Kış enfeksiyonları

Havaların soğumasıyla birlikte bağışıklık sistemimiz zayıflamakta, soğuk havada üreyerek yayılabilen mikroorganizmalar kolaylıkla kişilerde tutunarak teneffüs yolu enfeksiyonlarına yol açabilmektedir.Soğuk havayla birlikte saklı mekanların gereğince havalandırılmaması, evlatların mektep ve kreşlerde uzun mühlet vakit geçirmesi ve arilik koşullarına dikkat edilmemesi ortamdaki mikrobun yayılmasına fırsat vermektedir.

Kış mevsimi boyunca en sık görülen enfeksiyonlar grip, nezle, sinüzit, zatürre, bronşit, orta kulak, bademcik ve ses teli iltihabı üzere çeşitli teneffüs yolu enfeksiyonları ve daha az nispette mide barsak sistemi enfeksiyonlarıdır. Bu enfeksiyonlar sırasıyla şu özelliklere sahiptir:

Nezle ve Grip: En sık görülen enfeksiyonlar olup mahsusen çocuklarda en sık doktora başvurma nedenidir. Nezle, Rhinovirus ismi verilen yüzlerce alt tipi olan, üst teneffüs yollarını tutan bir virüs ile olmaktadır. Marazı taşıyan aile bireyleri, mektep yada bulunulan kalabalık ortamlardan (kreş, anaokulu, toplu taşıma araçları, uzun vadeli uçak yolculuğu vb) bulaşma olabilmektedir. Virüs bulaşınca evvel bir ölçü halsizlik, iştah kaybı ve burun akıntısı gerisinden önemli burun tıkanıklığı, ateş yüksekliği ve öksürük gelişir. Tedavi bol ölçüde likit almak, burnu yıkamak, burun açıcı damla kullanmak ve tabip denetiminde nezle ilacı almaktır. Yapılacak olan en değerli yanlış ateşi var ve boğazı kızarık diye acilen antibiyotik başlamaktır. Şikayetler, destek tedavisiyle 3-7 günde makbul. Fakat 7-10 günden ziyade süren öksürük ve burun tıkanıklığı varsa sinüzit yahut bronşit gelişmiş olabilir.

Grip, influenza isimli bir virüsle olan, nezleye ilaveten sarih halsizlik, bitkinlik, kas ağrıları, eklem ağrıları, gözler etrafında ağrı ve daha şiddetli öksürük vardır. Bulguları başlangıçta nezle üzeredir, ancak halsizlik daha şiddetlidir. Gripli hastalarda daha kolay bir formda zatürree gelişebilir. Kronik bir akciğer marazı (Astım, KOAH vb.), kalp, böbrek, şeker vs illeti olanlarda hem daha ağır seyreder hem de illetlerini kötüleştirir. Bu nedenle grip aşısı her yıl eylül-ekim ayında bu marazlar açısından riskli olan bireylere yapılmalıdır. Sanılanın tersine bu aşı nezleye karşı kollayıcı değildir. Yalnızca influenza virüsüne karşı hamidir.

Faranjit, boğaz enfeksiyonudur ve bulaşıcıdır. Mevsime bağlı illetler olarak nitelendirilebilecek üst teneffüs yolu illetlerinden faranjite, örtülü ortamlarda çalışanlarda sık rastlanır. Gün içindeki ani ısı değişiklikleri nedeniyle de ortaya çıkabilir. Faranjitin oluşmasında nezle ve grip üzere ateşli marazlar, havadaki zararlı hususlar, sinüzit, alkol yahut sigara etkendir. Boğazda yanma, ateş, boyun lenf bezlerinde şişme görülebilir.

Bademcik İltihabı (Tonsillit): Nedeni beta hemolitik Streptokok denilen bakterilerdir. Bu bakteride aile, kreş, mektep yada kalabalık bir ortamdan bulaşır. Şayet kişinin direnci düşükse enfeksiyon daha kolay gelişir. Hastada nezleden daha çokça ölçüde ateş yüksekliği, çok bariz halsizlik, boyun lenf bezelerinde şişme, kusma, bazen deride al lekeler görülür. Kesinlikle doktora başvurulmalı ve gerekli tedavi alınmalıdır. Bademcik geçince kimi hastalarda kalp, eklem romatizması ve böbrek iltihabı üzere komplikasyonlar gelişebilir.

