Köpeklerde Stres Nedenleri

Köpeklerde Gerginlik Nedenleri ve Belirtileri

Stres; canlının alışılagelmiş hayat şartlarına etki eden değişik iç ve dış faktörlere karşısında göstermiş olduğu tepkidir

Köpeklerde, yaşamları içinde kendilerini olumsuz etkileyen çeşitli olaylar karşısında değişik tepkiler verirler Bu tepkilerin şiddeti yaşanılan olumsuzluğa ast olarak çeşitlilik gösterir

Strese neden olan faktörler olarak,

Yaşam şartlarındaki şartların değişmesi (sahip değişim, konut değiştirme gibi)

Hormonal değişimler
Hastalıklar
Ani ısı değişimleri
Hamilelik ve süt verme
Aşırı eğzersiz
Yetersiz ve dengesiz besin
Yemek ya da dışarı çıkma saatlerindeki düzensizlikler
Sıcacık olmayan barınaklar
Bir Takım köpeklerde (bilhassa küçük ırklarda) traş ve banyo
Keza koşular, döğüşler ve çekicilik yarışmalarıda köpeklerde gerginlik yaratan faktörler olarak sayılabilir

Bir çok köpeğin, kısa süreli de olsa tatil nedeniyle bırakıldığı otelden dönüşünde davranışlarında bir takım negatif değişimlerin olduğu aşina bir gerçektir Rahatça gezinebildiği evinden uzak kapalı bir ortamda kalmak strese niçin olabileceği gibi traş sonrası ya da yiyecek değişikliği gibi nedenler de stres yaratabilir

Gerginlik, stresi yaratan faktöre, köpeğin genetik yapısına, ortama tabi olarak öbür derecelerde belirtiler görülür ve hafif dereceli gerginlik ve önemli dereceli gerginlik olarak basitce sınıflandırılabilinir

Hafif stres vakalarında itaatsizlik iştah kaybı, hırlama, uyarı dağılması gibi belirtiler görülebilir Bu durumlarda şartların düzeltilmesi, gerginlik kaynağının ortadan kaldırılması ile kısa sürede iyileşmeler gözlenir

Önemli stres vakalarında sükunet, umursamazlık ve tepkisizlik, depresif konuşma, insanlardan kaçmak gibi belirtiler görülebilir Böyle önemli gerginlik vakalarında dehidrasyon ve fazla iştahsızlık, yoğun tüy dökümü ileri düzeydedir

Stresli bir köpekte, çeşitli tavır bozuklukları görülebileceği gibi bazı fizyolojik değişiklikleri de tespit etmek mümkündür Stresin niçin olduğu en manâlı olumsuzluk immun sistemin baskılanması ve vücudun hastalıklara açık ülkü gelmesidir Köpeklerin stresli dönemlerinde kanda eritrosit sayısında azalma olur ve buna bağlı olarak kansızlık (kansızlık) tespit edilebilir Kısacası bu dönemde herhangi bir hastalığa yakalanması çok kolaydır ve tedaviler diğer zamanlara tarafından epeyce zordur

Bu cins vakaları gözardı etmeyerek zorunlu önlemleri almalı ve derhal veteriner hekiminizle görüşmelisiniz

Stres ve kompulsiyon: Hayvanlarda görüp kasıt veremediğimiz bir fazla davranışın tek sebebi

Stresin çağımızın hastalığı olduğu söylenir Çünkü çağın getirdiği gelişmiş, teknoloji, arabalar, yollar, beton binalar, şehir gürültüsü vs bunların tamamı, hiçbir canlının doğasında olmayan gerginlik faktörleridir İnsan dahil bütün canlıların içsel organizasyonu, doğal hayat koşullarına uygun olarak teşkil edilmiştir Doğadan uzak yaşama mecburiyeti, canlıların içsel çatışmalarını artıran bir etmen haline gelmiştir Bu durum, sadece biz insanoğlu için yok, bizimle birlikte kentler de yaşamaya mecburi ettiğimiz hayvanlarımız için de geçerlidir Hatta şehirsel çevre şartları, strese en az bizim dek aklıselim olan hayvanlarımızı ola ki de bizden daha da fazla etkilemektedir

V Virga ’ya tarafından hayvanlarda strese yol açan çevresel faktörlerden bazıları;
Eksik mental (beyin) uyarım,
Yetkisiz alıştırma,
Eksik irtibat,
Sosyal yalıtım,
Çatışma ve engellemeler,
Pet veya aile bireylerinin sayısında çoğaltma veya azalma,
Pet veya aile bireylerinin sıhhat durumunda değişmeler,
Pet veya aile bireylerinin rutinlerindeki değişimler,
Yeni ev veya çevre,
Pansiyon veya hastaneye yatırılma,

