Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
kemani nedir, kemanın özellikleri, kemanın telleri, kemanın boyutları, keman nasıl yapılır, keman ne çağırmak, keman hakkında bilgi
Keman Nedir
Keman bir yayla çalınan telli bir enstrümandır Keman Ailesinin en geniş gidip gelen sesine sahip olan üyesi olan Kemanın yanına diğer üyeleri Viola, Çello ve Konturbas dır Keman kendine özgü biçimiyle 16 yüzyılda Avrupa da ortaya çıktı Teknesi, sırt ( Akçaağaç tan ) ve göğüs (Köknardan) ile yanlıklardan ( Akçaağaç tan ) oluşur Göğsündeki iki delik F biçimindedir
Yanlıkların ortasında büyük bir girinti vardır Yeniden Akçaağaçtan yapılan sapın ucu salyangoz şeklinde kıvrımlıdır Keman üretim edilirken, ön, arka kısımlar ve omurga manâsız bir kutu oluşturacak şekilde birleştirilir Kuyruğa bağlanan dört tel köprünün üzerinden geçip perdelerden uzanıp akort anahtarlarına bağlanır Anahtarlar vasıtasıyla akort edilir ve elin perdelere basılması ile değişik sesler ve tonlar elde edilebilir
Çalgının dört teli vardır Pesten tize dürüst doğru Sol, Re, La, Mi Keman ailesinden çalgılar; keman, viyola, çello ve konturbas adlarını taşır Ilk kemanlar, Bavyera nın Füssen kentinde İtalya nın Brescia ve Cremona kentlerinde ve benzer çağda Paris de yapıldı Teknenin uzunluğu 36 36 cm, toplam uzunluk takriben 60 cm dir
Kemanın çocuklar için yapılmış daha ufak boyutları vardır Çeyrek, yarım (53 cm) ve üç çeyrek (56cm)
19 yüzyılın ortalarında Türk Müziğinde de kullanılmaya başlanan keman günümüzde lüzum Olağan Türk Müziği, gerekse Türk Sanat Müziği nin vazgeçilmez çalgıları arasındadır
Kemanın Özellikleri
Keman insanı erinden etkileyen özgün güzellikteki sesiyle yaylı çalgılar ailesinin en önemli üyesidir Sesi öbür çalgılara göre bir fazla bakımdan insan sesine daha yakındır Keman çene altı ile omuz arasına sıkıştırılarak tutulur Sol elin parmakları sap üzerinde bulunan tellere basarak gezinirken sağ elle tutulan yay keman tellerine sürtülerek çalınırGövdenin orta bölümündeki emrindeki girintiler yayın daha basit hareket etmesini sağlar 35 ile 36 santimetre aralarında değişen bir gövdesi vardır Ufak ve hafif bir çalgı olmakla birlikte sıradan 84 bambaşka parçanın bir araya getirilmesi ile yapılır Genelde 2 santimetre kalınlığında bir çam ya da Akağaçtan oyma Kalemi ve rende kullanılarak biçime sokulur
Kemanın bir gövdesi ve buna yan bir sapı vardır Karoser, göğüs tahtası yada tabla denilen üst kapak, daha alçak kapak ve onları birleştiren yanlık adı verilen bir kasnaktan oluşur Tellerin köprü aracılığı ile gövdeye yaptığı Basınca direnebilmesi için alt ve üst kapaklara bir kavis verilmiştir Sapın ucundaki burgulara sarılarak bağlanan teller bir eşikten geçerek gövdenin ucundaki kuyruk bölümüne bağlanır Köprü tellerin titreşimini üstteki kapağa iletir
