Karşıyaka’da Tarihe Işık Tutan Sergi

İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşunun ve büyük yangının yüzüncü yılı münasebetiyle hazırlanan ‘Ateş Çemberinde İzmir-İşgalden Kurtuluşa’ Standı, Karşıyaka Belediyesi tarafından kente kazandırılan ‘Çatı Bostanlı’da İzmirliler ile buluştu. Küratörlüğünü koleksiyoncu ve araştırmacı Aybala Yentürk’ün üstlendiği stant; Nejat Yentürk koleksiyonu ve arşivinden seçilen fotoğraf, evrak, gazete, kitap ve haritalar ile kent tarihine ışık tutuyor. Ayrıyeten Karşıyaka’nın birinci belediye lideri Fikri Altay’ın torunu olan Zafer Falay ve ailesinin arşivinden standa taşınan Yunan general Trikupis’e ilişkin kamçı ile Cem Karagözlü’nün anneannesinin 9 Eylül için kendi elleriyle diktiği bayrak, en çok dikkat çeken gereçler ortasında yer alıyor.

MİLLİ ÇABA SEMBOLÜ

Ateş Çemberinde İzmir-İşgalden Kurtuluşa Sergisi’ne katkı sağlamaktan memnunluk duyduğunu söz eden Zafer Falay “Yunan ordusu ve general Trikupis 2 Eylül 1922 tarihinde Uşak’ta resmen teslim oluyor. Yunan generalin kılıcı Atatürk’e ve İnönü’ye, kamçısı da dedemin kardeşi Fahrettin Altay’a hatıra olarak veriliyor. Üst tarafı fildişinden yapılmış, üzerinde T harfi ile Yunan kraliyet amblemi olan gümüş bir yüzüğün bulunduğu bu kamçı Ulusal Mücadele’nin bir sembolü olarak o tarihten bu yana ailemizde. Yunanistan’dan, müzelerden çok isteyenler oldu lakin vermedik, ailemizde kalmasını istedik. Ateş Çemberinde İzmir-İşgalden Kurtuluşa Sergisi’nde bu sembolü İzmirliler ile paylaşmaktan memnunluk duyuyoruz. Karşıyaka Belediyesi’nin hizmete sunduğu Çatı Bostanlı da kentimizin çok değerli bir gereksinimiydi. Eski bir Karşıyakalı olarak, hem bu bedelli sanat alanı için hem de stant için Karşıyaka Belediyesi’ni ve tüm emeğini geçenleri kutluyorum” dedi. Zafer Falay ve ailesi, Fahrettin Altay’ın İzmir yangını sırasında çektiği fotoğraflar ile kullandığı fotoğraf makinası ile de standa katkı sundu.

ZAFERİN BAYRAKLARI

1912 Karşıyaka Derneği Lideri Cem Karagözlü de stantta sunulan Türk Bayrağı’nın hikayesini şöyle anlattı: “Anneannemin anlatımıyla; 1919 yılında işgal altında yaşamaya başlayan İzmirliler konutlarına kapanıyor, kırmızı-beyaz renklere hasret kalıyorlar. Türk Ordusu’nun 30 Ağustos’ta kazandığı büyük zaferin kulaktan kulağa yayılmasıyla birlikte her konutta bir bayrak telaşı yaşanıyor. Bayanlar konutlarındaki kırmızı ve beyaz kumaşlarla uzunluk boy bayraklar dikiyor. Sevinç gözyaşlarıyla ıslanan bu bayraklar, 9 Eylül’de İzmir sokaklarını gelincik tarlasına dönüştürüyor. Stanttaki de anneannemin kendi elleriyle o günlerde diktiği bayrak. Stantta yer alması, elbette bizim için büyük bir gurur kaynağı. Çok değerli malzemelerin bulunduğu bu sergiyi herkes kesinlikle gezmeli, bilhassa çocuk ve gençlerimiz ziyaret etmeli. Emeklerinden ötürü Aybala ve Nejat Yentürk’ü kutluyor, Çatı Bostanlı üzere bir sanat alanını kentimize kazandırdığı için de Karşıyaka Belediyesi’ne teşekkür ediyorum.”

