Kırgızistan Cumhuriyeti hakkında kısa bilgi
Kuruluş Tarihi: 31 Ağustos 1991
Yuzolcumu: 198500 km2
Nufusu: 5000000
Başkenti: Bişkek
Tarihi
Dort buyuk Orta Asya Turk halklarının en kucuk grubunu Kırgızlar oluşturur Orta Asya ’da yaşayan Kırgızlar, tum Kırgızların yuzde 90 ’ını kapsar Doğu Turkistan ’da 80000, Afganistan ’da 25000 Kırgız ’ın yaşadığı tahmin edilmektedir Kuzey Turkleri ya da Doğu Hun grubuna ait bir dili konuştukları bilinmektedir
Cin kaynaklarına bakıldığında KienKun, KiKu gibi adlandırmalar, Kok Turk metinlerinde Kırkız, Tibetce ’de girKiz şeklinde gectiği gorulur Soylencelere gore Kırgızlar “Kırk Kiz ya da “Kırları (Dağları) gez anlamına gelen Kırgız ’dan geldiği varsayımı MO:2l asırlarda Hunlar ile ilgili anlatılan olaylarda gorulur Kırgızlar Tanrı Dağları ’nın doğusu ile TannuOla arasında ortaya cıkmışlardır Tarihi kaynaklara gore ise Kırgızlar 13 yuzyıldan sonra da bugunku yurtlarına gelmişlerdir Kırgızların mezar taşlan uzerinde ve Yenisey Irmağı boylarında yapılan kazılarda yukarı Yenisey Irmağı bolgesinde yaşadıkları gorulmektedir
Kırgızlar 9 yuzyılda Uygur Kağanı ’nı oldurerek Turk devletinin başına gecmişler, once Ozbek hakimiyetini daha sonrada Kazak egemenliğini kabul ederek birlikte yaşamlarını surdurmuşlerdir Arkasından da Kalmukların egemenliğine girmişler ve Tanrı Dağlarının batısına goc etmişlerdir 1207 de Cengiz Han Moğolistan ’ı hakimiyeti altına almıştır Kırgızlar 1700 yıllarında Hokand Devletinin egemenliğine girmişler ve coğunluğu alarak devlete el koymuşlardır 1876 yılında Hokand Rusların eline gecmiş, 1924 te Kara Kırgız Ozerk Oblast ’ı kurulmuş, 1926 ’da Ozerk Cumhuriyet, 1936 ’dadaSSCB katılmışlardır Kırgızlar, 15Ağustos 1990 ’da egemenliklerine, 31 Ağustos 1991 ’de de bağımsızlıklarına kavuşmuşlar ve tarihin her doneminde dillerini korumuşlardır Kırgızlar % 98 dillerine bağlı olmuşlardır
Bu konuda Manas Destanı ’nın buyuk yararını ve etkilerini gormuşlerdir Zaten Kırgız dilinin bu denli sağlam kalmasının nedeni de Manas Destanı ’dır
Coğrafi Konumu
Kırgızistan ’ın yuzolcumu 198500 km2 dir Kuzeyde Kazakistan Guneydoğu ve doğusunda Cin Halk Cumhuriyeti, Batısında Ozbekistan ve Guneybatısında da Tacikistan bulunmaktadır
Kırgızistan coğrafi konum olarak 71°80° doğu boylamları ile 39*43* Kuzey enlemleri arasındadır Kırgızistan ’ın yuzey şekilleri genellikle dağlıktır ve ekili alanları azdır
Kırgızistan ’ın Başkenti Bişkek (450000) dir, onemli şehirleri ise Calabibad, Karagol, Talas, Narin, Colpan Ata, Karahol, Issık Kol ’dur
Onemli nehirleri, Narin, Kursab Talas, Kızılsu, Kursab ’dır Kırgızistan adeta bir goller ulkesidir ve uc bine yakın gol bulunmaktadır Dunyanın ikinci en buyuk krater golu “Issık golu buradadır Kırgızistan ’da yer yer değişik iklim tipleri gorulurse de genelde yazları sıcak ve kurak, kışları sertkarasal iklim ozellikleri egemendir
