KOKU ALMA ve TAT ALMA BOZUKLUKLARI

KOKU ALMA ve DAMAK ZEVKI BOZUKLUKLARI hamilelikte tat bozukluğu hamilelikte damak bozukluğu ağız tadının bozulması gebelikte tadı ağızda lezzet nedenleri KOKU ALMA ve AĞIZ TADI BOZUKLUKLARI Koku Alma ve Ağiz Tadi Bozuklukları önemli sorunlar mıdır? Koku ve ağiz tadi sorunlarının yaşamımızda büyük etkileri olabilir Bu duyularımız olarak hayat keyfimize, iştahımıza, sosyal yaşamımıza katkıda bulunduğu için, koku ve ağiz tadi bozuklukları önemli olabilir Bozuldukları zaman, yaşam biraz tadını kaybeder, daha eksik yeriz, daha eksik sosyal oluruz ve sonuçta kendimizi daha fena hissederiz Birçok yaşlı insan bu sorunla karşısında karşıyadır Koku ve lezzet aynı zamanda bizleri yangın, zehirli gazlar, bozulmuş yemekler gibi tehlikelere aleyhinde uyarırlar Aşçılar ve itfaiyeciler gibi bir takım meslekten olanlar için bu duyuların bariz olması çok önemlidir ABD’de yapılan bir çalışmada 200000’den fazla kişinin her sene koku ve ağiz tadi bozukluklarıyla doktora başvurduğu varsayım edilmektedir, ancak çok daha pozitif vaka bildirilmeden kalmaktadır Koku duyusunun kaybı sinüs hastalığının, burun pasajda bir kütlenin, veya nadir durumlarda beyin tümörlerinin bir belirtisi olabilir Koku ve lezzet duyuları nasıl çalışır? Koku ve lezzet kimyasal duyu alma sistemimize aittir Koku ve lezzet almanın karmaşık süreci etrafımızdaki maddelerden salınan moleküllerin burun, ağız ve boğazdaki özel sinirleri uyarmasıyla başlar Bu hücreler mesajları özgül koku ve tatların tanımlanmış olduğu beyne iletirler Koku siniri hücreleri, bir gülün güzel kokusu veya fırındaki ekmeğin kokusu gibi çevremizdeki kokularla uyarılırlar Bu sinir hücreleri, burundan yukarı çıkan fidan gibi bir doku yolda bulunurlar ve ilk elden beyinle bağlantılıdırlar Lezzet siniri hücreler, tükürükle karışmış yiyecek ve içecekle etkileşirler ve ağız ve boğazın lezzet koncalarında kümeleşmişlerdir Dilde görülebilen ufak yumruların birçok lezzet koncaları içerir Bu yüzey hücreleri tat bilgisini beyine mesajları yollayan yakın asap liflerine iletirlerBir başka kimyasal duyusal mekanizma olan genel kimyasal duyu, koku ve lezzet duyumuza katılır Bu sistemde, bilhassa gözlerde, burunda, ağızda ve boğazdaki binlerce hür sinir ucu amonyağın iğneleyiciliğini ve biberin “ateşi gibi duyuları tanımlarlar Tat Genel Olarak dört temel tat duyusunu algılayabiliriz: I Tatlı, II Ekşi, III Acı, IV Tuzlu Bu tatların bazı kombinasyonları – yalnız başına dokunuş, sıcaklık, koku ve genel kimyasal duyudan gelen duyu ile – bir tat üretirler Bu bize fıstık mı havyar mı yediğimizi belirten tattır Çoğu lezzet, temel olarak koku duyusu aracılığı ile tanınır Örneğin çikolata yerken burnunuzu tutarsanız yediğinizin tatlı mı acı mı olduğunu ayırabilseniz bile çikolatanın tadını almakta zorlanacaksınız Bunun sebebi çikolatanın tanıdık tadının büyük ölçüde kokuyla algılanmasıdır Kahvenin iyi bilinen tadı da böyledir Bu, kendi yaptığı yemeği deneyen bir aşçıbaşı örneğinde olduğu gibi leziz bir tadı iyice olmak isteyen birinin her lokmadan sonradan neden burnundan nefesi dışarı verdiğini açıklamaktadırLezzet ve koku hücreleri sinir sisteminde eskiyince veya hasar görünce yenilenen yegane hücrelerdir Bilim adamları bu fenomeni diğer hasarlı asap hücrelerini onarım yollarını ararken incelemektedirler id Koku ve damak bozukluklarına sebep olan nedir? Bilim adamları, koku duyusunun insanların 3060 yaşları arası en bariz olduğunu buldular 60 yaşından sonradan azalmaya başlar ve ihtiyar insanların büyük bir kısmı koku alma yeteneklerini kaybederler Her yaşta kadınların koku algılaması genellikle erkeklerden daha iyidir Bazı ahali cılız bir koku ve tat duyusuyla doğarlar Üst havayolu infeksiyonları (soğuk algınlıkları, viral enfeksiyonları) koku ve tat kayıpları için suçlanmıştır Kafa yaralanmaları da koku ya da tat problemleri yaratabilir Deviasyon (burun orta perde eğriliği) ve Burunda yer kaplayan kitleler Bilhassa polip ve sanki oluşumlarda burun tıkanıklığından nedeniyle koku partikülleri algılandıkları bölgelere ulaşamazlar Kimyasal maddeler: Böcek ilaçları gibi bir takım kimyasallar ya da bazı ilaçlar Tütün: İnsanların çoğunun en sık maruz kalacağı kirlilik biçimlerinden en yoğun olanı, tütün içiciliğidir Kokuları tanınma yeteneğini bozar ve lezzet duyusunu azaltır Sigarayı bırakmak koku işlevini arttırır Işın tedavisi: Baş ve boyun kanserli radyoterapi almış kişiler sonradan koku ve ağiz tadi kaybından şikayet ederler Bu duyular bir takım asap sistemi hastalıkları sırasında da kaybolabilir Larenjektomi: Gırtlaklarını kanser nedeniyle cerrahi sonucu kaybeden halk çoğunlukla koku ve lezzet almada güçlükten yakınırlar Larenjektomi hastaları baştan burundan nefes alabilmek için özel bir “bypass tüpü kullanabilirler Burundan hava alımının artması koku ve lezzet duyularının yeniden kazanılmasına destek eder Koku ve ağiz tadi bozukluklarına nasıl teşhis koyulur? Koku ve damak zevki kaybının boyutları bir kişinin algılayıp tanıyabileceği bir kimyasal maddenin en az konsantrasyonu kullanılarak deneme edilebilir Bir hastadan dağıtılmış kimyasal maddelerin kokuları ve tatlarını karşılaştırması istenebilir, hastaya dağıtılmış kimyasal maddelerin kokularının yoğunluğu veya tadı, ya da bir kimyasal maddenin yoğunluğu arttığında kokuların ve tatların yoğunluğunun nasıl arttığı sorulabilir Koku ve damak bozuklukları tedavi edilebilir mi? Bazen bir ilaç koku ve tat alma bozukluğu sebebi olabilir ve bu ilaç kesilirse ya da değiştirilirse durum iyiye gidebilir Çoğu vakada, polip gibi burun tıkanıklığı sebepleri ortadan kaldırılabilir ve reseptörlerin bulunduğu bölgeye hava akımının sağlanması koku ve tat kaybını düzeltebilir Bazen, kimyasal duyular kendiliğinden olarak kayboldukları gibi geri dönebilirler