Kimse Almasın Derken Alacak Kimse de Kalmadı: Piyasada Döviz Yok mu?

Savaşın tesiriyle döviz tarafında hareket tekrar başlayınca, piyasada işler değişti. Dövize yine talep olunca faizler yükselirken, piyasada döviz bulmak da zorlaştı.


Döviz girmiyor lakin gereksinim artıyor



Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle artan ithalat maliyetleri, Türk Lirası’nı tutmak için yapılan müdahaleler, şirketlerin ithalat ödemeleri ve Merkez Bankası’ndan kamuya döviz satışı Türkiye iktisadının yabancı paraya olan gereksinimini artırıyor. 

Dövize olan muhtaçlık artarken Türkiye’ye yabancı yatırımcı girişinin olmaması da arzın yetersiz kalmasına neden oluyor. Talebin yükselmeyi sürdürmesi arzın da olmaması piyasalarda döviz sıkışıklığı yaşanması sonucunu doğurdu. Başta kamu bankaları olmak üzere bankaların döviz mevduatına uyguladıkları faizler yükselirken kur muhafazalı mevduat hesabında şirketler için vadenin 3 aya indirilmesi de tam bu gereksinimden doğdu.

Yabancılar her koldan çıkıyor!



Dünya'dan Şebnem Turhan haberine göre, yabancı yatırımcı Türkiye pay senedi piyasasında son 4 yılda 9 milyar dolara yakın çıkış yaptı. Bu yılın birinci iki ayında ise 526 milyon dolar daha yabancı satışı var. Geçen yıl ise 1.8 milyar dolarlık çıkış yapmıştı. 26 Aralık haftasından bu yana yabancının pay senedinden çıkışı 1.7 milyar lirayı buldu. Devlet iç borçlanma senetlerinde yabancının hissesi son yıllarda yüzde 3,5 düzeyine kadar geriledi. Merkez Bankası datalarına nazaran de son iki haftada 556 milyon dolarlık net satış yaptı yabancı yatırımcılar.

Bunun yanı sıra FX piyasalarında da son kalan yabancı yatırımcıların da bu haftayla birlikte satışa geçtiği belirtiliyor. Mevzuya yakın kaynakların verdiği bilgiye nazaran 1 milyar dolar düzeyinde FX piyasasında bulunan yabancının TL satışı hızlandı.

Petrol arttıkça dövize muhtaçlık da artacak!



Yabancının çıkışı ve yine sıcak para olarak bile TL varlıklara dönüş yapmaması zati bir döviz zahmeti yaratıyordu. Lakin Rusya Ukrayna savaşı bu ıstırabın daha da artmasına yol açıyor. 

Emtia fiyatlarında çok yükseliş ve bilhassa güç emtialarının her gün yeni bir rekor kırması Türkiye’nin ithalat maliyetlerini yükseltiyor. 2020 yılında Türkiye'nin güç ithalatındaki açığı 24 milyar dolar iken 2021'de 42 milyar dolara çıkmıştı. 2022’nin yalnızca iki ayında 18 milyar dolarlık bir güç ithalatından kaynaklanan ticaret açığı yaşanıyor. 

Petrol fiyatlarındaki her 10 dolarlık artış Türkiye cari açıkta 5 milyar dolarlık yükseliş yaratıyor ki bu da döviz talebinin artışı manasına geliyor. Analistler güç faturası bu tempoda artmaya devam ederse uzmanların hesabına nazaran yılı 100 milyar dolar ile tamamlayabilir. Bu dövize olan gereksinimin çok daha yüksek düzeylere çıkmasına yol açacak.

Şirketlerin döviz talebi artıyor!



Hazine ve Maliye Bakanlığı bilgilerine nazaran kamu ve özel dalın bu yıl 63.8 milyar dolarlık dış borç ödemesi var. Bu ödemelerin mart ayında 2.5 milyar dolarının gerçekleşmesi bekleniyor. Kamunun 2022 yılında ödeyeceği toplam borç 23.2 milyar dolar düzeyinde. Hükümetin yanı sıra Hazine datalarına nazaran özel bölümün de bu yıl 40.5 milyar dolarlık dış borç ödemesi var. 

Artan maliyetler de şirketlerin ithalat faturasını kabartıyor. Son devirde bankacılık kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran şirketlerin döviz talebi arttı. Bu durum da döviz badiresinin daha ağır hissedilmesine neden oluyor.

Dolar/TL bugün 14.60 liranın üzerine çıktı. Uzmanların yaptıkları hesaplara nazaran TL’nin pahasının daha fazla düşmemesi için geçen haftalarda kamu ve Merkez Bankası tarafından döviz satışı yapıldı. Bu ölçünün 2.5 milyar doları aştığı belirtiliyor. Yarın açıklanacak Merkez Bankası net milletlerarası rezervlerinde de 1 milyar dolarlık bir kayıp ortaya çıkması bekleniyor.

Döviz mevduatlarda faiz yükseliyor!



Merkez Bankası'nın başta güç olmak üzere kamu kurumlarına yaptığı ucuz döviz satışı da artarak devam ediyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran şubatta kamu iktisadi teşekküllerine de 5.37 milyar dolar ile rekor döviz satışı yapıldı. Son 4 ayda büyük kısmı BOTAŞ'ın oluşturduğu KİT'lerin döviz talebinin 15.1 milyar doları piyasaya girmeden TCMB rezervlerinden karşılandı. Artan güç maliyetleriyle Merkez Bankası’nın kamuya döviz satışının de hızlanması bekleniyor.

Tüm bu nedenlerin ışığında bir bankacılık uzmanı piyasada bir döviz sıkışıklığının bulunduğunu vurgulayarak bu nedenle bankalarda döviz mevduatına uygulanan faizlerin yükseldiğini belirtti. Yabancı çıkışının sürmesinin düşünceli olduğunu belirten tıpkı kaynak TL’yi tutmak için yapılan döviz satışlarının ise sonunun gelebileceğini vurguladı.

Bir öbür bankacı ise döviz mevduatında faiz oranlarının yüzde 3’ü aştığını lisana getirerek piyasada döviz bulmanın zorlandığını söz etti.

Döviz mevduattan TL’ye dönüş ne kadar oldu?



Dolar/TL’deki yükselişin önüne geçmek ve var olan dövizi sisteme TL’ye dönüştürmek için uygulamaya konulan kur muhafazalı mevduat eserinde de Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin verdiği bilgiye nazaran 4 Mart itibariyle toplam fiyat 539 milyar TL’yi geçti. Bu fiyatın yüzde 57,3’ü yani 308.6 milyar TL’si TCMB kapsamında dönüşümlerden oldu. Merkez Bankası dönüşümü döviz mevduattan TL’ye dönüşü gösteriyor. Kalan yüzde 42,7’si yani 230.5 milyar TL’si de Hazine kapsamındaki dönüşümlerden oluşuyor. 853 bini gerçek ve 27 bini hukukî kişi olmak üzere KKM hesapları toplamda 880 bin müşteri sayısına ulaştı.