niteliktedir Bunun nedenlerinden biri, karbonun atom sayısının küçük olması, bu nedenle de, atom çekirdeğine yakın olan değerlik elektronlarını çok sıkı tutmasıdır Ayrıca, bir karbon atomunun kararlı bir iyon haline gelmesi için dört elektron alması veya yitirmesi gerekir: Bu da oldukça büyük enerji isteyen bir olaydır Ortaklaşa bağlanmada, her karbon atomu, değerlik elektronlarını karşılıklı olarak başka atomlarla paylaşır Karbon bileşiklerinin çoğunda, bitişik bir atom, 1 3 arasında elektron verir; buna karşılık karbon da eşit sayıda elektron katkısı yapar ve tek, çift veya üçlü bono oluşur
ElmasArı elmas, aşina en sert maddedir Soluk ve şeffaf olmasına rağmen, başka Minerallerle arılığı bozulduğu süre, pastel renklerden mat siyaha kadar uzanan dağıtılmış renklerde bulunabilir Elmas, kimyasal bakımdan eylemsizdir; fakat yüksek sıcaklıklarda havada yanması sağlanabilir Isıyı iyi iletmez ve Elektrik yalıtkanıdır 1955'e kadar, yanardağ kökenli doğal yataklar 1 tek elmas kaynağıyken, o tarihten bu yana aletlerde ve pikap iğnelerinde kullanılan elmaslar, grafitin yüksek basınçlara ve sıcaklıklara uğratılmasıyla yapay olarak üretilmektedir (mücevher özelliğinde elmaslar bu yolla elde edilemez)
elmasın özellikleri, tamamiyle birbirine kenetlenmiş dörtyüzlü karbon atomlarının oluşturduğu billur yapısından kaynaklanır; bu atomların her biri, en yakın dört komşusuna müşterek bağlanmıştır Karbonkarbon bağının doğaüstü dayanıklılığı ve müşterek bağlarla kenetlenmiş yapısı, elmasın sert ve eylemsiz olmasını sağlayan nedenlerdir
Grafit
Grafit fazla daha değişiktir Yumuşak, yağlı, kağıtta iz bırakan, siyah renkli bir katı maddedir Grafit, yağ haline getirilip makinelerde, çalışan parçaların birbirine sürtünürken aşılmasını eksilmek ya da alıkoymak nedeniyle yağlayıcı olarak kullanılır Kurşun kalemlerin içindeki kutup da, içine kil katılarak biraz sertleştirilmiş grafittir Grafitin elde edildiği esas yerler Sri L anka, Sibirya, Kuzey Amerika ve Meksika'dır Grafit yapay olarak da hazırlanabilir; bunun için kokkömürünün fazla yüksek sıcaklıklarda işlenmesi gerekir Grafit fazla yüksek sıcaklıklara dayanabilir, ayrıca mükemmel bir elektrik iletkenidir böylece, çamaşır makinesi ve elektrikli süpürge gibi aygıtlardaki elektrik motorlarının fırçaları grafitten yapılır Son dönemlerde, uzay kapsüllerinin ısı kalkanlarının yapımında da grafitten yararlanılm avuç içi başlanmıştır
Hem elmas, keza de grafit kristal yapılıdır, ama kristalleri farklı biçimlerdedir Aynı maddenin değişik kristal biçimlerine allotrop denir; allotrop sözcüğü öbür biçim anlamında Yunanca iki sözcükten kazanç Elmas ve grafit, karbonun allotroplarıdır Elmasta her karbon atomu, dört başka karbon atomuna bağlanarak üç boyutlu katı bir inşa oluşturur; grafitte ise karbon atomları, defalarca yığılmış geniş, yassı levhalar oluşturacak biçimde, iki boyutlu düzlemde birbirlerine bağlanmıştır Bu levhalar birbirlerinin üzerinden zahmetsizce kayar; grafitin iyi bir yağlayıcı olma özelliği de bundan kaynaklanır Grafitin kağıt üstünde iz bırakmasının nedeni de, bu ince atom levhalarının grafitten ayrılarak kağıdın üstünde birikmesidir Karbonun öbür biçimlerinin, keskin, kendilerine özgü bir yapısı veya biçimi yoktur
Odunkömürü
Odun kömürü hafif, gözenekli siyah ya da koyu gri renkli bir maddedir; odunun havasız ortamda yakılmasıyla elde edilir (Karbonun bir başka allotropu olan odun kömürüne ilişkin ayrıntılı veri KÖMÜR maddesinde verilmiştir)
Karbon karası
Karbon karası ise gazyağı, terebentin, benzen ya da mum gibi maddelerin havasız az ortamlarda yandıklarında çıkardıkları istir Karbon karası katışıksız, yumuşak, siyah renkli bir tozdur; yağla karıştırılarak basımevi mürekkebi, badana ve kundura cilasında kullanılır Hem araba ve bisiklet lastiklerinin yapımında, aşınmaya karşı daha da Yanıklı kılmak nedeniyle karbon karasından yararlanılır
Kemik kömürü
Odunkömürünün katışıklı bir türü de, yalnızca Yüzde 10 oranında karbon taşıyan kemik kömürü'dür Kemik kömürü, hayvan kemiklerinin ayrıntılarıyla kırılıp havasız ortamda yakılmasıyla elde edilir Kemik kömürü herhangi bir Akışkan ile ısıtıldığında, sıvını rengini yok eder, bu nedenle sanayide renk giderici olarak kullanılır Mesela, şeker bu yolla arıtılır Nehir emik kömürü ile kaynatıldığında adamakıllı renksiz hale kazanç
Fulleren
fullerenKarbonun suni bir allotropudur (C60)
Kokkömürü
Kokkömürü, kömürün havasız ortamda, yüksek sıcaklıklarda yakılmasıyla elde edilir Kokkömüründeki karbon oranı yaklaşık yüzde 90'dır Karbon gerek kömür, antrasit ve kokkömürü olarak, gerek alaşım halde bulunduğu ağaç ve petrol olarak çok ö nemli bir yakıttır Karbon ve Oksijen bileşikleri birbirleriyle çok kolay birleşir Çinko, demir, kalay veya kurşun oksitler gibi metal oksitleri karbon ile birlikte ısıtıldığında, karbon metal oksitteki oksijenle birleşir ve geriye doğru katışıksız metal kalır Bu indirgenme tepkimesinden sanayide yararlanılır
Karbon bileşikleri
Doğada en bol bulunan karbon bileşikleri, karbon dioksit, tebeşir (kalsiyum karbonat) gibi metal karbonatları ve karbonun Hidrojenle birleşerek oluşturduğu hidrokarbonlardır
Hidrokarbonlar
Ana madde Hidrokarbonlar En kolay hidrokarbon, bataklık gazı da denilen metan gazıdır; bu maddenin esas yapısı, ortadaki bir karbon atomunu çevreleyen dört Hidrojen atomundan oluşur Sibirya'da ya da Kuzey Denizi'nde yeraltından çıkarılan doğal gazın başlıca bileşiği Metan gazıdır Metanın kimyasal formülü CH4 biçimindedir Eğer dört karbon atomu birbirine bağlanırsa bütan gazı oluşur Bütanın kimyasal formülü de C4H10'dur Mutfaklarda kullanılan tüp gaz, bütan gazıdır Metandaki hidrojen atomlarının yerine klor atomları geçirilirse, çok eskiden manâlı bir anestezik olan kloroform bileşikleri ve değerli bir kimyasal çözücü olan karbon tetraklorür oluşur Metan molekülüne bir oksijen atomu bağlanırsa, ortaya bir nesil içki çıkar
Karbon ile Oksijenin oluşturduğu iki kolay alaşım vardır Karbon dioksit (CO2) ve karbon monoksit (CO) Her ikisi de gaz halindedir; ilki havada bulunur ikincisi ise çok zehirlidir
Dünyanın öyle fazla yerindeki petrol yataklarından çıkarılan ham petrol, rafineriler de işlenerek, öbür uzunluktaki karbon zincirinden oluşan maddeler elde edilir; bu maddelere petrol türevleri denir Ağır, kalın ya da ince bütün yağlar hidrokarbondur
Karbon atomlarının hidrojenle doyurulmamış, yani büsbütün doldurulmamış olduğu hidrokarbon dizileri de vardır bu dizilerin birinde karbon atomları birbirine çift bağ ile bağlanmıştır; bu nesil hidrokarbonların en basit örneği etilen'dir Üç alt karbon atomlarını taşıyan doymamış hidrokarbonlar dizisinin birincil üyesi de asetilen gazıdır
Kömürün damıtılmasıyla elde edilen kalın, siyah renkli bir istikrarsız olan kömür katranından da önemli bir hidrokarbon dizisi oluşturulur Bu dizinin birincil ve en kolay üyesi benzen'dir Benzen, bir halka şeklinde birbirine bağlanmış altı karbon atomu içerir Bu dizide yer alan öyle fazla hidrokarbon, bitkilerden, salınanlara benzer kokular yaydıklarından aromatik hidrokarbonlar olarak adlandırılırlar Parfümler, en aza bir benzen halkası içerir Güvelere karşısında kullanılan naftalin, birbiriyle birleşmiş iki halkadan oluşur
*