Eğitim
İlk donemlerde, gocebe olan Kırgızlar arasında eğitim yaptırmak oldukca zor olmuştur Ancak, diğer Turk Cumhuriyetleri ’nde olduğu gibi İsmail Gaspiralı ’nin etkileri, Kırgızistan ’da da gorulmuştur Modern anlamda eğitime ise Sovyet doneminde başlanmıştır Yedi yıllık ilkoğretim bitirme zorunluluğu 1934 de konmuş ve 1950 ’lerde ancak gercekleştirilebilmiştir
19911992 verilerine gore ise okul sayısı 2000, oğrenci sayısı ise 1000000 dır Ulkede bir Kırgız Devlet Universitesi bulunmaktadır ve burada 13370 oğrenci okumaktadır Bu universiteye bağlı Enstituler vardır Dunyanın en uzun ve doğal (tabii) destanı olan ve Birleşmiş Milletler tarafından 1000 yıl kutlamaları yapılan Manas Destanını Kırgızlar yaratmışlardır
Nufus
Kırgızistan nufusunun yarısından fazlasını Kırgızlar oluşturmaktadır Ulkede 80 ’e yakın etnik grup mevcuttur Bunların icerisinde 750000 kişiyle Rus kokenliler ve 600800000 kişiyle Ozbek kokenliler başta gelmektedir Ayrıca zaman zaman etnik ihtilaflar da su yuzune cıkmaktadır Ozbek nufusun yoğun olduğu Oş bolgesinde toprak anlaşmazlığı nedeniyle Kırgızlar ile Ozbekler arasında bağımsızlık oncesi ciddi catışmalar meydana gelmiştir
Bağımsızlık sırasında 100000 kadar olduğu sanılan Alman kokenli nufusun 70 bini goc etmiştir 1993 yılında had safhaya erişen Rus kokenlilerin gocu ise artık durmuş
Kuruluş Tarihi: 31 Ağustos 1991
Yuzolcumu: 198500 km2
Nufusu: 5000000
Başkenti: Bişkek
Tarihi
Dort buyuk Orta Asya Turk halklarının en kucuk grubunu Kırgızlar oluşturur Orta Asya ’da yaşayan Kırgızlar, tum Kırgızların yuzde 90 ’ını kapsar Doğu Turkistan ’da 80000, Afganistan ’da 25000 Kırgız ’ın yaşadığı tahmin edilmektedir Kuzey Turkleri ya da Doğu Hun grubuna ait bir dili konuştukları bilinmektedir
Cin kaynaklarına bakıldığında KienKun, KiKu gibi adlandırmalar, Kok Turk metinlerinde Kırkız, Tibetce ’de girKiz şeklinde gectiği gorulur Soylencelere gore Kırgızlar “Kırk Kiz ya da “Kırları (Dağları) gez anlamına gelen Kırgız ’dan geldiği varsayımı MO:2l asırlarda Hunlar ile ilgili anlatılan olaylarda gorulur Kırgızlar Tanrı Dağları ’nın doğusu ile TannuOla arasında ortaya cıkmışlardır Tarihi kaynaklara gore ise Kırgızlar 13 yuzyıldan sonra da bugunku yurtlarına gelmişlerdir Kırgızların mezar taşlan uzerinde ve Yenisey Irmağı boylarında yapılan kazılarda yukarı Yenisey Irmağı bolgesinde yaşadıkları gorulmektedir
