Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA),virüslerin neden olduğu, epeyce ağır klinik tablolara ve yüksek orantıda vefata neden olan memleketimiz için son yıllarda gündemde olan bir hastalıktır.
KKKA birinci olarak 1944 yılında Kırım’da görülmüştür. Daha sonra 1956 yılında Kongo’da görülen marazın, 1969 yılında Kırım Kanamalı Ateşi ile birebir olduğu anlaşılmış ve hastalık bundan sonra Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi ismiyle anılmaya başlanmıştır.
Hastalık Afrika, Asya, Orta Şark ve Şark Avrupa’da yaygındır. Son yıllarda Balkanlarda, Iran, Pakistan ve Güney Afrika’da görülmeye başlamıştır.
Türkiye’de birinci kez 2002 yılının ilkbahar ve yaz aylarında başta Tokat, Sivas, Çorum, Amasya muhiti olmak üzere İç ve Şark Anadolu Nahiyelerinin kuzeyi ile Karadeniz Nahiyesinin güney kısımlarını kapsayan geniş bir coğrafi ortamda görülmektedir. Hastalık her yıl Mayıs-Eylül ayları arasında görülmekte ve Temmuz ayında pik yapmaktadır. 2002 yılında başlayan salgın hala devam etmektedir.
Illete neden olan virüs, birçok evcil ve yabani hayvanı enfekte etmekte, gelgelelim hayvanlarda hastalık hafif seyretmektedir. Birçok kuş, kendileri virüse karşı dirençli iken, virüsün yayılmasında değerli rol oynamaktadır.
Keneler, insan yahut hayvanlardan kan emerken virüsleri de bulaştırırlar. Illetin bulaştırılmasında en çok sorumlu tutulan Hyalomma soyuna ilişkin keneler, devletimizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik yerde yerleşmişlerdir. Memleketimiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan epey tutarlı bir yapıya sahiptir. Hastalık daha çok kırsal ortamda yaşayanlarda, bu ortamlara seyahat edenlerde ve hayvancılıkla uğraşanlarda görülebilmektedir. Hastalık ya direk kenelerin vucuda yapışıp anlaşılan müddet kalması ile yahut marazı taşıyan hayvanların kan ve dokuları ile temas sonucu meydana gelmektedir. Ayrıyeten hastanelerde yatan KKKA’lı hastalardan hastane çalışanlarına yahut gayri hastalara da bulaşabilmektedir.
Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını müteakip kuluçka vadesi umumiyetle 1–3 gündür; bu müddet en çokça 9 gün olabilmektedir. Öbür biçimlerde (hastaların kan, çıkartılar yahut gayrı dokularıyla direkt temas sonucu) bulaşma olduğunda ise hastalık biraz daha geç ortaya çıkmaktadır.
Hastalarda görülen şikâyet ve bulgular; ateş, kırgınlık, baş ağrısı, halsizlik, kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı ve iştahsızlıktır. Bazen kusma, karın ağrısı yahut ishal olabilir. Birinci günlerde yüz ve göğüste morarma ve gözlerde kızarıklık dikkati çeker. Tekrar gövde, kol ve bacaklarda morarmalar oluşabilir.
Vücudun değişik nahiyelerinden kanamalar (Burun kanaması, idrardan kan gelmesi, vajinal kanama vb) sıktır. Umumiyetle karaciğer tutulumuna bağlı hepatit görülür. Şiddetli seyreden hastalarda illetin birinci haftasından itibaren karaciğer ve böbrek zayıflıkları görülebilir. Bu illette düzgünleşme biraz daha uzun sürmektedir. Irtihal daha çok illetin 2. haftalarında görülebilmekte ve epeyce yüksek oranda(% 30) gözlenmektedir.
Hastaların laboratuvar tetkiklerinde münhasıran kan hücrelerinde (lökositler ve trombositler) azalma dikkati çekmektedir. Ayrıyeten karaciğer testlerinde bozulma ve koagülasyon testlerinde bozulma sonrası kanamaya eğilim artmaktadır. Bariz kanama olmasa da kan kıymetlerinde düşme gözlenebilir.
