Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Kiralar can yakıcı hale bürünürken, hükümet tahlil peşine düştü. Konut sahipleri bir yandan denetlenecek, finansman paketi ile yeni inşaat imali desteklenecek lakin kısa vadede tahlil olacak mı? Devlet memurları kiralar yüzünden tayin kabul etmezken, hangi vilayetler ne durumda? Bakanlıkların gündeminde kiralar için Hollanda modeli var. İBB de mevzuyla ilgili bir çalışma yaptı, 'Bu gidişle kiralar yakında ödenemeyecek' sonucuna vardı.
İstanbul’da konut arayanlara için de bir bilgi: Ortalama kira bedeli 6 bin 360 lirayı buluyor
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) İstanbul Planlama Ajansı (İPA) konut fiyatlarındaki artışın fahiş boyutlara ulaşarak bir barınma krizine gerçek gitmesine yönelik bir çalışma yaptı. Duvar'dan Hazal Ocak'ın aktardığı çalışmada, Nisan 2022 prestijiyle mevcut kiracıların bir yıllık kiralarını yüzde 45,48 oranında, yeni kiralık meskenlerin kiralarının ise yüzde 161,4 oranında arttığı belirtildi.
Çalışmada artış ivmesinin bu formda sürmesi halinde de kiracıların yüzde 85,1’inin kira ödemelerinde zorlanacağı belirtildi.
Fiyat artışlarında konut siyasetlerinin yetersizliğinin ön planda olduğuna dikkat çekilirken, artış nedenlerinin içinde yabancılara gayrimenkul satışı ile vatandaşlık verilmesi üzere uygulamalar da öne çıkıyor.
Çalışmada Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıkladığı, “Konut Finansman Projesi”nin üç seçeneği de incelenirken, değerlendirmeler bulunuyor.
İlk seçenekte yer alan, kamu bankalarından 2 milyon liraya kadar sıfır konutlarda kullanılmak üzere yüzde 0,99 faizli konut kredisi için “Yaşamaya elverişli konutun en değerli kriterlerinden biri “ödenebilirlik” olarak söz edilmekte ve ödenebilirliğin sağlanması için konut masraflarının hane halkı bütçesinin %30’undan düşük olması gerekiyor. 2022 yılı itibariyle Türkiye’de minimum fiyatın 4.253,40 TL olduğu dikkate alındığında, konut kredisi aylık ödemesinin minimum fiyatın yaklaşık 5 katına denk geldiği görülüyor” tespiti yapıldı.
İkinci seçeneğe dair de 'Zaten dövizde ve altında sermayesi bulunanların, yani yatırım yapabilecek onların dövizden bozdurmasına yönelik bir opsiyon olarak ortaya çıkıyor.” denildi.
Paketin geneline dair ise şöyle bir kıymetlendirme yapıldı:
Bu çeşit bir faiz indirim paketinden fazla, kira ve satış fiyatlarını dengeleyici, kira artışlarına karşı uygun muhafaza araçları geliştirilmesi tarafında adımların atılması zaruridir. Bu noktada, bütüncül bir konut siyasetinin, sadece konut edindirmeye yönelik değil, birebir vakitte kiracıları da gözetecek halde ele alınarak, toplumun her bölümüne hitap edecek halde oluşturulması gerekmekte. Aksi takdirde, tahlil teklifleri olarak sunulan projeler kısa vadeli, toplumun sırf aşikâr bir bölümüne hitap etmekten ileriye gidemeyecek ve konut krizi her geçen gün daha da şiddetlenecektir.
Türkiye’nin dört köşesinde en az ikiye katlayan kira artışları için her taraftan sesler yükseliyor.
Sabit fiyatlı çalışanların maaşlarını aşan düzeylere ulaşan barınma sarfiyatları, hükümetin de gündeminde yer alırken, konut kesimi temsilcileri artışların önüne geçmenin çok da mümkün olmadığını belirtiyor.
Rusya-Ukrayna savaşının da tesiriyle bölgeye bu ülkelerden gelen yabancı yatırımcıların tesiriyle yüzde 300'e yakın kira artışlarının görüldüğü Antalya'dan CHP Milletvekili Çetin Osman Budak, Meclis’e sundukları önergelerin Cumhur İttifakı tarafında reddedildiğini açıklarken, kiralarda artışın kanunen dondurulması gerektiğinin altını çizdi.
Memurlar isyanda!
Cumhuriyet'ten Ali Can Polat'ın aktardığına göre, New York ve Berlin’de daha evvel denenen bu idarenin tek başına kâfi olmayacağını ayrıyeten yabancılara konut satışının da Kanada'da yapıldığı üzere yeniden en az bir yıl müddet ile dondurulması gerektiğini belirtti.
