Katran Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Katran organik maddelerden elde edilen siyah renkli akışmaz özelliğe sahip bir sıvıdır. Katranın pek çok çeşidi bulunmaktadır. Kullanım alanı oldukça geniştir. Gelişen teknolojiyle beraber katranı elde etmek eskiye nazaran kolaylaşmıştır. Genelde zift ile karıştırılmaktadır. Zift, katranın yapımında artan maddelerden oluşmaktadır.

Katran ise; kök üretimi, kömür, servi, ardıç, turba gibi ağaçların sularının damıtılmasıyla elde edilmektedir. Yaygın olarak ağaç ve kömür katranı kullanılmaktadır. İnşattan tıbba kadar pek çok alanda kullanılan katran yağının düzgün ve düzenli kullanımında sağlığa etkileri olumlu yönde olmaktadır.

Katran Nedir?​

Katran nedir sorusu katranın pek çok alana girmesiyle beraber merak konusu olmaya başlamıştır. Katran, akışmaz özellikteki bir sıvıdır. Rengi siyahtır. Organik maddelerden yapılmaktadır. Bununla birlikte katran ağacı denilen bir ağaç vardır. Bu ağacın özsuyundan da katran yapılmaktadır. Katran ağacı, Türkiye’de Toros civarlarında yetişmektedir.

Latince ismi Juniperus Oxycedrus’tur. Osmanlı döneminden beri katran kullanılmaktadır. Pek çok hastalığa şifa olduğu bilinmektedir. Katran ağacı dışında kömürden de katran yapılmaktadır. Yağ olarak satıldığı gibi sabun, krem olarak da satılmaktadır. Pek çok ilacın ve merhemin içinde katran bulunmaktadır.

Katran Yapımı​

Katran oluşumu iki türde gerçekleşmektedir. Ağaç katranı yapmak için ilk önce ağaçların çıralarının toplanması gerekmektedir. Daha sonra, bu ağaç çıraları hava almayan bir tenekenin içinde yakıp özsularını çıkarmak gerekmektedir.

Özel tenekelerle yapılan bu işlemden sonra özsular süzülüp katran halini almaya geçmektedir. Ağaçtan yapılan katranların zararının çok olması nedeniyle son zamanlarda birkaç kişi dışında kimse yapmamaktadır.

Genelde Toros civarlarında yapılmaktadır. Diğer katran yapımı ise kömürden elde edilmektedir. Kömürün ısı sayesinde damıtılmasıyla katran oluşmaktadır. Bu ısıların seviyesine göre hafif, orta ve ağır yağ içeren katranlar meydana gelmektedir.

Kömür eğer 70-170 derecede damıtılmışsa hafif yağlar ortaya çıkmaktadır. 170-230 derecede damıtılmışsa orta yağlar, 230-270 derecede damıtılmışsa ağır yağlar, 270-360 derecede damıtılmışsa antrasen yağlar ortaya çıkmaktadır.

Katran Özellikleri​

Katran günümüzde pek çok alanda kullanılmaktadır. Yapılan araştırmalar doğrultusunda pek çok katran özellikleri keşfedilmiştir. Katranın en büyük özelliği antiseptik olmasıdır. Bu özelliği kısa zaman önce keşfedilmiştir. Antiseptik özelliği sayesinde mikropların ve zararlı organizmaların büyümesini önlemektedir.

Bunun dışında katranın antibakteriyel ve antiparatizer özelliği bulunmaktadır. Bu özelliklerinden dolayı özellikle hayvancılıkta sıkça kullanılmaktadır. Hayvanlardaki parazitlerin yok olmasını sağlamaktadır.

Kene, sinek ve sürüngenlerin hayvanlardan uzak durmasını sağlamaktadır. Katran; yağlar, kükürtlü bileşikler, kükürtlü bazlar, asitli bileşikler, homolog benzenler ve naftalin maddesi içermektedir. Ziftli kısmının ise yarısını karbon oluşturmaktadır.

Katran Alev Alır Mı?​

Katran özellikleri söz konusu olduğunda katran alev alır mı sorusu çokça sorulmaktadır. Katran yanabilen bir maddedir. Alev almaktadır. Özellikle ağaç katranları bu konuda tehlike arz ettiğinden Türkiye’de yapımı çok azalmış durumdadır.

Katranın Faydaları​

Katran; ağaç, kemik, kömür ve başka organik maddelerden elde edilen yağdır. Özellikle ağaç katranı araştırmacıların konusu olmaktadır. Katranın antiseptik özelliği keşfedilmiştir. Böylece kanser tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır. Mikrop öldürücü etkisi bulunmaktadır.

Hayvan yaralarını tedavi etmek amacıyla da katran yağı kullanılmaktadır. Yine, hayvanların, sürüngen hayvanlardan korunması için de katrana başvurulmaktadır. İshalin durdurulmasına yardımcı olmaktadır. Egzama tedavisinde de katran yağı oldukça sık kullanılmaktadır.

Doktorlar katran yağının bulunduğu ilaçları hastalara tavsiye etmektedir. Uyuz hastalığı durdurucu etkisi de olan katranın hücre yenileme etkisinden dolayı cilt yaralarına iyi geldiği bilinmektedir. Ayrıca katran yağının sindirim hastalıklarına da etkisi vardır.