Teşhis, illete neden olan virüsün ya da virüs RNA’sının kan ve doku örneklerinden izolâsyonu ve virüse karşı oluşmuş antikorların kanda serolojik olarak gösterilmesi ile konmaktadır. Kimi insanlarda hastalık süratle ilerleyip irtihalle sonuçlandığında kâfi bağışık cevap oluşmadığından tanı konulamayabilir. Son vakitlerde, PCR üzere moleküler tanı formülleri muvaffakiyet ile uygulanmaktadır.
Marazın spesifik bir tedavisi bulunmadığı için tedavinin esası destek tedavisidir. Bu hedefle, kan ve kan eserlerinin replasmanı ve öteki destek tedavileri yapılmaktadır. Başkaca antiviral ilâçlardan ribavirinin kullanılabileceği de bildirilmektedir. Fakat ribavirin, kıymetli yan tesirler sahip olduğundan hastalar bu açıdan da takip edilmektedir.
Bugün için tesirli bir aşısı bulunmamaktadır lakin umut vaat eden çalışmalar devam etmektedir. Illeti geçirenlerde bağışıklığın ömür uzunluğu sürebileceği belirtilmektedir.
Korunma
Başka enfeksiyon hastalıklarında olduğu üzere bu illette da korunma ve denetim tedbirlerinin alınması ana prensibimizdir.
Hasta ve hastanın çıkartıları ile temas sırasında kesinlikle eldiven, maske üzere standart tedbirler alınmalıdır. Çoklukla hava yolu ile bulaşmadan bahsedilmemektedir. Ama, kan ve vücut likitleri ile temastan kaçınılmalıdır. Hastalarla yahut hastanın çıkartıları ile yakın teması durumunda, temaslının en az 14 gün kadar ateş ve öbür belirtiler yanından takip edilmesi gerekmektedir.
Öncelikle konakçıların kenelerden uzak tutulması sağlanmalı ve kenelerin kan emmeleri engellenmelidir. Zira keneler, gelişmelerini sürdürebilmek ve nesillerini devam ettirebilmek için konakçılarından kan emmek zorundadırlar;
Mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu sahalardan uzak durulması gerekmektedir. Riskli meydanlarda (Hayvan barınakları yahut kenelerin yaşayabileceği alanlar) bulunulması durumunda, vücut sınırlı aralıklarla kene tarafından muayene edilmelidir. Vücuda yapışmamış olanlar dikkatlice toplanıp öldürülmeli, yapışan keneler ise katiyen ezilmeden, üzerine kimyasal husus vb dökülmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan (bir pensle sağa sola oynatarak, çivi çıkarır gibi) alınmalıdır.
Bir öteki husus da piknik maksatlı olarak su kenarları ve otlak formundaki taraflarda bulunanlar döndüklerinde, kesinlikle üzerlerini kene bakımından denetim etmeli ve kene varsa metoduna makul olarak vücuttan uzaklaştırmalıdır. Çalı ve çok ot bulunan noktalardan uzak durulmalı, bu üzere mahallere çıplak ayakla yahut kısa giysilerle girilmemelidir.
Avcıların ve ormanlarda çalışan personellerin lastik çizme giymeleri yahut pantolonlarının paçalarını çorap içine almaları kenelerden gözetici olabilmektedir.
Hayvan sahipleri hayvanlarını kenelere karşı ilâçlamalıdır.
Hem kişileri hem de hayvanları kenelerden korumak için repellent olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir formda cilde sürülerek yahut elbiselere emdirilerek kullanılabilir.
Bir sair husus KKKA’ya bağlı ölümlerde bulaşmanın engellenmesi için birtakım tedbirlerin alınması icap etmektedir. Cenazeyi hazırlayacak olan kişi plâstik önlük, kalın eldiven, maske vb. esirgeyici tedbirleri almalıdır. Ceset yıkandıktan sonra 1/10’luk çamaşır suyu çözeltisi ile muamele edilmeli, mümkünse ceset torbasına konarak kapatılmalıdır. Ceset torbası yoksa, ceset yıkandıktan sonra tekrar çamaşır suyu ile muamele edilmeli, iki kat bez ile sarılmalı sonra çamaşır suyu ile tekrar muamele edilmelidir. Daha sonra tabuta konup mühürlenmelidir. Cesedin yıkanmasından sonra, yıkamanın yapıldığı ortamlar çamaşır suyu ile temizlenmelidir. Tabutun açılmasına müsaade edilmemeli, en az iki metre derinliğe tabutla birlikte gömülmelidir.
Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA),virüslerin neden olduğu, epeyce ağır klinik tablolara ve yüksek orantıda vefata neden olan memleketimiz için son yıllarda gündemde olan bir hastalıktır.
KKKA birinci olarak 1944 yılında Kırım’da görülmüştür. Daha sonra 1956 yılında Kongo’da görülen marazın, 1969 yılında Kırım Kanamalı Ateşi ile birebir olduğu anlaşılmış ve hastalık bundan sonra Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi ismiyle anılmaya başlanmıştır.
Hastalık Afrika, Asya, Orta Şark ve Şark Avrupa’da yaygındır. Son yıllarda Balkanlarda, Iran, Pakistan ve Güney Afrika’da görülmeye başlamıştır.
Türkiye’de birinci kez 2002 yılının ilkbahar ve yaz aylarında başta Tokat, Sivas, Çorum, Amasya muhiti olmak üzere İç ve Şark Anadolu Nahiyelerinin kuzeyi ile Karadeniz Nahiyesinin güney kısımlarını kapsayan geniş bir coğrafi ortamda görülmektedir. Hastalık her yıl Mayıs-Eylül ayları arasında görülmekte ve Temmuz ayında pik yapmaktadır. 2002 yılında başlayan salgın hala devam etmektedir.
Illete neden olan virüs, birçok evcil ve yabani hayvanı enfekte etmekte, gelgelelim hayvanlarda hastalık hafif seyretmektedir. Birçok kuş, kendileri virüse karşı dirençli iken, virüsün yayılmasında değerli rol oynamaktadır.
Keneler, insan yahut hayvanlardan kan emerken virüsleri de bulaştırırlar. Illetin bulaştırılmasında en çok sorumlu tutulan Hyalomma soyuna ilişkin keneler, devletimizin de içinde bulunduğu çok geniş bir coğrafik yerde yerleşmişlerdir. Memleketimiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan epey tutarlı bir yapıya sahiptir. Hastalık daha çok kırsal ortamda yaşayanlarda, bu ortamlara seyahat edenlerde ve hayvancılıkla uğraşanlarda görülebilmektedir. Hastalık ya direk kenelerin vucuda yapışıp anlaşılan müddet kalması ile yahut marazı taşıyan hayvanların kan ve dokuları ile temas sonucu meydana gelmektedir. Ayrıyeten hastanelerde yatan KKKA’lı hastalardan hastane çalışanlarına yahut gayri hastalara da bulaşabilmektedir.
Kene tarafından ısırılma ile virüsün alınmasını müteakip kuluçka vadesi umumiyetle 1–3 gündür; bu müddet en çokça 9 gün olabilmektedir. Öbür biçimlerde (hastaların kan, çıkartılar yahut gayrı dokularıyla direkt temas sonucu) bulaşma olduğunda ise hastalık biraz daha geç ortaya çıkmaktadır.
Hastalarda görülen şikâyet ve bulgular; ateş, kırgınlık, baş ağrısı, halsizlik, kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı ve iştahsızlıktır. Bazen kusma, karın ağrısı yahut ishal olabilir. Birinci günlerde yüz ve göğüste morarma ve gözlerde kızarıklık dikkati çeker. Tekrar gövde, kol ve bacaklarda morarmalar oluşabilir.
Vücudun değişik nahiyelerinden kanamalar (Burun kanaması, idrardan kan gelmesi, vajinal kanama vb) sıktır. Umumiyetle karaciğer tutulumuna bağlı hepatit görülür. Şiddetli seyreden hastalarda illetin birinci haftasından itibaren karaciğer ve böbrek zayıflıkları görülebilir. Bu illette düzgünleşme biraz daha uzun sürmektedir. Irtihal daha çok illetin 2. haftalarında görülebilmekte ve epeyce yüksek oranda(% 30) gözlenmektedir.
Hastaların laboratuvar tetkiklerinde münhasıran kan hücrelerinde (lökositler ve trombositler) azalma dikkati çekmektedir. Ayrıyeten karaciğer testlerinde bozulma ve koagülasyon testlerinde bozulma sonrası kanamaya eğilim artmaktadır. Bariz kanama olmasa da kan kıymetlerinde düşme gözlenebilir.
