Karneades Kimdir?

Karneades Kimdir kısaca
Karneades hayatı
Karneades hakkında Veri


Ihtimal kuramını geliştiren Yunanlı filozoftur

MÖ 214129 yılları aralarında yaşamış olan Karneades, bilginin olanaksız olduğunu ve hiçbir doğruluk ölçütü bulunmadığını dile getirirken şüpheci bir bakış açısı benimsemiştir Hiçbir şey bilemeyeceğimizi, her ispatlama, kendileri kanıtlanmak durumunda olan önkabullere dayandığı için, hiçbir şeyi kanıtlayamayacağımızı öne süren filozof, Stoacı felsefeyi ve onların Tanrı'nın varoluşuyla ilgili kanıtlarını eleştirmiştir O, mutlak bir kuşkuculuğu benimsemenin, yargıyı büsbütün aksıya almanın olanaksız olduğunu bildiği için bir olanak kuramı geliştirmiştirKarneades Arkesilaos gibi Stoa ile tartışır; Arkesilaos Zenon ile savaşmıştı, Karneades ise Khrysipppos ile savaşır
Karneades de eleştirmesini tekrar Stoalıların bu “ doğruluğun kriteriumukavramına,kataleptik tasavvur anlayışına yönelmiştir Ona göre, doğru ve yanlış tasavvurları birbirinden ayırt edebilecek güvenilir bir ölçü, bir belirti elimizde değilKarneades Stoa ’nın yalnız bu doğruluk anlayışını eleştirmekle kalmamış, öğretinin bütününe aleyhinde çıkmıştır Şüpheciliğini, Arkesilaos ile ölçüldüğünde, çok daha ilke bakımından temellendirmiş olan Karneades için güvenilecek bir doğruluk ölçüsü yoktur,çünkü bu ölçü ya duyu algılarında ya da düşünmede (akılda) aranabilir Duyu algılarının tümü relatiftir Örneğin aynı kule uzaktan yuvarlak, yakından dört köşe görünür, aynı bir gemi üstünde bulunana duruyor, kıyıda bulunana yürüyor görünür;bu nedenle her algının karşısına, karşıtı çıkarılabilir Düşünmenin (aklın) de güvenilir bir kaynak, bir yardım olmadığını kullanmak için, Karneades dialektik güçlükleri ele alıp Megaralıların ileri sürdükleri şaşırtıcı, bozuk netice çıkarmaları (sophisma,paralogisma)gösterir Bu yüzden zihin ile yapılan belirlemeler de algılarınkinden daha az relatif değiiler Stoalılar:Bir teklif (axioma) ya doğrudur, ya da yanlıştır diyorlardıBuna karşı Karneades “palavracı sofismi ile çıkar; bu önerme hem doğru hem yanlıştır
Bir Stoalı Karneades ’ e “ Sen içten bilinemez diyorsun, lakin hiç olmazsa bu ‘doğru bilinemez ’ sözünün dürüst ve tanıdık bir şey olması gerekir demiş Buna karşılık Karneades, kendi önermesinin de kaide dışı kalamayacağını söylemiş: yani kendi savının da mutlak doğruluğu değil, bu bakımdan oysa olasılı bir değeri var: bu da ancak sübjektif bir kanı Burada Karneades ’in olasılık öğretisiyle (probabilism) karşılaşmaktayız Olasılık ,bilinemeyen içten ’nun, bize kapalı olan doğru ’nun bilgisinin yerine geçen şeydir ve pratik hayat için teorik esas budur Bu anlayışa Karneades, tasavvurda bir sübjektif, bundan başka objektif yön ayırmakla varmıştır: Her tasavvur ilkin objenin bir bilgisi, bir yansısıdır; ikinci olarak sübjektif bir şeydir, süjenin bir durumudur Nesnel olarak tasavvur dürüst ya da hatalı, gerçek veya reel değildir; sübjektif bakımdan da eksik veya fazla olasıdır, yani bizde eksik ya da fazla bir inanma yaratır, bize dışarıdaki bir objeyi az veya fazla karşılıyor görünürBize doğruluğu mümkün görünen bir tasavvuru, bu tasavvur başkalarıyla çelişik olmadıkça, kabul eder ve ona uyarız Yalnız bu kabulümüzün sadece sanrı (doxa) olduğunu da bilmeliyizdir Bundan dolayı şüpheci bir bilgenin özel belirtileri şunlar olabilir: Bilgece bir ihtiyat, her şeyi her yönünden görmeye kastetmek, bilgimizin, bilgimize güvenimizin sınırlarını açık olarak anlamak, bütün olanakları hesaba katmak
