Kişiliği Oluşturan Temel Faktorler

Kişilik bizi biz yapan en onemli oğe Yuzyıllardır uzerinde araştırmalar yapılan bu kavram, bazı acılardan hala yoruma acık Yaşama bakışımız, yaşamda ne yapmayı sectiğimiz, cevremizi nasıl etkilediğimiz kişiliğimizle ilişkili Arkadaş ve partner secimimize, tatil yapmak istediğimiz yere kadar her şeye kişiliğimiz karar veriyor Peki icimizde yaşayan bu canlı nasıl oluşuyor? “Kişilik anne karnında başlar cumlesini pek cok kez duymuşuzdur Peki bizi biz yapan ozellikleri doğuştan mı getiriyoruz yoksa, bu ozellikler sonradan mı oluşuyor? Hangi faktorler kişiliğin oluşmasında etkili ? Kişiliğimizin kontrolu mumkun mu ? İşte tum bu soruların yanıtı:


Kardeşler arasındaki doğum sırası kişiliğinizi etkileyebilir


Ailede ilk doğan cocukla, en son doğan arasında farklılıklar bulunur İlk doğan cocuk sorumluluk sahibi, hukmedici ve rol model olarak gorulurken, ailenin en son uyesi sorumsuz ve mızmız kabul edilir Bu yaygın miti pek cok kez duyduk Peki bu bir mit mi, yoksa gercek mi?
Bazı populer psikoloji kitapları boyle soylese de, bu kanıtlanmış bir gercek değil Fakat insan yaşamının ilk evrelerinde karşılaştığı şeyler psikolojik gelişimde cok onemlidir Bu ilk evrelerde cocuk beyni, dunyaya ait ilk bilgileri kodlar İlk cevresi olan aile, cocuğa ailenin ilk ya da son uyesi olduğunu davranışlarıyla gosterir Bu kalıcı iz de kişiliği şekillendiriyor Hatta, doğum sırası; eş secimini ve arkadaş secimini bile etkiliyor Bu konudaki calışmalar ilginc sonuclar ortaya koyuyor İlk doğanlar ilk doğanlarla , ortancalar ortancalarla ve son doğanlar son doğanlarla birlikteliğe daha eğilimli olabiliyor
Kişilik yaşla birlikte değişir mi ?
Dunyaya geldiğimiz andan itibaren değişiyoruz Bebek, cocuk ve yetişkin oluyoruz Her evrenin ozellikleri farklı ancak kişiliğimizin değişip değişmediği konusunda pek cok soruya sahibiz Uzmanlar yaşın kişiliği değiştirmediğini soyluyor Değişen ise sadece alışkanlıklarımız Roller, onem verdiğimiz şeyler ve onceliklerimiz değişiyor Biz ise aynı kişiyiz Araştırmacı Paul TCosta Jr’ ye gore enerjimiz ve sağlığımızın değişimi de bize, kişiliğimizin değiştiğini duşundurebiliyor
Bazı hastalıklar ve kişilik tutumları ilişkili midir ?
Evet, bazen bazı hastalıkların tutumlarla eşleştiğini soyleyebiliriz Orneğin, agresif ve saldırgan kişilerde genelde kalp hastalıkları bulunuyor Son donemlerde araştırmacılar, tutumların coğunlukla 5 fiziksel hastalıkla ilişkisini ortaya koyuyorlar: Astım, kalp hastalıkları, baş ağrısı, peptik ulser ve romatizma
Kac tur kişilik yapısı vardır ?
Kişiliği sayıyla sınırlandırmak cok kolay değildir İnsan ozellikleri ve davranışlarının sınırsız olması kişilik turlerini sınırlandırmayı zorlaştırıyor Ama kişiliği tanılamak icin istatistiki verilerden yararlanarak belli sınıflandırmalar yapılabilir Allport gecmişte 4000, Cattell ise 16 tane kişiliği belirleyen faktor olduğunu soyluyor Gunumuzde ise araştırmacılar 5 faktorlu bir modeli kabul ediyor Bunlar; uyumluluk, dışadonukluk, sorumluluk sahibi olma, norotiklik ve deneyime acıklık’ tır
Kişilik kişisel tercihlerimizin ve gunluk hayatımızın icinde…
Dinlemek istediğimiz muziği actığımızda, yemek yemek icin tercih ettiğimiz restorantta ve hangi arkadaşımızla alışverişe gideceğimizi belirlememizde kişilik etkili olmaktadır Eğer ice donuk yapılı bir kişiysek sessiz bir ortamı, hafif bir muziği ve uyumlu bir arkadaşı seceriz
Uzmanlar ozellikle politik tercihlerde kişiliğin etkili olduğunu soyluyor Toronto Universitesi’nde yapılan bir araştırma konservatif goruşlu kişilerin daha emredici ,liberal goruşlu kişilerin de empati yanlarının daha guclu olduğunu ortaya koyuyor Kısacası, kişilik her tercihin icinde …
Gunumuz dunyasında online kişiliklerimizin oluşması nasıl gercekleşiyor? Gercek kişiliğimizle ilişkili mi ?
Gunumuzde pek cok insan Facebook profilinden kendini dışarıya sunuyor Sahte kimlikler ya da yanlış bilgilerle karşmıza cıkanlar olabiliyor Doğru bilgileriyle online kimlik yaratan kişiler bile, asıl kimliği değil idealize edilmiş kimliğini dışa sunuyor Guzel ya da yakışıklı olan, başarılı , cekici, ilgi alanları geniş, sosyal ve istenilen bir kimlik yaratmaya calışıyoruz Bu soruyu kendinize de sorun, sizce Facebook’ taki kişi, asıl siz misiniz?
Kişilik bozukluklarının oluşmasına ne sebep oluyor ?
Pek cok faktor kişilik bozukluklarında etkili oluyor Cevredeki insanlar tarafından ruhsal bir hastalık olduğu zor anlaşılıyor Problemin kişilikte olması sebebiyle kalıplaşmış davranış kalıplarını iceriyor Genetik, cocukluk travmaları, sozel ve duygusal istismar, aşırı hassasiyet nedenlerin bazıları
Birlikte yaşadığımız hayvanlarımız kişiliğimiz hakkında bilgi verir mi ?
Kendinizi bir an icin kopek sahibi ya da kedi sahibi biri olarak hayal edin Her ikisinde de aynı kişi mi olurdunuz? Kopek besleyen insanlarla kedi besleyenler aynı mıdır? Ya da kucuk bir kopeği olan biriyle buyuk bir kopeği olan biri aynı mıdır? Bu soruların yanıtı, bize hayvan seciminin kişi hakkında bilgi verdiğini ortaya koyuyor Araştırmacıların bu konudaki ilginc bulgularına gore ise, kopek sahipleri kedi sahiplerine gore daha dışadonuk ve aktif kişiler Kedi besleyen insanlar ise daha evcimen yapıya sahipler Bu sonuc akla hayvanlarına bakarak insanları tahlil etmek mumkun mu sorusunu getiriyor…
Kişilik karmaşık ve pek cok oğeyle beslenen bir olgu, ve sınırları cok net değil Değiştiremediğimiz yanları oldukca fazla ancak, unutmayalım ki yaşamımız ve alışkanlıklarımız değiştirilebilir