Kleptomani ( zorlantılı çalma hastalığı)

Kleptomani nedir?

İhtiyacı olmadığı, hemen kullanmayacağı halde ve bedensel değeri nedeniyle satma düşüncesi olmadan bir takım nesneleri izinsiz olarak alarak, onlara sahip olma biçiminde bir güdü teftiş bozukluğudur Kişinin gerçekten o malı satın alabilecek yeterli maddi birikime sahip olduğu, ama buna rağmen bu davranışı gerçekleştirdiği gözlenmiştir Bu tutum daha önceden düşünülmemiş ve planlanmamış olup, aniden gerçekleştirilir Bu tutum birinden intikam alma amacıyla yapılmamıştır Birey bu davranışın yanlış ve uygunsuz olduğunun bilincindedir Kişiler bu davranışı yapmak için başkalarından yardım istemezler Tarihte Fransa kralı 4 Henry ve Sardunya kralı Victor un bu özelliklere sahip olduğu bilinmektedir

Rahatsızlığın çocukluk yaşlarında başladığı belirlenmiştir Kişi bu davranışı gerçekleştirmeden önce, yoğun bir gerilim hisseder Bu tutum akabinde, sevinç, rahatlama ve büyüklük şehvetli içine girmektedir

Hastalık hakkında yapılan çalışmaların azlığı ve bu durumların kişiler göre gizlenmesi ve bu durumu gerçekleştiren kişilerin sağlık hizmetlerinden fazla, adli makamlara sevk edilmeleri nedeniyle reel sıklığı iyice bilinemese de bin kişide altı kişide rastlandığı saptanmıştır Yakalanan dükkan hırsızlarının % 525 inde saptanmıştır

Hastaların genel özellikleri:

Kadınlarda erkeklere kadar takriben dört kat daha sık görülmektedir Cinsiyetler arasındaki oranın bu kadar yüksek olmasının bir nedeni de, erkeklerin böyle bir durumda çoğunlukla hastaneler yerine cezaevlerine gönderilmeleri olabilir Kadınlarda ortalama olarak 3035 yaşta; erkeklerde 5055 yaşta daha sık görülmektedir Hem erkek keza de kadınlarda öteki dürtü denetim bozuklukları rahatsızlığa eşlik edebilir Erkeklerde daha çok piromani (dürtüsel olarak ateş yakıp, yangın sonuç) ve rahatsızlık derecesinde kumar oynama ve tekrarlayıcı patlayıcı davranım bozukluğu ile bir arada iken; kadınlarda trikotilomani ( dürtüsel olarak saç ve gövde tüylerini yolma hastalığı) ile beraber bulunabilmektedir Hastalık sosyoekonomik seviye ile doğrudan ilişkili olmayıp, bu durumdaki kişinin sosyokültürel düzeyi yüksek de olabilmektedirKişiler bu davranışlarına engel olabilmek için sosyal hayatlarını kısıtlayabilir ve çevrelerinden uzaklaşabilir, alışveriş yapmamaya çalışabilirler

Hastalığa niçin olabilecek etmenler:

Çocukluk döneminde yaşanan olumsuz koşulların sonucu büyüyen kayıp yaşantıları önemli etkenler arasındadır Kleptomanik davranışlar da bunların etkisini gidermeye yöneliktir Bilinçaltındaki bu anıların kişiyi zorlaması ile oluştuğu düşünülmektedir Bu şahısların çocukluklarındaki aile hayatlarının oldukça travmatik ve sorunlu olduğu saptanmıştır Bu bireylerde narsisistik (kendine olan sevgi,alaka ve destekler) kırılmaların, özgüven yaralanmalarının sonucu olarak ortaya çıktığı da düşünülmektedir Kişinin özsaygısı ve değerliliğine yönelik yapılan saldırılar, ilerleyen dönemlerde kişinin olgun bir ego yapısı geliştirmesine engel olur ve bu nesil davranışlara zemin hazırlar

