Kökötöy Han'ın Aşı

Kökötöy Han'ın Aşı
Kökötöy Han'ı

Tekkeye benzeşen Taşkent'te Türk kabilelerini idare eden Canadil'in oğlu kökötöy yalnızca Kırgızlar arasında değil, Tacik, Oogan, Araplar aralarında da, bundan başka bütün dünyada ünlüydü, akıllı ve sevilen gözde bir adam idi Aç Kırgızın dayanacak dağı idi, düşmanına ok idi Saldırdığını canlı bırakmayan atmaca idi, gerçek hazine de o idi Enenmiş deveye havut vurup önem yükler, at koşturup dünyayı dolaşırdı Büyük servet sahibi idi kökötöy'ün serveti ilkbahardaki otlar gibi büyümüş, çoğalmıştı Gök nasıl yıldızlarla zengin idiyse, yer yüzünde de kökötöy pek zengindi Onun Alay'da yüz bin, Karakulca'da yüz bin sarı başlı koyunu, iki yüz bin devesi vardı Ambarında biriktirdiği paraları dağ gibi olmuştu kökötöy'ün altın hazinesinde altın dolu kırk adet demir sandığı olup, onların yüz dili dokuz anahtarı vardı Bu sandıklarda iki duvar olabilecek değin gümüş, zümrüt mercan gerdanlık, kızıl altın, beyaz gümüş sebikesi, daha böylece çok mücevher saklanıyordu

kökötöy seksen dört yaşına gelene dek pekçok defa evlendi, bu yönden bir derdi yoktu Evlendiği kadınlardan on bir kızı ve Bokmurun adında yalnız bir oğlu olmuştu Bir oğluna nazar değmesin diye kimsenin dikkatini çekmeyen nahoş bir isim verdi Başkalarının eski giysilerini getirip ona giydirdi, avul reisi olduğu halde oğluna alev istetti, böylece oğlunu nazardan uzaktan tutarak büyüttü Hemen beş yaşına girip olgunluk çağına ermiş olan Bokmurun çevik, olgun ve akıllı bir adam olmuştu Oogan'ın zenginin kızıyla nişanlanmak için gittiği günden beri takriben üç aydır kendisinden hiç haber alınamadı


O günlerde üzüntülerin ardı ardına gelmesi yüzünden ihtiyar kökötöy cidden hastalandı Ecelinin geldiğini sezen akıllı kökötöy f'ni dünyadan bu arada Kırgızların ağası, kendisiyle yaşıt, söz bilir Bay'ın oğlu Baymırza'yı yanında alıp çok sevdiği beş kadınını da yanında oturtup vasiyetini söyledi

Baymırzam, sözümü dikkatlice dinle, vasiyetimi dinlemeyen, iyiliği görmeyen oğluma ve tüm halkıma sözümü eksiksiz ilet Görecek günüm, meşrubat suyum bitti Hepimizden razıyım Ben öldükten sonradan oğlum zarar görmesin Malı mülkü saçıp savurmasın, gelin kızın düğünündeki gibi, kocakarı aşında olduğu gibi üç inek kesip mütevazi şekilde gömsün Dünyaya kökötöy öldü diye haber vermesin, düşmana toprakları çiğnetmesin, halkı telaşlandırmasın Kardeşim Manas ile danışsın Emanet sözüm budurkökötöy vasiyetini söyleyip bitirdi Ağzından gök rengi duman çıktı ve gözünün nûru sönerek dünyadan göç etti

kökötöy bayın çadırında, Iraman'ın Irçı oğlu, halk müziği adetine tarafından kopuzun eline alıp kökötöy bayın ölümüne, ilk olarak sağu söyledi

İşte bu yalan dünya, kimlere vefa etti? Ne yapmadı bu yalan, başı sağlam, kökü viran dünya? Altın başlı han da geçti, arslan yürekli er de geçti gitti Ulu Tanrı kulak gökteki kuşlara acıyıp, söz ustası kökötöy'ü mü götürdün? Yalan dünya, yalan dünya! Bağrı derin kara yer olan dünya, sen kimlere acıdın? Kuş dilinden anlayan, halkın başında öten Köketöy'ü niye götürdün! Ah bu f'ni dünya, Tanrının hükmüne hiçbir çare k'r etmez, o hüküm her bendeye mutlaka bir kere gelir

kökötöy hanın ardından, hayattayken birer birer biriktirip topladığı CetiSu dolusu dek vefasız mülk, biricik oğlu ve yedi konut dolusu altın ile gümüş kaldı

kökötöy'ün oğlu Bokmurun Tülkü bayın kızı Kanışay'ı alıp geldiğinde babası ölmüştü Babasının vasiyetini dinleyemediğine üzülen Bokmurun ağlayarak suya salınan çubuk gibi büküldü, acı acı hıçkırdı

Şanssız yeni gelin, beyaz eşarbını başına koymadan ay yüzü yaşla ıslandı, gönlü karardı Bunu farkeden kadınlar Gelinin ayağından, çobanın dayağındandiye laf çıkardılar

Baymırza Bokmurun'u yanına çağırıp dostunun can çekişirken söylediği vasiyetini ona anlattı:

Rahmetli candostum 'Oğlum Bokmurun Manas'a gitsin, danışsın' diye buyurduBaymırza dostunun emanet sözünü ilettikten daha sonra rahatladı

Bokmurun babasının Maaniker denen tulpar atına binip, kimseye söylemeden Talas'taki Manas'a dürüst akşamleyin yola koyuldu Manas, Altay'dan göç edip Ala Dağ'a azıcık hayvanı ve dağınık halkıyla geldiği süre karşısına çıkıp, sungur, boz beygir ve çok sayıda hayvan hediye eden, yetecek değin yer veren, düşmanın beraber kovulmasına yardım eden kökötöy idi Manas, kökötöy'den çok iyilik görmüştü, hayatını ona borçlu idi

kökötöy'ün, Maaniker isimli atı Kambar Ata'dan kalmıştı Maaniker'in görünüşü öteki hayvanlardan farklıydı, cinsti, dayanıklıydı, aşırı sıcakta su içmeden kırk gün koşabilirdi, sivri kulaklıydı, koştukça hızlanır, rüzgarı, geride bırakır, önüne hiçbir şey geçemezdi, yürük beygir gibiydi Gözlerine kahkülden perçem konulmuştu, yeryüzünde, hayvanlar aralarında böylesi bulunmazdı Maaniker Bokmurun'u ok hızıyla Talas'a ulaştırdı

Bahadır, babam ölürse ölsün, babamı görebilen ölmesin derler ya Babam vasiyetinde beni layıkıyla gömün, aşımı adilane verin demiş Sizinle danışmamı söylemiş Babam gömülmek üzere kaldı Şımarıklık yapıp halkın değerini bilmemişim Biçare, hafıza sormak için size geldim, bahadırdedi Bokmurun Manas'ın karşısında gözyaşları içinde

Lanet olsun, şu Taşkent'te, Semerkant'ta düşünce danışacak büyükler kalmamış mı? Adetleri bilen ihtiyarlar, akıllılar bir gence nasihat vermiyorlar mı?dedi Manas kızarak Seni Kırgızların sarık gibi adaleli bir yiğidi diye düşünüyordum, sahiden kof bir şeymissin sen kökötöy gibi babam ölmüşse kökötöy babam öldü, Manas'a haber verin, gelip toprağa versindiye yiğitlerini göndersen düşmana giz vermesen olmaz mıydı? Hızır gibi rahmetli kökötöy babamdan iyi insan yok idi Gitmek borcumdur*