Komşu gezegen Venüs, neden Dünya'nın ters yönünde dönüyor?

Venüs, büyüklüğü ve yoğunluğu nedeniyle bazen "Dünya'nın ikizi" olarak isimlendirilse da, aslında gezegenimizden çok farklı. Dünya'nın 90 katından fazla bir yüzey hava basıncına sahip olan Venüs’te bir günü hayatta geçirecek kadar şanslı olursanız, alıştığınızın tam karşıtı formda Güneş’in batıdan doğduğunu ve doğudan battığını görürsünüz. Lakin buna şahit olmak için çok uzun bir mühlet gezegende kalmanız gerekir zira bir Venüs günü 243 Dünya günüdür ve 225 Dünya günü süren yılından biraz daha uzundur. Alışılmış ki bu müddet boyunca muazzam basınç altında ve 900 derece Fahrenheit (480 santigrat derece) sıcaklığında ezilmemek ve yanmamak için çok yeterli bir savunmanız olması gerekir.

Güneş’in neden batıdan doğduğu konusunda ise, öncelikle, aslında bunun olmaması gerektiğini belirtmemiz gerekiyor. Gezegenlerin dönüşünün sebebinin, dönen bir gaz bulutundan kaynaklandığına inanılıyor. Venüs’ün ve yan bir formda dönen Uranüs'ün, bu birinci oluşumun sonrasında değiştiği düşünülüyor.

Uranüs kelam konusu olduğunda bu sebep nispi olarak kolay. Gezegenin geçmişinde bir noktada, Uranüs büyük bir cisim yahut birkaç küçük cisim ile çarpıştı ve bu da onu bugün gördüğümüz eğik dönüşüne sebep oldu.

Pekala lakin Venüs neden bilakis dönüyor? Aslında başına Uranüs'le tıpkı şey gelmiş olabilir. Bir yahut daha fazla cisim gezegene çarparak büsbütün karşıt dönmesine sebep olmuş olabilir yahut bir çarpma gezegenin dönüşünü büsbütün yavaşlatarak bilakis çevirmiş olabilir.

Ancak biraz daha karmaşık bir de teori bulunuyor. Bu teoriye nazaran gezegenin yüzeyiyle etkileşime giren ve süratli hareket eden atmosferi, gezegenin suratını ve dönüşünü değiştirmiş olabilir.

Kaliforniya Üniversitesi Riverside astrofizikçisi Stephen Kane, Nisan 2022'de yaptığı basın açıklamasında, "Atmosferi, katı gezegenle asgarî etkileşime sahip bir gezegenin üzerinde ince, neredeyse başka bir katman olarak düşünüyoruz" dedi. Bir makalede, Venüs'ün gelgitle kilitlenen ötegezegenler için faydalı bir analog olarak kullanılabileceğini ve gezegenin süratli, çorba üzere atmosferi olmadan tıpkı Ay'ın Dünya'ya olduğu üzere gelgit olarak Güneş'e kilitleneceğini savundu.

Bunun yerine, atmosferin gezegenle etkileşimi, yavaş da olsa ve keşfinden bu yana gözlemlenen artan dönüş suratını açıklayabilecek bir halde dönmesine imkan tanıyor.

Kane, "Venüs'ün güçlü atmosferi bize, gezegenin ne kadar süratli döndüğü bile dahil olmak üzere katiyetle her şeyi etkileyen, gezegenin çok daha entegre bir kesimi olduğunu öğretiyor" diyor.