Kaynaklar tükendi sıra kefen parasında

Ülke virüs salgınıyla uğraşırken kıdem tazminatının çarçabuk gündeme getirilmesinin perde gerisinden hükümete yeni kaynak yaratma planı çıktı. Milimetrik hesaplamalar içeren yeni kıdem tazminatı sistemine geçilmesi halinde, iktidar her yıl en az 20.5 milyar lira nakit kaynağa kavuşacak.

Nakit kaynak 3 yılda 60 milyarı, 5 yılda 100 milyar lirayı aşacak. Yeni sistemde çalışanın 30 günlük kıdem tazminatı 19 güne düşecek. Lakin iktidar, tıpkı İşsizlik Sigortası Fonu'nda olduğu üzere, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nde (TES) de biriken parayı kullanıp Hazine'yi sisteme borçlu hale getirecek.

YILDA 20.5 MİLYAR TL

İktidarın, nakit kaynak elde etmek için sistemi 2023 seçimleri öncesinde uygulamaya geçirmeyi hedeflediği tabir ediliyor.



Hesaplamalara nazaran, getirilmek istenen yeni sistem, kıdemi iktidar için adeta nakit para üreten yeni bir kaynak modeline dönüştürüyor. İşte, iktidarın kıdemde niye bu kadar ısrar ettiğini de ortaya çıkaran ince hesaplar:

İktidarın hazırladığı TES'e nazaran, hala brüt maaşın aylık yüzde 8.33'üne denk gelen 1 yıla 1 maaş kıdem tazminatı yerine 2 alternatifli modele geçilecek. Birinci modele nazaran, patronun üzerindeki yüzde 8.33'lük mevcut kıdem oranı yüzde 5.33'e indirilerek motamot devam edecek. Geri kalan yüzde 3'lük kıdem ise 65 yaşından sonra emeklilik maaşına eklenmek üzere TES'e her ay ödenecek.

Yeni sistem özel dalda çalışan SGK kayıtlarına nazaran 12 milyon 684 bin 324 personele uygulanacak. Patron, çalıştırdığı her bir personelin brüt maaşının yüzde 3'ünü her ay TES'e yatıracak. Bu fiyat minimum fiyatlı için aylık 88.29 TL, yıllık bin 60 liraya denk geliyor.


Türkiye'de ortalama prime temel yarar meblağının 4 bin 500 lira olduğu düşünüldüğünde 12.7 milyon çalışandan her ay 1 milyar 712 milyon lira, yılda ise tam 20 milyar 548 milyon 606 bin lira toplanacak. Bu da 3 yılda 61 milyar, 5 yılda 102 milyar liradan daha fazla bir nakit parayı söz ediyor.

2.MODELDE 34.2 MİLYAR TL



İsteğe bağlı olan ikinci modelin tercih edilmesi halinde ise patron hissesi olarak her ay yüzde 4, personel hissesi olarak da yüzde 0.5 ila 2.5 ortasında prim ödenecek. Böylelikle yıllık patron hissesi olarak 27 milyar 398 milyon TL, personel hissesi olarak da yaklaşık 6 milyar 786 milyon TL olmak üzere toplam 34 milyar 184 milyon lira TES'in kasasına girecek. Buradan 3 yılda 102 milyar, 5 yılda 171 milyar lira nakit kaynak sağlanacak.

1 YIL KELAMI BİTTİ

Yeni sistemde ‘1 gün bile çalışan kıdem alacak' kelamı de rafa kalkıyor. 1 yıldan evvel mukavelesi feshedilen emekçi kıdemini alamayacak, o para TES'in cari masraflarına kullanılacak.

Bugüne kadar özelleştirme, aflar, 2B satışı ve paralı askerlik üzere düzenlemelerle halktan topladığı milyarlarca dolar kaynağı bitiren, işsizlik fonundaki paraları Hazine kağıtları ile kamu bankalarına yatıran iktidarın, en son Merkez Bankası'nın 80 milyar liraya yaklaşan ihtiyat akçesini de tüketince amacına kıdem tazminatını koyduğu belirtiliyor.

Erdoğan Süzer/Sözcü