Damarlara etkisi olduğundan dolayı kanamaların durdurulmasında da katrandan faydalanılmaktadır. Katran kullanımı için katran yağını su ile karıştırıp içmek gerekmektedir. Yağla ve su karışımıyla içilen katranın stres azaltıcı etkisi bulunmaktadır. Cilt hastalıkları için katran yağı kullanımı merhem, krem veya sabun şeklinde kullanılmaktadır. Katran sabunu, akne problemlerine de iyi gelmektedir.

Katran sabunun selüloit ve romatizma ağrılarına iyi geldiği söylenmektedir. Ayrıca katran sabununun kokusu sivrisinek uzaklaştırıcı bir yapıya sahiptir. Katran yağını ve sabununu hastalar kullanacaksa mutlaka doktora başvurup kullanmalılardır. Gebe ve emziren annelerde doktor tavsiyesi dışında kullanmamalılardır. Aksi takdirde bebeğe ve anneye zararlı durumlar ortaya çıkabilmektedir.

Katran Çeşitleri​

Katran çeşitleri yapımına göre değişmektedir. En yaygın kullanılan katran çeşidi kömür katranıdır. Kömür katranı; kömürün ısı altında damıtılması sonucu elde edilen bir katran türüdür. Bu katran türünden elde edilen yağ, damıtılma ısısına göre hafif, orta, ağır yağ olarak değişmektedir. Diğer bir katran türü ise katran ağacından yapılan katran yağıdır.

Katran ağacıyla beraber sedir, kızılçam, karaçam ağaçlarından da katran yağı elde edilmektedir. Son zamanlarda patlayıcı özelliği ve insan sağlığına olumsuz etkilerinden dolayı ağaçtan elde edilen katran yağı çok fazla kullanılmamaktadır. Katranlar genelde ham halleriyle boyalarda, inşaatlarda ve plastik yapımlarında kullanılmaktadır. Yağ halindeki katranlar insan sağlığı için olumludur.

Katran Kullanım Alanları
Katran nerelerde kullanılır sorusu son zamanlarda yapılan araştırmalar duyuldukça sıkça sorulan sorulardan biri olmuştur. Katran pek çok alanda kullanılmaktadır. Birçok yararı keşfedilen katranı hassas ciltli olanlar, gebe ve emziren kadınlar, böbrek hastalığı taşıyanların kullanmaması önerilmektedir.

Herhangi bir hastalığa sahip olanların doktorlarına danışarak kullanmaya başlaması sağlıkları açısından önem arz etmektedir. Katran kullanım alanları ise şöyle sıralanabilir;

Boya yapımında,
Plastik yapımında,
İnşaatlarda,
Cilt problemlerinde,
Akne ve siyah nokta tedavisinde,
İshal hastalığının önlenmesinde,
Kanser tedavisinde,
Varis ve romatizma tedavisinde,
Böcekler ve sineklerin uzaklaşması için,
Çilleri yok etmede,
Egzama tedavisinde,
Sedef hastalığının tedavisinde,
Mantar hastalığının geçmesi için,
Cildin güzelleşmesi için,
Saç dökülmelerini engellemek için,
Ayak kokularını gidermek için,
Cilt tonunu eşitlemek için,
Şişliklerin inmesine yardımcı olmak için,
Vücuda ve saça nem vermesi adına,
Güneş yanığı tedavisinde,
Hafıza sorunlarının tedavisinde,
AIDS ve HIV hastalıklarına karşı da antiseptik özelliğinden dolayı,
Uyku sorunu yaşayan insanların bu sorunu atlatmalarına yardımcı olması için,
Sindirim problemleri için,
Yaraların iyileşmesi için kullanılmaktadır.
Katranın kullanım alanları geniş olmasına karşılık her alanda kullanımı farklılık göstermektedir. Örneğin tıbbi amaçlar için kullanımda katranın doğrudan kullanımı değil, cilt için kullanıma uygunluğu kapsamında kullanılması söz konusudur.

Katran Lekesi Nasıl Temizlenir?​

Katran temizleme konusu katranın nereden temizleneceğine göre değişiklik göstermektedir. Katran yüz bölgesine veya cilde bulaşmışsa kolayca çıkmaktadır. Katran ciltten temizleme işlemi için katranın bulaştığı bölgeye buz koymak gerekmektedir.

Daha sonra tırnak yardımıyla cilde zarar vermeden kazıyıp bol su ile yıkamak gerekmektedir. Katran, bu yöntem ile ciltten çok kolay şekilde çıkabilmektedir. Eğer katran kıyafete bulaşmışsa; mayonez yardımı ile kıyafetten çıkarılmaktadır. Öncelikle, katranın olduğu bölgeye bolca mayonez sıkıp bekletmek gerekmektedir. Daha sonra fırça yardımı ile iyice o bölgeyi ovalamak gerekmektedir.

Bu işlem sonunda çamaşır makinesine atılırsa katran lekesini çıkmaktadır. Kıyafetler için diğer bir yöntem ise bebe yağıyla temizleme yöntemidir. Bebe yağını katran lekesinin olduğu bölgeye sürüp 30-45 dakika bekletmek gerekmektedir.

Daha yağ sayesinde yumuşayan katranı kazıyıp kıyafetten çıkarmak mümkün olmaktadır. Son yöntem ise aseton ve tiner yöntemidir. Aseton ve tineri kıyafetteki lekeye sürdükten sonra bekletip ovalayarak katranın çıkarılması gerekmektedir. Daha sonra çamaşır makinesinde yıkanırsa katran lekesinin çıktığı görülecektir.