Stoa felsefesinin bütününün eleştirmeden geçiren Karneades, bu arada Stoa ’nın teolojisini de ele alır Karneades ’e göre: bir defa, her ulusta tanrı inancının olduğu tanıtlanmış değildir; her insanda var deniyorsa, buna karşı Tanrıtanımazların (atheist) bulunduğu gösterilebilir Sonra: Stoalılar için bu dünya yetkindir, dolayısıyla zeki ve ruhludur; bu dünyada zeki varlıklar var, dolayısıyla dünyanın nedeni akıllıdır Buna karşılık Karneades: Aynı ispatlama yolu ile dünya için diğer şeyler de söylenebilir;mesela bu dünyayı kitara çalan varlıklar yaratmıştır, dolayısıyla dünya da kitara çalıyor, bu sonucu çıkarabiliriz diyor Sonradan: Yıldızlar hareket ediyor diye, bundan onların canlı ve kutsal oldukları sonucu da çıkarılamaz, bu hareket pekala doğal bir biçimde de açıklanabilir
Karneades, üstelik, Stoa ’nın Tanrısal bir soluğun ( pneuma) tüm evrenin gelişmesini yönettiği, ona biçim kazandırdığı düşüncesine çatar Evrenin gelişmesinin periodik olduğu düşüncesini de Karneades şöyle çürütüyor: Bir dönemin sonunda tüm varolanları kemirip tüketen ateşin, artık kendisinin besleyecek bir şey kalmadığı için, kendinin de sönmesi gerekir Tanrının insanları koruyup kayırdığı, onlarla ilgilendiği düşüncesi de Stoalıların, dürüst olamaz, çünkü bunu yalanlayacak bir istif misal gösterilebilir; sözgelimi birçok iyi insanların hali hiç de aydınlık yok Deniliyor oysa, fena halk lakin sonunda cezalarını buluyorlar; öyle de olsa, tanrıların kötü insanları hiç yaratmamaları daha doğru olmaz mıydı? Aklın insanlara tanrıların en kıymetli armağanı olduğu söyleniyor: ama halk bu değerli armağanı ne değin kötüye kullanıyorlar ve bu armağan ne de kararsız şey! Stoalıların pek bedel verdikleri kahinliği (mantike) de Karneades öyle düşüncesiz bulur:kahinlik ne ile ilgili? Duyuların objeleri ile mi? Burada duyu organlarına inanırız Bilimin objeleri ile mi? Burada da uzmanlara –fizikçilere, hekimlere, tarihçilere –danışırız;güneşin yerden ne dek büyük olduğunu, bir geometrik şeklin niteliklerinin ne olduğunu, her halde , kahinden sormayız; ödevlerimizin ne olduğunu da filozoftan öğreniriz Geriye sadece rastlantılı olanı çakmak kalıyor kahine, fakat rastlantılı olanı, yani bir nedeni olmayan şeyi kahin nasıl bilebilir? Stoalıların yıldızbilim ’ye inanmalarını da Karneades şöyle eleştirir: Bu inanç doğru olsaydı, aynı yıldız aşağıda doğanların alınyazılarının bir olması, aksine olarak da, alınyazıları bir olanların (mesela aynı savaşta ölenlerin) benzer yıldız aşağıda doğmuş olmaları gerekirdi; ama bu böyle değil Karneades ruhun davranışlarında özgürlük olabildiği, dış nedenlere bağlı olmadığı düşüncesindedirStoalıların dediği gibi her şey alın yazısı kadar muhakkak olsaydı, hiçbir şey elimizde olmazdı; bazı şeyler elimizde olduğuna kadar, her şey felek göre muhakkak değildir *