Kerahat vakti ne zamandır ? - Kerahat vaktinde uyumak.

Soru:

Bazı namazlar arasında kerahet vakitleri olduğu kaynaklarda ifade edilmekte Kerahat vakti denilen vakit bir sonraki namazdan ne kadar zaman oncedir? Mesela akşam namazı ile ikindi namazında ki kerahat ne kadar zaman oncesine kadardır? Hangi namazlar arasında kerahat vardır, hangi namazlar arasında kerahat vakti yoktur?



cevap:

Beş vakit vardır ki, onlara mekruh vakitler denir

Birincisi: Guneşin doğmasından bir mızrak boyu (beş derece) ki, yukselişine kadar olan zamandır Memleketimize gore guneşin doğuşundan sonra kırk ile elli dakika arasında bir zamandır

İkincisi: Guneşin yukselip de tam tepeye geldiği zeval anının bulunduğu vakittir Buda oğle namazından onceki 3040 dakikalık bir zamandır

Ucuncusu: Guneşin sararmasından ve gozleri kamaştırmaz bir hale gelmesinden itibaren batışı zamanına kadar olan vakittir Buda guneşin batmasından yani akşam namazından 45 dk oncedir

Dorduncusu: Fecri Sadıkın doğmasından guneşin doğacağı zamana kadar olan vakittir

Beşincisi: İkindi namazı kılındıktan sonra guneşin batmasına kadar olan vakittir

İlk uc kerahet vaktinde ne kazaya kalmış farz namazlar, ne vitir gibi vacip olan namazlar, ne de onceden hazırlanmış bir cenaze namazı kılınabilir, nede evvelce okunmuş bir secde ayeti icin tilavet secdesi yapılabilir Bunlar yapılsa iadeleri gerekir

Bu uc vakitte nafile namazda kılınmaz Ancak kılınacak olsa kerahetle caiz olur ve iadesi gerekmez Cunku bu kerahet nafile namazların sıhhatli olmasına engel değildir Bununla beraber bu vakitlerden birine rastlayan bir nafile namazı kerahet vaktinden sonra onu kaza etmek daha fizaletlidir

Bu uc vakit ateşe tapanların ibadet zamanıdır Onlara benzemekten kacınmak, hak dine saygının gereğidir

Diğer iki kerahet vaktinde ise nafile namaz kılmak mekruhtur Farz ve vacip namaz mekruh değildir Cenaze namazı ve tilavet secdesi de mekruh değildir Bu iki vakitten birinde başlanmış olan bir nafile namazı, kerahetten kurtulması icin bozulmuş olursa, sonradan onu kaza etmek gerekir

Guneşin batışı halinde yalnız o gunun ikindi namazı kılınabilir Fakat diğer bir gunun kazaya kalmış olan ikindi namazı kılınmaz Cunku kamil bir vakitte vacip olan bir ibadet, nakıs olan ( keraheti bulunan) bir vakitte kaza edilemez Kerahet vakti ise ibadetlerin noksanlığına sebebdir

Guneşin doğuşuna rastlayan her hangi bir namaz ise bozulmuş olur Bunun icin bir kimse daha ikindi namazını kılmakta iken guneş batsa namazı bozulmaz Fakat sabah namazını kılmakta iken guneş doğsa, namazı bozulur Cunku birinci halde, yeni bir namaz vakti girmiş olur İkinci halde ise, namaz vakti cıkmış; fakat yeni bir namaz vakti girmemiş olur

Tam zeval anına rastlayan bir namaz farz veya vacip ise bozulur Eğer nafile ise mekruh olmuş olur Yalnız İmam Ebu Yusufa gore Cuma gunu zeval vaktinde nafile namaz kılınması caizdir ve keraheti yoktur Zeval vakti son bulup da guneş batıya doğru yonelmeye başlayınca artık ittifakla kerahet vakti cıkmış olur

Kerahet vaktinde okunan bir secde ayetinden dolayı secde yapılabilir Ancak kerahet vaktinden sonraya bırakmak daha faziletlidir Yine kerahet vakitlerinden birinde hazırlanmış olan bir cenazenin namazı o vakitte kılınabilir Oyleki faziletli olan bu namazı geciktirmeyip hemen kılmaktır Cunku cenazelerde acele etmek menduptur

Guneşin batışından sonra daha akşam namazının farzını kılmadan nafile namaz kılmak mekruhtur Cunku akşam namazı geciktirilmiş olur Oysa ki, akşam namazında acele etmekte fazilet vardır

Cuma gunu imam hutbeye cıktıktan sonra veya ikamet getirildikten sonra namaza başlamak mekruhtur

İki bayram namazından once ve bayram hutbeleri arasdında ve bu hutbelerden sonra bayram namazı kılınan yerde nafile namaz kılmak mekruh olduğu gibi, guneş tutulması, yağmur duası ve hac hutbeleri arasında da mekruhtur Bu hutbeleri dinlemek lazımdır

Mekruh olmayan bir vakitte başlanmış olan nafile bir namaz bozulmuş olsa, (bunu kaza etmek vacip olduğundan) ikindi namazından sonra guneşin batışına kadar ve fecrin doğuşundan sonra guneşin bit mızrak boyu yukselmesine kadar kaza edilmez, mekruhtur Bununla beraber kaza edilse sahih olur Diğer kerahet vakitleri de boyledir Ancak başta sıralanan ilk uc kerahet vakti boyle değildir Onların birinde kaza edilmesi sahih olmaz Yeniden kaza edilmesi gerekir

Omer Nasuhi Bilmen, Buyuk İslam İlmihali





Soru

Sabah namazından sonra ve İkindi vakti ile akşam ezanı arası uyumak sağlık acısından ve dinen sakıncalı mıdır?



cevap:

bu saatlerde uyumak uygun değildir Bu vakitlerde uyanık olmak, guzel şeylerle meşgul olmak sunnettir ve sevabı vardır Ancak kerahet vakitlerinde uyuyan kimse bu sevaptan ve bereketten mahrum kalsa bile gunah işlemiş olmaz

Gece dışında Feylule, Gaylule ve Kaylule olmak uzere uc ceşit uyku vardır:

Gaylule uykusu fecirden itibaren guneş tamamen doğuncaya kadar gecen surede uyumaktır Bu zamanda uyumak sunnete uygun duşmez Cunku bircok iş kolunda sabahın erken saatlerinde işe başlamak rızkın bolluğuna ve berekete sebeptir İnsanın işe motive olacağı en aktif zaman dilimi fecirden sonraki zaman dilimidir Bu dilim, uykuyla gecmemelidir Cunku o saatte uyumak işe gec başlamak demek olacaktır ki, bu da iş kaybı, emek kaybı, zaman kaybı, kazanc kaybı, performans kaybı gibi kazancı bereketlendiren bircok ana unsurun devre dışı kalması manasına gelecektir Bereketsizliğin sebebi budur Fakat ote yandan kerahet vaktinde eğer iş ve yoğunluk uyumayı gerektiriyorsa pekala uyunabilir Mesela gece mesaisi yapmış birisi sabah namazını kıldıktan sonra kerahet vaktinin gecmesini beklemeden uyuyabilir Ve bu sunnete aykırı duşmez Cunku adam gunluk mesaisini yapmış, sabah namazını da kılmış, kerahet vaktinin gecmesini beklemeye artık dini bir sebep yoktur Burada kerahet vakti sadece bir zaman ismi olarak zikredilmiştir Yoksa mutlak derecede uyku yasağı getiren bir zaman parcası olarak gelmemiştir

Feylule uykusunda da aynı durum soz konusudur İkindi namazından sonra guneş tamamen batıncaya kadar gecen zaman dilimi keza bircok iş kolu icin en verimli zaman dilimidir Bu saatte uyumak rızkı da, omru de noksanlaştırır Cunku insanın gunun verimini muhasebe edeceği, olcup tartacağı, yarınki gun icin yeni planlar yapacağı, hayat icin yeni moral ve motivasyon bulacağı bu zaman diliminde uyumak insanı butun bu neticelerden genellikle mahrum bırakır Buradaki uyku sakındırmasının da kerahet vaktine denk gelmesi ile ilgisi yoktur Zaman dilimi bakımından sakıncalı gorulmuştur Fakat şuphesiz bunun da istisnası vardır: Mesela, gunduz boyu aralıksız yoğun bir calışma gosterip akşamdan sonra gecenin bir vaktine kadar yeniden yoğun bir calışmaya girecek birisi icin, eğer bu vakitte biraz boşluk soz konusu olursa, bu kişinin bu vakitte bir miktar kestirmesinde dinen bir sakınca olmaz

Gorulduğu gibi Gaylule ve Feylule uykuları kerahetle ilgili olarak değil, fakat coğunluk icin zaman dilimi olarak sakıncalı bulunmuştur Kaylule uykusu olan kuşluk vaktinden oğle sonrası vakte kadar guneşin en hararetli olduğu zaman dilimi icinde yarım saat kadar uyumak ise sunnette tavsiye edilmiştir Bu tavsiyeyi oğle oncesi giren kerahet vakti delemez Yani kerahet vakti geldi diye sunnet olan oğle uykusunun yapılamaması soz konusu değildir Cunku esasen kerahet vakitlerinde sadece namaz kılma yasağı vardır Bunun da gerekcesi hadiste acıklanmıştır Hadisce bunun gerekcesi, o vaktin, kafirlerin guneşe secde ettikleri vakit oluşudur (Muslim, Salatul Misafirin, 294)

O halde kerahet vakitlerinden olan sabah gun doğarken ve akşam gun batarken uyumanın mekruh gorulmesinin, bu vakitlerin kerahet vakti olması ile ilgisi yoktur Bunun gerekcesi, sadece insan fıtratının bu vakitlerde daha performanslı oluşu ve bu performansı negatif olarak uykuda oldurmeyip pozitif manada değerlendirme gereğidir Bu durumda Kaylule uykusu olan oğle uykusu, oğle oncesi kerahet vaktinde yapılabilmektedir

Kaylule uykusunun tavsiye edildiği saat ise kaba kuşluktan ikindi oncesi zamana kadar gecen saattir Bu saat kişiye ve iş yoğunluğuna gore ve kişiye ozel olarak değişebilmektedir Belirli bir saat verip itaat ehlini saatle sınırlandırmak doğru değildir