Teşhis, illete neden olan virüsün ya da virüs RNA’sının kan ve doku örneklerinden izolâsyonu ve virüse karşı oluşmuş antikorların kanda serolojik olarak gösterilmesi ile konmaktadır. Kimi insanlarda hastalık süratle ilerleyip irtihalle sonuçlandığında kâfi bağışık cevap oluşmadığından tanı konulamayabilir. Son vakitlerde, PCR üzere moleküler tanı formülleri muvaffakiyet ile uygulanmaktadır.
Marazın spesifik bir tedavisi bulunmadığı için tedavinin esası destek tedavisidir. Bu hedefle, kan ve kan eserlerinin replasmanı ve öteki destek tedavileri yapılmaktadır. Başkaca antiviral ilâçlardan ribavirinin kullanılabileceği de bildirilmektedir. Fakat ribavirin, kıymetli yan tesirler sahip olduğundan hastalar bu açıdan da takip edilmektedir.
Bugün için tesirli bir aşısı bulunmamaktadır lakin umut vaat eden çalışmalar devam etmektedir. Illeti geçirenlerde bağışıklığın ömür uzunluğu sürebileceği belirtilmektedir.
Korunma
Başka enfeksiyon hastalıklarında olduğu üzere bu illette da korunma ve denetim tedbirlerinin alınması ana prensibimizdir.
Hasta ve hastanın çıkartıları ile temas sırasında kesinlikle eldiven, maske üzere standart tedbirler alınmalıdır. Çoklukla hava yolu ile bulaşmadan bahsedilmemektedir. Ama, kan ve vücut likitleri ile temastan kaçınılmalıdır. Hastalarla yahut hastanın çıkartıları ile yakın teması durumunda, temaslının en az 14 gün kadar ateş ve öbür belirtiler yanından takip edilmesi gerekmektedir.
Öncelikle konakçıların kenelerden uzak tutulması sağlanmalı ve kenelerin kan emmeleri engellenmelidir. Zira keneler, gelişmelerini sürdürebilmek ve nesillerini devam ettirebilmek için konakçılarından kan emmek zorundadırlar;
Mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu sahalardan uzak durulması gerekmektedir. Riskli meydanlarda (Hayvan barınakları yahut kenelerin yaşayabileceği alanlar) bulunulması durumunda, vücut sınırlı aralıklarla kene tarafından muayene edilmelidir. Vücuda yapışmamış olanlar dikkatlice toplanıp öldürülmeli, yapışan keneler ise katiyen ezilmeden, üzerine kimyasal husus vb dökülmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan (bir pensle sağa sola oynatarak, çivi çıkarır gibi) alınmalıdır.
Bir öteki husus da piknik maksatlı olarak su kenarları ve otlak formundaki taraflarda bulunanlar döndüklerinde, kesinlikle üzerlerini kene bakımından denetim etmeli ve kene varsa metoduna makul olarak vücuttan uzaklaştırmalıdır. Çalı ve çok ot bulunan noktalardan uzak durulmalı, bu üzere mahallere çıplak ayakla yahut kısa giysilerle girilmemelidir.
Avcıların ve ormanlarda çalışan personellerin lastik çizme giymeleri yahut pantolonlarının paçalarını çorap içine almaları kenelerden gözetici olabilmektedir.
Hayvan sahipleri hayvanlarını kenelere karşı ilâçlamalıdır.
Hem kişileri hem de hayvanları kenelerden korumak için repellent olarak bilinen böcek kaçıranlar dikkatli bir formda cilde sürülerek yahut elbiselere emdirilerek kullanılabilir.
Bir sair husus KKKA’ya bağlı ölümlerde bulaşmanın engellenmesi için birtakım tedbirlerin alınması icap etmektedir. Cenazeyi hazırlayacak olan kişi plâstik önlük, kalın eldiven, maske vb. esirgeyici tedbirleri almalıdır. Ceset yıkandıktan sonra 1/10’luk çamaşır suyu çözeltisi ile muamele edilmeli, mümkünse ceset torbasına konarak kapatılmalıdır. Ceset torbası yoksa, ceset yıkandıktan sonra tekrar çamaşır suyu ile muamele edilmeli, iki kat bez ile sarılmalı sonra çamaşır suyu ile tekrar muamele edilmelidir. Daha sonra tabuta konup mühürlenmelidir. Cesedin yıkanmasından sonra, yıkamanın yapıldığı ortamlar çamaşır suyu ile temizlenmelidir. Tabutun açılmasına müsaade edilmemeli, en az iki metre derinliğe tabutla birlikte gömülmelidir.