Burgu yuvalarına yerleştirilen kulaklar tellerin istenilen ölçüde gerilmesini sağlarlar Gövdenin içine boydan boya yerleştirilmiş bas çubuğu veya bas kirişi denen bir çıta eşiğin bütün aşağı da can direği denilen bir takoz bulunur Bas çubuğu sesin tınlanmasına, can direği de ses titreşimlerinin alt kapağa iletilmesine tezgâhtar olur Üstteki kapak üstünde F biçimindeki iki ses deliği ses titreşimlerinin gövdeden dışarı çıkmasını sağlarDış etkilerden korunabilmesi için yapımı tamamlandıktan daha sonra, özel karışımlı bir tutkalla cilalanır Cila bununla birlikte kemanın ses tınısını belirleyen önemli bir öğedir Keman yapım ustalarına LUTHİER denir
Ülkemizde keman yapım teknikleri fazla gelişmiş dağıtılmış yarışmalarda birincilik bölge lutierlerimiz vardırBunlar; Cafer Açın, Mesut Gözalan, Yunus Tarhan, Mehmet Alkan, Nevzat Önder, Ayhan Damcıoğlu, Ahmet İyi doğan, Kesin Tilef, Bedi Akol dur
Kemanın Ayar Sistemi
Kemanın metalden veya hayvan bağırsağından üretilmiş dört teli vardır Ayar sistemi pesden tize doğru Sol , Re , La , Mi olarak düzenlenmiştir Batı kemanlarıyla aynı ayar sistemine sahip olmasına rağmen Türk Musukisine uygun bir şekilde isimlendirilmiştir Do, Sol, Re, La Bir Takım icracılar La telini ince sol düzeninde kullanmaktadır Bu konuda değişik fikirler öne sürülmüştür Vaktiyle kullanılan ve Avrupadan getirilen kemanların beş esas, altı harmoni telinin olduğu ve aynı telin ince sol olarak ayar edildiği biliniyor Bir diğer görüntü ise Rebab ve ud gibi çalgıların akorduna benimsemek için böyle hareket edildiğidir La ayar Türk musuki icralarında çiğ kalmakla birlikte bir takım makamlar transpoze edildiğinde icrada zorluklar oluşmaktadır
Tarihte Kemanın Yeri
Kemanın ilk olarak nerede yapıldığı kesinkes bilinmemekle birlikte, ortaçağda İngilterede Fidele, Almanyada Fidele İtalyada Lira da Breci, Fransada Viel adlarıyla kullanılan yaylı çalgılar Kemanın atası sayılır Lavignac, Kemanın Türklerin Kemençeyi Oğuz Kemençesinden alındığını yazan Bazı kaynaklarda ise Arapların Rebabından geliştirildiği öne sürülmüştür 16ve 17 yüzyıldaki Keman yapım ustaları Nicolo Amati, Paolo Maggini, Giuseppe Guarneru, Antonio Straarius Kemana son şeklini vermişlerdir Keman esas biçimi korumakla birlikte 19 yüzyılda bir takım değişikliklere uğradı Modern Kemanda vücut ve sap daha uzun, köprü daha yüksektir Kemana orkestrada ilk olarak ,1565te StRiggo ve Corteccianın eserlerinde yer verilmiştir Sonraki yıllarda orkestradaki görevlerinden dolayı 1 ve 2 Keman olarak adlandırılmış orkestradaki sayıları çoğaltılmıştır
Türk Mûsikîsinde Kemanın Yeri