Sinüzit: Burnumuzun yan kısımlarında bulunan kemik içindeki sinüs ismi verilen boşlukların iltihabı olup hasker yaşta görülebilir. Alerjisi, yapısal burun bozuklukları bulunanlar, sık enfeksiyona maruz kalanlar (öğretmenler, sıhhat personeli) ve sigara içenlerde, sinüsler hava alamaz ve içlerindeki likit boşalamayıp göllenerek sinüzite yakalanma riski artar. Bu nedenle nezle ve grip bulguları 7-10 günden uzun sürüyorsa, burundan sarı-yeşil renkli akıntı geliyorsa, öksürük şikayeti devam ediyorsa, hele geceleri öksürüyorsa kesinlikle sinüzit düşünülmelidir. Yüzde, yanaklarda, alında yahut göz etrafında ortaya çıkan baş ağrısı muhtemelen sinüzit ağrısıdır. Bu ağrı ekseriyetle öne hakikat eğilince artar. Ayrıyeten burun tıkanıklığı, burun akıntısı, koku duyusunda azalma, geniz akıntısı, ateş, çene ve dişlerde ağrı, ağız kokusu, burun kanaması, göz kapakları ve yüzde şişme üzere belirtiler görülür. Tedavisinde uzun vadeli ve ehliyetli doz antibiyotik yanında uygun ve tesirli burun açma formülleri kullanılmalıdır.

Orta Kulak İltihabı (Otitis Media): Orta kulak iltihabı da tıpkı sinüzit üzere nezle, grip yada uzun müddetli burun tıkanıklığı yapan bir durum sonrası gelişir. Zira bu sırada orta kulaktan buruna gelen kanal tıkanır. Bu nedenle işitmeyi sağlayan orta kulak hava alamaz ve içindeki likit boşalamayıp göllenir. Ayrıyeten bebeklerin yatarak beslenmeleri de ortak kulak iltihabı oluşmasını kolaylaştırır. En kıymetli bulgu, ani başlayan şiddetli kulak ağrısıdır. Buna sıklıkla ateş yüksekliği, işitme kaybı, kusma, velev ishal eşlik eder. Bazen ağrı aniden makbul, bu durumda iltihabın baskısı ile kulak zarının delinebileceği akılda tutulmalıdır. Her türlü orta kulak iltihabı durumunda çabucak doktora başvurulmalıdır.

Zatürree (Pnömoni): En sık görülen alt teneffüs yolu enfeksiyonudur. Sağlıklı kimselerde zatürre sıklıkla nezle, grip yada gibisi bağışıklığı baskılayan bir durum sonrasında akciğere ulaşan virüs yada bakteri ile gelişir. Evlatlar göz önüne alındığında çoğunlukla etkeni virüslerdir. Bebek ve küçük evlatların göğsünde ve karnında sık sık inip çıkmalar, inleme, kedi mırıltısı üzere bir ses duyulur ve burun kanatları hareket eder. Daha büyüklerde bu bulgular az olup önemli göğüs ağırsı, yana taraflarında ağrı, ateş ve nefes alınca batma ve öksürük görülür. Her yaş kümesinde kesinlikle doktora başvurulmalıdır. Tekrar eden zatürree yakınmaları varsa kesinlikle astım, tüberküloz, bağışıklık sistemi marazı yahut gibisi durumlar araştırılmalıdır.

Gastroenteritler (Mide Barsak Enfeksiyonları): Kışın mide barsak enfeksiyonları daha çok virüs kökenlidir. Yazın ise daha çok bakteriyeldir. Bu virüslerden en sık görülenleri rotavirus, adenovirus ve norovirustur.

Rotavirus yerküre yüzünde en sık görülen ishal etkenidir. Ekseriyetle evvel ateş ve kusma sonra da ishal ile kendini gösterir. Bilhassa bebeklerde marazın seyri daha ağırdır. Rotavirus ekseriyetle yiyeceklerle değil, kişiden beşere ya da enfekte yüzeylerde canlı kalarak kişilere bulaşır. Münhasıran yuvalarda alt değiştirme bulaşma riskini çok arttırır. Hijyen, el yıkama ve izolasyon bulaşmayı engellemede tesirlidir. Dışkı testi ile kesin tanı konur. Antibiyotikler, rotavirüs enfeksiyonu tedavisinde gereksizdir. Yapılması gereken şey kusmanın ağır olduğu periyotta mideyi dinlendirdikten sonra, ağızdan çok yavaş likit vermektir. Ana sütü katiyetle kesilmemelidir. Aşı ile rotavirüs hayli azaltılabilmektedir.

Kış Illetlerinden Korunma: Her ne kadar aşılama ve hijyen üzere teknikler illetleri engellese de kimi bireylerin kışın hastalanması kaçınılmazdır.

Korunmada; Hijyen ve sık el yıkama, beslenmeye dikkat etmek, gerilimin mümkün olduğunca azaltılması, hava durumunu takip edip mütenasip giysilerle dışarı çıkmak, hastaların mektebe gitmesiyle ilgili sıkı kurallarının olması değerlidir. Hasta evlatlar bulaştırıcı devirlerinde mektebe gittiklerinde, hastalık kısır döngüsü devam etmektedir.
Doğal besinler ile illetlere karşı bağışıklık sistemi güçlendirebilir. Bu nedenle kış aylarında doğal besinlerin ve münhasıran C vitamini yanından güçlü meyvelerin tüketimi artırılmalıdır.