Kimyasal Hesaplamalar Konu Anlatımı

MOL KAVRAMI

Mol: 6,021023 taneciğe 1 mol denir

Bu sayıya Avogadro sayısı denir

Bazı işlemlerde kısaltma olarak (No: Avogadro sayısı) gösterilir

1 mol Mg atomu 6,021023 tane atom içerir

1 mol H2SO3 molekülü 6,021023 tane molekül içerir

1 mol Al2(SO4)3 molekülü 6,021023 tane molekül içerir

1 mol H2 molekülü 6,021023 tane molekül içerir

Bir atomun gram türünden miktarına atomgram (1 mol atom) denir

Bir bileşiğin molekül kütlesinin gram tarzında miktarına molekülgram (1 mol molekül) denir

1 mol H2SO4 bileşiği: H: 1, S: 32, O : 16 olmak üzere 21 + 32 + 416 98 gram olarak bulunur

Bir iyonun gram tarzında miktarına iyon–gram denir

Gazlar için;

Bayağı koşullar aşağı (NŞA), (0°C, 1 atm) 1 mol gaz, 22,4 ltdir

Örnek 1

Sıradan koşullar altında 11,2 lt hacim kaplayan SO3 gazı için;
(S: 32, O: 16)

Kaç moldür?

Kaç gramdır?

Kaç tane molekül içerir?

Kaç tane atom içerir? sorularını cevaplayınız?

Çözüm

a 1 mol gaz NŞA 22,4 lt

x 11,2 lt



x 0,5 mol



b 1 mol SO3'ün kütlesini hesaplayalım

32 + 316 80 gram

1 mol SO3 80 g ise

0,5 mol x



x 40 gram



c 1 mol SO3 6,021023 tane molekül içerir ise

0,5 mol SO3 x



x 3,011023 tane SO3 molekülü vardır



d 1 mol SO3 46,021023 tane atom ise

0,5 mol SO3 x



x 12,041023 tane atom vardır



BİLEŞİK FORMÜLÜ BULGU PROBLEMLERİ

Barbar Formül (Basit Formül)

Bir bileşiği yaratıcı atomların cinsini ve oranını gösteren formüldür Vahşi formülde molekülü oluşturan atomların kaçar tane olduğu bilinemez

Hakiki Formül (Molekül Formülü)

Bir bileşiği yaratıcı atomların cinsini oranını ve sayısını gösteren formüldür Molekül formülünde simgelerin altındaki sayılar, bileşiğin bir molekülü içindeki element atomlarının hakiki sayılarını gösterir

Bir bileşiğin vahşi formülünün bulunabilmesi için bileşiği yaratıcı atomların ayrı ayrı mol sayıları bulunur ve bu sayılar en ufak tamsayılar haline getirilir Ola Ki bileşiğin reel (molekül) formülü isteniyorsa barbar formül bulunduktan sonra bileşiğin mol ağırlığı ya da içerdiği toplam atom sayısı verilmelidir



KİMYA KANUNLARI

1 Kütle Korunumu Kanunu

Reaksiyona girenlerin kütleleri toplamı, reaksiyondan çıkanların kütleleri toplamına eşittir

Örnek 2

Aşağı bir takım maddelerin molekül ağırlıkları verilmiştir

X in mol ağırlığı : 160 gmol

Y nin mol ağırlığı : 28 gmol

Z nin mol ağırlığı : 56 gmol ise

X + 3Y ® 2Z + 3T

T ’nin mol ağırlığı kaçtır?

Çözüm

Verilenler mol ağırlığı ise katsayısı ile çarpılıp ürünler girenlere eşitlenmelidir

2 Değişmez Oranlar Kanunu

Bir bileşiği yaratıcı elementlerin ağırlıkları aralarında sabit bir oran vardır

Fe2O3 bileşiğinde (Fe: 56, O: 16)

256 112 gram Fe'ye karşılık

316 48 g O vardır

birleşme oranı en sade şekilde 7 gram Fe'ye aleyhinde 3 gram oksijendir

Örnek 3

X2Y3 bileşiğinin birleşme oranı ise hangi sonuçlar çıkarılabilir?

Çözüm

11 gram X2Y3 bileşiğinin 8 gramı X, 3 gramı Y'dir

Veya: X'in atom ağırlığı 4 ise Y'nin atom ağırlığı 1'dir, sonuçları çıkarılabilir

3 Katlı Oranlar Kanunu

İki element aralarında ansızın artı alaşım oluşabiliyorsa, bu bileşiklerde elementlerden birinin sabit miktarına aleyhinde diğerinin değişen miktarı arasında basit ve bütün sayılarla açıklama edilen orana katlı oranlar denir

ATOM AĞIRLIĞI BULGU PROBLEMLERİ

Bir bileşik içerisinde atom ağırlığı bilinmeyen elementlerin atom ağırlığını bulabilmek için öncelikle bileşiğin 1 molünün ağırlığı bulunmalıdır Atom ağırlığı verilenler kullanılarak sorulan atom bulunur

Örnek 5

9,6 gram oksijen taşıyan X2O3 bileşiği 32 gram ise X in atom ağırlığı kaçtır? (O : 16)

Çözüm

Önce bileşiğin mol sayısını hesaplayalım

1 mol X2O3 te 48 gram oksijen varsa

x mol X2O3 9,6 gram oksijen varsa

x 0,2 mol



0,2 mol X2O3 32 gram ise

1 mol X2O3 x

x 160 gram



1 mol X2O3 160 gram olduğuna kadar

2X + 316 160

x 56 olarak bulunur

ARTIK MADDE PROBLEMLERİ

Reaksiyona giren maddelerden herhangi birinin başlangıçta alınan miktarının sınırlı olması durumunda öteki maddeler ne dek pozitif olursa olsun reaksiyona giremeyecek, yani madde artışı olacaktır

Oluşan ürün miktarı ise sınırlı olana yani ayrıntılarıyla harcanana ast olacaktır

Örnek 7

0,3 mol N2 ile 2 gram H2 gazlarının karışımından birisi bitinceye kadar NH3(g) oluşturuluyor

Aşağıdaki soruları yanıtlayınız? (N : 14, H : 1)

a Kaç mol NH3(g) oluşur?

b Reaksiyondan sonradan toplam gaz NŞA da kaç lt kazanç?


Çözüm

Reaksiyon denklemi yazılıp eşitlenirse

N2(g) + 3H2(g) ® 2NH3(g)

elde edilir Soruda N2 ve H2 verildiğinden hangisinin eksik veya fazla olduğu tespit edilmelidir H2 nin mol sayısı N2 mol sayısının 3 katı olacakmış N2 gazı 0,3 mol girerse H2 gazı 0,9 mol reaksiyona girer yani H2 gazının 0,1 molü fazladır Bu durumda;

a N2 + 3H2 ® 2NH3

Alınan 0,3 mol 1 mol 0

Reaksiyona giren 0,3 mol 0,9 mol 0,6 mol

Sonuç Biter 0,1 mol 0,6 mol
Artar oluşur



bOrtamda Artan gaz : 0,1 mol

Oluşan gaz : 0,6 mol

Toplam gaz : 0,7 mol



1 mol NŞA ’da 22,4 lt ise

0,7 mol x



x 15,68 lt gelir

KARIŞIM PROBLEMLERİ

Bir karışımdaki herbir maddenin miktarını tespit etmeye yönelik soru tipleridir Denklemsiz ya da denklemli olarak karşımıza çıkabilir Reaksiyonlu sorularda maddelerin verdiği reaksiyonlar bilinmelidir Soruların çözümünde mol ile operasyon yapmakta fayda vardır

0,7 mol X

Örnek 8

Eşit kütlede CH4 ve SO2 den oluşan karışım 3,011022 tane molekül içermektedir

Buna tarafından karışımdaki herbir madde kaçar mol dür?

(H: 1, C: 12, O: 16, S: 32,)

Çözüm

CH4 ve SO2 den oluşan karışımın molekül sayısı 3,011022 tane ise mol sayısı 0,05 mol dür

Karışımdaki gazların kütleleri eşit olduğuna göre mol oranları SO2 için x mol ise
CH4 için 4x mol dür

Buna tarafından 0,05 mollük karışımın 0,01 molü SO2'ye 0,04 molü CH4 e aittir *