Kemanın Türk ülkesine ne zaman geldiği kesinkes bilinmiyor İstanbul ve Trabzon gibi Lâtin ülkeleri ile sıkı ilişkiler bulunan şehirlerde çok eskiden beri Kemanın en eski örneklerinin bulunduğu ileri sürülmüştür Kanunî Sultan Süleymanın sadrazamlarından Makbul İbrahim Paşanın gençliğinde, padişahın şehzadesi olarak Manisada bulunduğu yıllarda Keman çaldığı biliniyor Yine bu yüzyılda yaygınlık kazanmış bir saz olarak klâsik mûsikîmize girememiş olmakla birlikte , halk müziği aralarında fazla tutuluyor ve koltuk meyhanelerinde çalınıyordu Kemanı üst seviye derslik arasına sokan kişinin , Sultan 1Mahmut dönemi sanatkârlarından olan Corci olduğu ileri sürülür Kemandan önce mûsikîmizin yegâne sazı Rebab idi O yıllarda Kemana Viola dAmore deniyordu fakat, bu sazın güya yakın zamanlara dek kullanılmış olan Sine Kemanıdır Kemani Corciye değin bütün kaynaklarda , eski Türk Kemanını çalanların Türk olduğu halde, 18yüzyıldan , daha açıkçası Corciden sonradan Türk olmayan kimseler Batı Kemanını çalmağa arzu etmiş ve o kadar fazla ünlü isim otaya çıkmıştır Hiç kuşkusuz bu sanatkârlar Viola dAmore nin ayrı şekli olan Sine Kemanını çalıyorlardı ; Yedi teli olan Sine Kemanın sesi biraz boğukça olduğu ve Kemençe sesine benzediği için , musikîden anlayanlarca daha çok seçim ediliyordu 19 yüzyıl başına dek Keman çalan sanatkârlar Kemanın her iki türünü de kullanmışlardır daha sonra Sine Kemanı unutulmuştur Son icra kârları Mustafa Sunar ile Nuri Duygu er olmuştur Batı Kemanının ülkemize yerleşmesinde Romanyalı Mironun büyük rolü olmuştur Ülkemizde Türk Musikîsi ölçüleri içinde çok zinde icra kârlar yetişmiştir Bir devreye damgasını vuran bu sanatkârlardan bazıları şunlardır: Kemanî Hızır Ağa , Kemanî Rıza Efendi , Kemanî Corci , Kemanî Âmâ Sebuh , Kemanî Aleksan Ağa , Kemanî Memduh , Bülbülî Salih Efendi ,Reşat Erer , Nubar Tek yay , Sadi Işılay , Hakkı Deva , Selahattin İnal vb Musikî terminolojimizde Keman çalanlara Kemanî denir *
Keman Nedir
Keman bir yayla çalınan telli bir enstrümandır Keman Ailesinin en geniş gidip gelen sesine sahip olan üyesi olan Kemanın yanına diğer üyeleri Viola, Çello ve Konturbas dır Keman kendine özgü biçimiyle 16 yüzyılda Avrupa da ortaya çıktı Teknesi, sırt ( Akçaağaç tan ) ve göğüs (Köknardan) ile yanlıklardan ( Akçaağaç tan ) oluşur Göğsündeki iki delik F biçimindedir
Yanlıkların ortasında büyük bir girinti vardır Yeniden Akçaağaçtan yapılan sapın ucu salyangoz şeklinde kıvrımlıdır Keman üretim edilirken, ön, arka kısımlar ve omurga manâsız bir kutu oluşturacak şekilde birleştirilir Kuyruğa bağlanan dört tel köprünün üzerinden geçip perdelerden uzanıp akort anahtarlarına bağlanır Anahtarlar vasıtasıyla akort edilir ve elin perdelere basılması ile değişik sesler ve tonlar elde edilebilir
Çalgının dört teli vardır Pesten tize dürüst doğru Sol, Re, La, Mi Keman ailesinden çalgılar; keman, viyola, çello ve konturbas adlarını taşır Ilk kemanlar, Bavyera nın Füssen kentinde İtalya nın Brescia ve Cremona kentlerinde ve benzer çağda Paris de yapıldı Teknenin uzunluğu 36 36 cm, toplam uzunluk takriben 60 cm dir
Kemanın çocuklar için yapılmış daha ufak boyutları vardır Çeyrek, yarım (53 cm) ve üç çeyrek (56cm)
19 yüzyılın ortalarında Türk Müziğinde de kullanılmaya başlanan keman günümüzde lüzum Olağan Türk Müziği, gerekse Türk Sanat Müziği nin vazgeçilmez çalgıları arasındadır
Kemanın Özellikleri
Keman insanı erinden etkileyen özgün güzellikteki sesiyle yaylı çalgılar ailesinin en önemli üyesidir Sesi öbür çalgılara göre bir fazla bakımdan insan sesine daha yakındır Keman çene altı ile omuz arasına sıkıştırılarak tutulur Sol elin parmakları sap üzerinde bulunan tellere basarak gezinirken sağ elle tutulan yay keman tellerine sürtülerek çalınırGövdenin orta bölümündeki emrindeki girintiler yayın daha basit hareket etmesini sağlar 35 ile 36 santimetre aralarında değişen bir gövdesi vardır Ufak ve hafif bir çalgı olmakla birlikte sıradan 84 bambaşka parçanın bir araya getirilmesi ile yapılır Genelde 2 santimetre kalınlığında bir çam ya da Akağaçtan oyma Kalemi ve rende kullanılarak biçime sokulur
Kemanın bir gövdesi ve buna yan bir sapı vardır Karoser, göğüs tahtası yada tabla denilen üst kapak, daha alçak kapak ve onları birleştiren yanlık adı verilen bir kasnaktan oluşur Tellerin köprü aracılığı ile gövdeye yaptığı Basınca direnebilmesi için alt ve üst kapaklara bir kavis verilmiştir Sapın ucundaki burgulara sarılarak bağlanan teller bir eşikten geçerek gövdenin ucundaki kuyruk bölümüne bağlanır Köprü tellerin titreşimini üstteki kapağa iletir
Burgu yuvalarına yerleştirilen kulaklar tellerin istenilen ölçüde gerilmesini sağlarlar Gövdenin içine boydan boya yerleştirilmiş bas çubuğu veya bas kirişi denen bir çıta eşiğin bütün aşağı da can direği denilen bir takoz bulunur Bas çubuğu sesin tınlanmasına, can direği de ses titreşimlerinin alt kapağa iletilmesine tezgâhtar olur Üstteki kapak üstünde F biçimindeki iki ses deliği ses titreşimlerinin gövdeden dışarı çıkmasını sağlarDış etkilerden korunabilmesi için yapımı tamamlandıktan daha sonra, özel karışımlı bir tutkalla cilalanır Cila bununla birlikte kemanın ses tınısını belirleyen önemli bir öğedir Keman yapım ustalarına LUTHİER denir
Ülkemizde keman yapım teknikleri fazla gelişmiş dağıtılmış yarışmalarda birincilik bölge lutierlerimiz vardırBunlar; Cafer Açın, Mesut Gözalan, Yunus Tarhan, Mehmet Alkan, Nevzat Önder, Ayhan Damcıoğlu, Ahmet İyi doğan, Kesin Tilef, Bedi Akol dur
Kemanın Ayar Sistemi
Kemanın metalden veya hayvan bağırsağından üretilmiş dört teli vardır Ayar sistemi pesden tize doğru Sol , Re , La , Mi olarak düzenlenmiştir Batı kemanlarıyla aynı ayar sistemine sahip olmasına rağmen Türk Musukisine uygun bir şekilde isimlendirilmiştir Do, Sol, Re, La Bir Takım icracılar La telini ince sol düzeninde kullanmaktadır Bu konuda değişik fikirler öne sürülmüştür Vaktiyle kullanılan ve Avrupadan getirilen kemanların beş esas, altı harmoni telinin olduğu ve aynı telin ince sol olarak ayar edildiği biliniyor Bir diğer görüntü ise Rebab ve ud gibi çalgıların akorduna benimsemek için böyle hareket edildiğidir La ayar Türk musuki icralarında çiğ kalmakla birlikte bir takım makamlar transpoze edildiğinde icrada zorluklar oluşmaktadır