Kırgızlar 9 yuzyılda Uygur Kağanı ’nı oldurerek Turk devletinin başına gecmişler, once Ozbek hakimiyetini daha sonrada Kazak egemenliğini kabul ederek birlikte yaşamlarını surdurmuşlerdir Arkasından da Kalmukların egemenliğine girmişler ve Tanrı Dağlarının batısına goc etmişlerdir 1207 de Cengiz Han Moğolistan ’ı hakimiyeti altına almıştır Kırgızlar 1700 yıllarında Hokand Devletinin egemenliğine girmişler ve coğunluğu alarak devlete el koymuşlardır 1876 yılında Hokand Rusların eline gecmiş, 1924 te Kara Kırgız Ozerk Oblast ’ı kurulmuş, 1926 ’da Ozerk Cumhuriyet, 1936 ’dadaSSCB katılmışlardır Kırgızlar, 15Ağustos 1990 ’da egemenliklerine, 31 Ağustos 1991 ’de de bağımsızlıklarına kavuşmuşlar ve tarihin her doneminde dillerini korumuşlardır Kırgızlar % 98 dillerine bağlı olmuşlardır
Bu konuda Manas Destanı ’nın buyuk yararını ve etkilerini gormuşlerdir Zaten Kırgız dilinin bu denli sağlam kalmasının nedeni de Manas Destanı ’dır
Coğrafi Konumu
Kırgızistan ’ın yuzolcumu 198500 km2 dir Kuzeyde Kazakistan Guneydoğu ve doğusunda Cin Halk Cumhuriyeti, Batısında Ozbekistan ve Guneybatısında da Tacikistan bulunmaktadır
Kırgızistan coğrafi konum olarak 71°80° doğu boylamları ile 39*43* Kuzey enlemleri arasındadır Kırgızistan ’ın yuzey şekilleri genellikle dağlıktır ve ekili alanları azdır
Kırgızistan ’ın Başkenti Bişkek (450000) dir, onemli şehirleri ise Calabibad, Karagol, Talas, Narin, Colpan Ata, Karahol, Issık Kol ’dur
Onemli nehirleri, Narin, Kursab Talas, Kızılsu, Kursab ’dır Kırgızistan adeta bir goller ulkesidir ve uc bine yakın gol bulunmaktadır Dunyanın ikinci en buyuk krater golu “Issık golu buradadır Kırgızistan ’da yer yer değişik iklim tipleri gorulurse de genelde yazları sıcak ve kurak, kışları sertkarasal iklim ozellikleri egemendir
Eğitim
İlk donemlerde, gocebe olan Kırgızlar arasında eğitim yaptırmak oldukca zor olmuştur Ancak, diğer Turk Cumhuriyetleri ’nde olduğu gibi İsmail Gaspiralı ’nin etkileri, Kırgızistan ’da da gorulmuştur Modern anlamda eğitime ise Sovyet doneminde başlanmıştır Yedi yıllık ilkoğretim bitirme zorunluluğu 1934 de konmuş ve 1950 ’lerde ancak gercekleştirilebilmiştir
19911992 verilerine gore ise okul sayısı 2000, oğrenci sayısı ise 1000000 dır Ulkede bir Kırgız Devlet Universitesi bulunmaktadır ve burada 13370 oğrenci okumaktadır Bu universiteye bağlı Enstituler vardır Dunyanın en uzun ve doğal (tabii) destanı olan ve Birleşmiş Milletler tarafından 1000 yıl kutlamaları yapılan Manas Destanını Kırgızlar yaratmışlardır
Nufus
Kırgızistan nufusunun yarısından fazlasını Kırgızlar oluşturmaktadır Ulkede 80 ’e yakın etnik grup mevcuttur Bunların icerisinde 750000 kişiyle Rus kokenliler ve 600800000 kişiyle Ozbek kokenliler başta gelmektedir Ayrıca zaman zaman etnik ihtilaflar da su yuzune cıkmaktadır Ozbek nufusun yoğun olduğu Oş bolgesinde toprak anlaşmazlığı nedeniyle Kırgızlar ile Ozbekler arasında bağımsızlık oncesi ciddi catışmalar meydana gelmiştir
Bağımsızlık sırasında 100000 kadar olduğu sanılan Alman kokenli nufusun 70 bini goc etmiştir 1993 yılında had safhaya erişen Rus kokenlilerin gocu ise artık durmuş