Kleptomani eylemleri bir kayıp yaşantısını izleyerek de gelişebilmektedir Bu duruma kadınlarda çocukların evden uzaklaşması; erkeklerde andropoz döneminde rastlanabilir Kadınlarda gerilimin arttığı adet dönemleri ve gebelik dönemlerinde bu nesil eylemler artmaktadır Bilhassa bizim toplumumuzda hamile kadınlarda başkasının evinde misafir iken, gıda maddelerine aleyhinde olan bu tutum ilgi çekicidir

Bu cins davranışlarda odaklanılan maddeler birey için cinsel bir anlam da taşımaktadır Fazla etkileyici bir parfüm veya birey için cinsel manâ ifade eden bir kitap zahmetsizce çanta ya da elbise içine girebilmektedirBu kişilerde çoğunlukla cinsellikle ilgili sorunlara da rastlanabilmektedir Değişik psikiyatrlara kadar çocukta 35 yaş aralarında gözlenen ve Freud tarafından “fallik dönem olarak adlandırılan, çocuğun cinsel organlara yönelik ilgi ve hareketlerinde artışın olduğu dönemlerde karşılaşılan sorunlarla ilişkili olduğu düşünülmektedir

Freudun ruhsal yapı modeline tarafından, kişide doğuştan olan geldiği düşünülen ve her lahza istediği herşeyi fütursuzca yaparak zevk almayı hedefleyen altbenlik (id) ile; annebaba ,öğretmen vb gibi otorite konumundaki kişilerin ahlak anlayışlarının etkisi ile oluşturulup,bunun bütün tersi bir şekilde “hiçbir yerde ve katiyen şeklinde hareket eden kişinin topluma uyumu için kişinin arzu ve eylemlerine hudut koyan üstbenlik (superego) ve bunların ikisi arasındaki dengeyi karşılayan ana uygulayıcı kuvvet olan benlik (benlik) aralarında ahenkli bir danışma ve anlaşma olmalıdır Kleptomani davranışları gösteren kişilerde bu uyumlu işleyişin bozulduğu ve üstbenliğin etkisini fazla arttırarak , acımasızlaştığı ve kişinin kendisini suçlamak, cezalandırmak, küçük durumlara çökertmek için bu cins hırsızlık eylemlerine giriştiği düşünülmektedir

Kleptomani kişide varolan obsesif kompulsif bozukluk (saplantızorlantı bozukluğu) ve depresif bozuklukların öbür bir görünümü olabilir Kleptomanik davranışlar ile kişi kendisini geçici olarak iyi hissederek, kaygısını ve ruhsal çökkünlüğünü azaltmayı hedefler bununla beraber bu dürtüsel eylemlerin artarak devam etmesi ve oluşturduğu sorunlar bu rahatlamanın , buzdağının üstünü yoketmekle benzer anlama gelmektedir

Kleptomanin eşlik ettiği psikiyatrik bozukluklar arasında dissosiyatif bozukluklar, duygudurum bozuklukları ve yeme bozuklukları da sayılabilir Bu hastalık başka vücutsal hastalıkların sonucu da görülebilmektedir Bunlar aralarında sara (epilepsi), beyin atrofisinin görüldüğü durumlar ve demans (bunama), bir takım ilaç tedavilerinin tabi etkileri ve bir takım tümörler sayılabilir

Çare:

Kişinin geçmişi ve şu hatıra ile ilgili zedeleyici olayların saptanarak, bunlara yönelik yerinde hafıza şemaları geliştirilmesi ve toplumsal ilişkilerdeki uygun olmayan savunma mekanizmalarının değiştirilmelerini hedefleyen terapiler, dürtüsel hareketleri ve vesvese durumunu azaltmaya karşın ilaç tedavileri ve icabında hipnoz ile başarılı sonuçlar alınmaktadır

Seçme Parça *