Tarihte Kemanın Yeri
Kemanın ilk olarak nerede yapıldığı kesinkes bilinmemekle birlikte, ortaçağda İngilterede Fidele, Almanyada Fidele İtalyada Lira da Breci, Fransada Viel adlarıyla kullanılan yaylı çalgılar Kemanın atası sayılır Lavignac, Kemanın Türklerin Kemençeyi Oğuz Kemençesinden alındığını yazan Bazı kaynaklarda ise Arapların Rebabından geliştirildiği öne sürülmüştür 16ve 17 yüzyıldaki Keman yapım ustaları Nicolo Amati, Paolo Maggini, Giuseppe Guarneru, Antonio Straarius Kemana son şeklini vermişlerdir Keman esas biçimi korumakla birlikte 19 yüzyılda bir takım değişikliklere uğradı Modern Kemanda vücut ve sap daha uzun, köprü daha yüksektir Kemana orkestrada ilk olarak ,1565te StRiggo ve Corteccianın eserlerinde yer verilmiştir Sonraki yıllarda orkestradaki görevlerinden dolayı 1 ve 2 Keman olarak adlandırılmış orkestradaki sayıları çoğaltılmıştır
Türk Mûsikîsinde Kemanın Yeri
Kemanın Türk ülkesine ne zaman geldiği kesinkes bilinmiyor İstanbul ve Trabzon gibi Lâtin ülkeleri ile sıkı ilişkiler bulunan şehirlerde çok eskiden beri Kemanın en eski örneklerinin bulunduğu ileri sürülmüştür Kanunî Sultan Süleymanın sadrazamlarından Makbul İbrahim Paşanın gençliğinde, padişahın şehzadesi olarak Manisada bulunduğu yıllarda Keman çaldığı biliniyor Yine bu yüzyılda yaygınlık kazanmış bir saz olarak klâsik mûsikîmize girememiş olmakla birlikte , halk müziği aralarında fazla tutuluyor ve koltuk meyhanelerinde çalınıyordu Kemanı üst seviye derslik arasına sokan kişinin , Sultan 1Mahmut dönemi sanatkârlarından olan Corci olduğu ileri sürülür Kemandan önce mûsikîmizin yegâne sazı Rebab idi O yıllarda Kemana Viola dAmore deniyordu fakat, bu sazın güya yakın zamanlara dek kullanılmış olan Sine Kemanıdır Kemani Corciye değin bütün kaynaklarda , eski Türk Kemanını çalanların Türk olduğu halde, 18yüzyıldan , daha açıkçası Corciden sonradan Türk olmayan kimseler Batı Kemanını çalmağa arzu etmiş ve o kadar fazla ünlü isim otaya çıkmıştır Hiç kuşkusuz bu sanatkârlar Viola dAmore nin ayrı şekli olan Sine Kemanını çalıyorlardı ; Yedi teli olan Sine Kemanın sesi biraz boğukça olduğu ve Kemençe sesine benzediği için , musikîden anlayanlarca daha çok seçim ediliyordu 19 yüzyıl başına dek Keman çalan sanatkârlar Kemanın her iki türünü de kullanmışlardır daha sonra Sine Kemanı unutulmuştur Son icra kârları Mustafa Sunar ile Nuri Duygu er olmuştur Batı Kemanının ülkemize yerleşmesinde Romanyalı Mironun büyük rolü olmuştur Ülkemizde Türk Musikîsi ölçüleri içinde çok zinde icra kârlar yetişmiştir Bir devreye damgasını vuran bu sanatkârlardan bazıları şunlardır: Kemanî Hızır Ağa , Kemanî Rıza Efendi , Kemanî Corci , Kemanî Âmâ Sebuh , Kemanî Aleksan Ağa , Kemanî Memduh , Bülbülî Salih Efendi ,Reşat Erer , Nubar Tek yay , Sadi Işılay , Hakkı Deva , Selahattin İnal vb Musikî terminolojimizde Keman çalanlara Kemanî denir *