Kamu İşçileri Sendikası Eşbaşkanı Mehmet Bozgeyik ise, devlet memurlarının tayin süreçlerinin kaosa döndüğünü belirtti. Memur maaşlarının kirayı karşılayamaması yanısıra konut bulmakta da zorlanıldığına dikkat çekti.
'Çözüm bulunması iki yıl sürer'
İzmir Emlakçılar Odası Lideri Mesut Güleroğlu, ev sahiplerinin de kiracıların da durumuna şahit olurken, kısa müddette bir tahlil bulunmasının mümkün olmadığını düşünüyor. Bu maliyetler ile yeni konut üretiminin zora girdiğini söylerken, İzmir özelinde de zelzele münasebetiyle eriyen konut stokuna da değindi. Kira artışlarının ve konut krizinin önüne geçilmesi için evvel enflasyonun düşmesi gerektiğin söylerken, kur, maliyet , inşaat derken iki yıldan düşüş olmayacağını söyledi.
Önce piyasanın durulması gerekiyor
Ankara Emlakçılar Odası Lideri Hakan Akçan ise kira artışları için şu tekliflerde bulundu:
Mevcut kiracıların kira artışları için bir hudut olmalı, yeni kiracılar için ise mahallelerin üst sonu olmalı. Düşürmek kısa müddette imkânsız fakat bu piyasayı durultur.
Kiralara müdahale edilmeli
Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Lideri Sinan Öncel ise perakende kesiminin de kira artışlarından darbe aldığını açıklarken, kiralara müdahale edilmesi gerektiğini belirtti. Cadde mağazaları kiralarında keyfi artışlar yapıldığını belirten Öncel önümüzdeki aylarda sorunun can yakıcı olacağını açıklarken, Şu tekliflerde bulundu:
Konut ve işyerlerindeki kira artışlarında TÜFE ortalamasına bir üst hudut belirlenmesi,
Mülk sahiplerine kira gelirleri için muhakkak bir mühlet vergi muafiyeti ya da indirim getirilmesi,
AVM’lerde genel masraflarla ilgili yönetmeliğin perakende bölümünün beklentileri doğrultusunda tamamlanarak bir an evvel yürürlüğe girmesi.
Kiralar ve konut fiyatları hükümetin de gündeminde ana hususlardan olurken bu bahiste, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Adalet Bakanı Bekir Bozdağ ile Hazine ve Maliye Bakan Yardımcısı Yunus Elitaş, Ticaret Bakanlığı ile bir ortaya gelerek mevzuyu masaya yatırdı. Masadaki seçeneklerden biri olarak ‘Hollanda modeli’ ortaya çıktı.
Hollanda modeli nedir?
Ekonomist'in aktardığına göre, model şu halde:
Hollanda’da kiralık konutlar “özel” ve “sosyal konutlar” olarak iki ana kümeye ayrılıyor.
Ülke genelindeki kiralık konutların yüzde 75'i toplumsal konut kapsamında.
Konut fiyatları “puanlama sistemi” ile belirleniyor.
Konutlar, büyüklük, yaş, mutfak, banyo, bahçe üzere farklı kriterle puanlanırken, makul sonun altındakiler “sosyal konut” kapsamına giriyor.
Sosyal konut sonu 763 euro. Bu da azamî kirayı belirliyor ve kiralardaki artışı hükümet belirliyor.
Sosyal konut başvurusu için derneklere kayıt yaptırmak gerekiyor.
Belediyelerden konut müsaadesi alınması gereken sistemde, kişinin bölgede yaşaması için legal ve geçerli nedenleri olması gerekiyor. Hatta ailenin tıpkı yerde yaşaması, iş yeri etrafı olması ya da eğitim aldığı bölgede olması gerekiyor.
Dernekler, ailedeki kişi sayısına ve gelir düzeyine de bakıyor.
Düşük gelir üzere aşikâr şartlarda kira dayanağı de veriliyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, gayrimenkul satışlarında beyan edilen bedelleri tapu harcı tarafından incelemeye alırken, kayıt dışılık ve haksız fiyat oluşumlarıyla gayrette gayrimenkul satış ve kiralama süreçleri de yakın takibe alındı.
Bakanlık bu mevzuda bildiri yayınlamaya hazırlanırken, Vergi Yordam Kanunu'na nazaran, gerçek ve hükmî bireylerin vergilendirmesinde beyan adabı geçerli.
Düzenlemede ise internet sitelerinin ilanları, vergi mevzuatı çerçevesinde incelenerek süreç yapılacak.
Banka kredilerinin tahliliyle, kredi kullanarak gayrimenkul alanlardan birinci etapta 7 bin kişi izah için davet edilecek.