İŞGALDEN KURTULUŞA

Ateş Çemberinde İzmir Standı, Mondros Mütarekesi’nin imzalanmasının akabinde 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir’in Yunanistan tarafından işgal edilmesiyle başlayan Ulusal Gayret ve kurtuluş sürecini kapsıyor. Nejat Yentürk koleksiyonu ve arşivinden seçilen fotoğraf, evrak, gazete, kitap ve haritalar eşliğinde hazırlanan standın odaklandığı ana başlıklardan birini; Yunan ordusunun işgal boyunca Batı Anadolu’da meydana getirdiği tahribat ve zulümler ile Türk tarafının yaşanan olayları dünya kamuoyuna duyurma uğraşları oluşturuyor. Osmanlı ve Ankara Hükümetleri ile Türk aydınlarının bu emelle hazırladığı propaganda yayınları, stantta değerli yer tutuyor.

HİÇ BİLİNMEYEN EVRAK VE FOTOĞRAFLAR

Sergi; 2022 Eylül ayının, İzmir’in işgalden kurtarılışının yanı sıra, tarihin gördüğü en büyük yangınlardan biri sonucunda yok oluşunun 100. yıl dönümü olduğuna da dikkat çekiyor. Ve ziyaretçileri, sıklıkla zihinleri meşgul eden “İzmir’i kim yaktı?” sorusuyla sonlu kalmak yerine, üzerinde pek az konuşulan, hatta pek çok kişinin habersiz olduğu Büyük Taarruz sonrasında geri çekilen Yunan ordusunun Batı Anadolu’da yaktığı köy, kasaba, kentler ve buralarda uyguladığı akıl almaz şiddet üzerinde düşünmeye davet ediyor. Bu bağlamda stantta yer verilen belgesel niteliğindeki fotoğraf ve sinemalar yüzyıl evvel yaşanan trajik olaylara tanıklık ediyor. Birden fazla devlet arşivlerinde bile bulunmayan, varlığından haberdar olunduğu halde görülmemiş doküman ve fotoğraflara yer veriyor olması da standın bir öbür kıymetli özelliği olarak gösteriliyor.

KARŞIYAKA’DA YAŞANAN OLAYLAR

Sergide işgal ve kurtuluş günlerinde Karşıyaka’da yaşanan tarihi olaylara da yer veriliyor. Yunan hükümdarı Konstantin ve maiyetindekilerin Karşıyaka’da konaklaması, Türk ordusunun önünden kaçan Yunan askerlerinin Karşıyaka üzerinden kaçışları, 10 Eylül 1922 günü Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Karşıyaka’ya gelişi ve burada konaklaması bu olayların başlıcalarından.

Sergiye arşiv ve koleksiyonları ile katkıda bulunanlar ortasında Prof. Dr. Yavuz Çorapçıoğlu, Uğur Yeğin, İnönü Vakfı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı ve Şişli Atatürk Müzesi de bulunuyor.

11 ARALIK’A KADAR AÇIK

Küratörlüğünü koleksiyoncu ve araştırmacı Aybala Yentürk’ün üstlendiği standın tasarım ve suram süreci tümüyle Karşıyaka Belediyesi tarafından gerçekleştirildi. Bostanlı Şehitler Bulvarı üzerindeki katlı otopark binasının çatısında oluşturulan ‘Çatı Bostanlı’da 11 Aralık 2022 tarihine kadar açık kalacak olan Ateş Çemberinde İzmir Standı, pazartesi günleri hariç her gün 10:00-18:30, perşembe günleri ise 10:00-20:00 saatleri ortasında fiyatsız olarak ziyaret edilebilir.
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı