Kilogram, 130 Yıl Sonra Yeniden Tanımlanıyor

Fransa’da bulunan bir yeraltı binasında, Le Grand K (Büyük K) isimli bir cisim bulunuyor. Bu cisim, %90 platin ve %10 iridyumdan oluşuyor. Vazifesi ise kilogramı tanımlamak. Bu cismin kütlesi artarsa kilogram da artıyor, azalırsa da kilogram daha hafif hale geliyor. Mikroskopik ölçekte incelendiği devir cismin şimdiye kadar 50 mikrogram hafiflediği ortaya çıkıyor.

Le Grand K, 130 yılın akabinde artık emekliye ayrılacak. Yeni tarifte bir cisim değil bir denklem aracılığıyla kilogramın ne olduğu belirlenecek. Bunun için de tabiatın Planck Sabiti ismi verilen sabiti kullanılacak.


Planck Sabiti, bir noktada ışık suratına misal ve değişiklik göstermez, cihanın en temeline işlenmiştir. Fizikçi Stephen Schlamminger, “Fiziksel objelerin tersine fundamental sabit değişmez. Artık kilogram Dünya’da, Mars’ta ya da Andromeda Galaksisi’nde olmanız fark etmeksizin birebir kütleyi tanımlayacak.” diyor.

Ölçüm bilimlerine kendini adayan araştırmacılar sayesinde, amperden sıcaklığa pek çok ortamda daha net ve daha odaklı ölçümler yapmak mümkün oluyor. Örneğin eski bir ölçü olmasına karşın ABD’de hala kullanılan Foot, eski İngiltere Hükümdarı 1. Henry’nin ayağına nazaran ölçülmüştür. Haliyle o periyot Avrupa’sında her kral kendi ayağını ölçü verdiği için nispetler tutmaz, Belçika’nın o periyot kullandığı ölçü (o devirler Belçika yok, orada derebeylikler var) çok daha küçüktür ve sık sık sıkıntılara neden olur. O yüzden çağdaş ölçüler, ömrün kolaylaşması ve bilimin gelişmesi için kıymetli.

Yeni gelecek tariften sonra kilogramın hayatımızdaki ölçümü değişiklik göstermeyecek. Yani gidip 900 gramlık pakette pirinç aldığınızda yine elinizde 900 gram pirinç olacak. Schlamminger bu durumu “Sistemi şoka sokmak istemedik.” diye açıklıyor.


Dört ana ölçümü yine belirlemek için teklif, 26 Kasım’da Versay’da yapılan 26. Umumi Yük ve Ölçüler Konferansı’nda yapıldı. 60 üyeden oluşan kurulun yaptığı oylama sonucu ölçülerin yenilenmesine karar verildi. Mol, sıcaklık, kütle ve amper tekrar tanımlanacak.

Metrik sistem birinci olarak 1700’lerde ortaya çıkmıştı. Fransız Devrimi’nin akabinde kabul edilen sisteme entegrasyon süreci epey uzun sürmüştü. Birinci olarak metrenin tarifi cihanşümul hale getirilmişti.

Planck Sabiti ise güç ve ışığın frekansı üzerine bir ölçüm sabiti. Vakitle, teknoloji ilerledikçe bu sabit daha güzel tanımlandı ve daha net olarak belirlendi. 2005 yılında ise Gang of Five isimli ekibin yayımladığı bir makale, kilogramın tekrar tanımlanması yolculuğunu başlattı.


Pazartesi gününden itibaren mol’ü Avogadro sabitine, Kelvin’i Boltzmann sabitine, amperi de gözlenebilir en küçük yükleme olan elementsel yüklenmeye nazaran tanımlayacağız. Kilogram da Planck sabiti üzerinden pahalandırılacak.

Şimdiye kadar metrik ölçüm üniteleri üniversal olarak kabul edilse de, bu yalnızca Dünya’dan gelen kişilerle kainat şığı seçmekten daha ziyade bir meal söz etmiyordu. Artık ise gerçek manada cihanşümul hale geliyorlar. Bilim kişileri, bu üniteler sayesinde gelecekte farklı ırklarla yıldızlararası ticaret yapabilmenin mümkün olacağına inanıyor. Natürel, evvel uzaylıları bulmamız lazım.