Kaya Gazı

Kaya gazı, 300400 milyon yıl önce oluştuğu tahmin edilen tortul kayaçların gözeneklerinde yer alan ve ana içeriği metan olan bir gazdır Belirtilen oranda organik madde içeren tortul kayaçlarda, petrol ve doğal gaz oluşabilmektedir Oluşan bu petrol ve doğal gaz başlıca kayayı terk edip öbür kayaçlar içerisine geçtikten sonra, esas kaya içerisinde kaya gazı kalmaktadır Kaya gazının çıkarılma işlemi doğal gaz ve petrole tarafından daha kompleks ve zordur Bu sebeple, kaya gazı çıkarılması ve kullanılmasına 2000 ’li yıllardan itibaren teknolojinin gelişmesi ile başlanabilmiştir Kaya gazı çıkarılmasında başlıca hidrolik kırma adı bahşedilen bir usul kullanılmaktadır Hidrolik kırma yöntemi; delme ve kırma olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmektedir Delme aşamasında kaya kazının bulunduğu belli başlı kayaca ulaşacak şekilde bir kuyu kazılmaktadır İkinci safha olan kırma aşamasında ise; ilk aşamada açılmış olan kuyudan genel olarak su ve kumdan oluşan karışım 100 barın üstünde basınçla aşağıya gönderilmektedir Yüksek basınçla gönderilen su ve kum karışımı belli başlı kayaçta çatlaklar oluşmasına ve bu arada kayacın içinde hapsolmuş kaya gazının açığa çıkmasını sağlamaktadır Tipik kaya gazı rezervleri yerin ortalama 1500 – 3000 metre aşağıda bulunmaktadır
Kaya gazı, 2000 yılında ABD ’de çıkarılan doğal gazın yalnızca %1 ’ini oluştururken, 2010 yılına gelindiğinde bu oran %20 ’ye ulaşmıştır 2035 yılına gelindiğinde ABD ’de üretilen doğal gazın %46 ’sının kaya gazı olacağı öngörülmektedir Rezervler açısından bakıldığında dünyada en gazla kaya gazı rezervine sahip olduğu varsayım edilen birincil dört ülke ve sahip oldukları tahmini rezervler aşağıdaki gibidir:
1 Çin – 31,5 trilyon metreküp
2 Arjantin – 22,6 trilyon metreküp
3 Cezayir – 19,9 trilyon metreküp
4 ABD – 17,6 trilyon metreküp
Ülkemizdeki kaya gazı rezervinin 0,66 trilyon metreküp olduğu tahmin edilmektedir ABD enerji bakanlığı tarafından yapılan çalışmaya göre, dünyada kaya gazı rezervi bulunan 46 ülke aralarında, ülkemiz rezerv bakımından 32 Sırada yer almaktadır Enerji ihtiyacının %98 ’ini ithal eden ülkemiz için, bu rezerv oldukça değerlidir
Kaya gazı çıkarılması sırasında, yer altı sularının kirlenmesi, parçalanan kayaçların küçük sismik hareketlere yol açması (muhtemel yer sarsıntısı tetiklenmesi), metan gazı salınımı nedeniyle küresel ısınmaya yol açma ve aşırı su tüketilmesi gibi bir takım olumsuz durumlar oluşabilmektedir Buna ilişkin olarak, yerinde düzenlemelerin yapılması ve kaya gazı çıkarılması esnasında bu düzenlemelere maksimum harmoni gösterilmesi sağlanabilirse, bu negatif etkilerin ortadan kaldırılabileceği düşünülmektedir
neticede, kaya gazı 2000 ’li yılların başından itibaren dünya enerji piyasasında ciddi değişimlere yol açmıştır Geçmiş veriler incelendiğinde, kaya gazı üretiminin artmasıyla birlikte 2010 yılından itibaren ABD ’nin dışarıda petrol ihracında önemli yükseliş olduğu ve 2019 yılı itibarıyla da tarihteki en yüksek seviyeye ulaştığı görülmektedir Dünyadaki petrol fiyatlarında son yıllarda görülen düşüşün sebeplerinden birinin de bu olduğu düşünülmektedir Ülkemizde özellikle Güney Doğu Anadolu bölgesinde yer alan kaya gazı rezervlerine ilişkin bir an önce ciddi araştırmalar yapılması, hakiki rezerv miktarımızın bütün olarak belirlenmesi ve çıkarma çalışmalarına başlanılması büyük önem arz etmektedir Ülkemizin mevcut kaya gazı rezervlerini kullanıma alması durumunda ekonomik olarak kayda değer kazanımlar elde edecektir
Kaynakça:
energygovsitesprodfiles201904f0whatisshalegaspdf
enwikipediaorgwikiShalegas
eiagovanalysisstudiesworldshalegas
eiagovdnavpethistLeafHandlerashx?n PET&s MCREXUS1&f M