Gerginlik, canlının iç güdüsel dürtülerine zıt düşen dış faktörlere adapte olma sürecidir böylece organizma için yardımcı ve gereklidir Hatta bazı araştırıcılara kadar stres olmasaydı, canlılar değişen dünya şartlarına adapte olmaz ve nesillerini sürdürmeyi başaramazlardı

Ancak şiddetli stres, veya strese yol açan faktörler ara sıra organizmada anksiyete(*) ve bunalım gibi daha farklı adaptasyon stratejileri olarak karşımıza çıkarlar Bunların tamamında beyin kimyasında da bir takım değişimler oluşmaktadır Bu değişimlerin amacı da organizmayı değişen çevre şartlarına adapte edebilmektedir Ara Sıra bu değişimler organizmanın aleyhine olabilecek değin şiddetli olabilir ve bu durumda tedavi edilmesi gerekir Çare edilmeyen canlı gerginlik veya anksiyeteyi kendi imkanlarıyla çözmeye çalışır ve sıkıntısını başka davranışlara kanalize eder Kanalize edilen bu davranışların başında kompulsiyonlar gelir Yani hayvanda stresle başa çıkmanın yolu kompulsif davranışlardır Bu davranışlar, hayvanın denetleme altına alamadığı, tekrarlayıcı, takıntı halini almış, yararsız davranışlardır

Bazı araştırıcılara kadar, insanlarda kompulsiyonu genelde zihinsel bir uyarım başlatırken hayvanlarda, dışardan gelen bir uyarım başlatmaktadır

Bu nesil problemler için söylenebilen Nörozterimi köpekler için tartışılmaktadır Yeniden bu tür problemlere obsesif kompulsif bozukluklardenildiğini duymuş olabilirsiniz Obsesyon terimi, düşüncede takıntıları açıklama ettiği için köpeklerde tartışmalıdır Bu tartışmalar netleşmediği için, bu nesil problemlerden kompulsifterimini kullanmak daha dürüst gibi görünmektedir

sıkça kompulsif davranışla birlikte bahsedilen stereotipik davranışterimi ise hayvanda hiçbir amaca hizmet etmeksizin yapılan ve kalıp olarak diğer hayvanlardakiyle aynı yapısal özelliklere sahip olan tekrarlayıcı davranışları açıklama eder Kompulsiyonlara benzer oysa daha şiddetli, ahenkli ve süreklidir Hayvanın, kompulsif davranışlara kıyasla stereotipik davranışları teftiş etmekte daha eksik çaba gösterdiği izlenir Hayvanlarda birçok stereotipik davranışlar kompulsif karakterde değildir
Kompulsif bozukluklara örnekler;
kuyruk kovalama ve bir daire civarda dönme,
kuyruk yeme,
kendi ayaklarını kemirme,
kaşıntı ve yalama takıntıları,
böğür emme,
volta atma,
olduğu yerde sıçrama,
hayali olarak uçan cisimleri yakalama hareketleri (halüsinasyonlar ),
gölge ya da ışıklara hücum veya peşine düşüp takip etme takıntıları,
pika (yiyecek özelliğinde olmayan maddeleri yeme),
aşırı su içme,
fazla yeme,
objeleri kemirme,
abes çiğneme veya çene açıp kapama,
bez emme,
agresyon,
halüsinasyonu takiben agresyon,
bir objeye sabit halde baka kalma,
duvara veya bir objeye dayanmış halde durma, perdenin aşağıda değişmez durma,
emeğine ya da alakasız nesnelere ritmik havlamalar, hatta

Bu davranışların kompulsif olarak nitelendirilebilmesi için saplantı halinde yani tekrarlanan hareketler şeklinde olması gereklidir

Bu davranışlardan bazıları hayvanın kendisine hasar vermektedir Örneğin hayvan kuyruğunun tamamını ısırarak değil etmekte, ayağını kemirerek parçalamakta ya da patilerinin ön yüzlerini aralıksız yalayarak delik deşik edebilmektedir Bu yönleri, stres nedeniyle kafasını duvarlara vuran veya kendilerini jiletleyen insanlara benzemektedir

Hayvanın bu davranışlar esnasında acı duymamasının nedenleri de açıklanmıştır Kompulsif davranışlara yol açan ve sinir sisteminden salgılanan bir madde, hayvanın acı duymasını engelleyen diğer bir maddenin salınmasına yol açmaktadır Bu Nedenle hayvan kendisine hasar verirken herhangi bir acı duymamaktadır

Diğer tavır problemleriyle komplike olmayan ve tedavide geç kalınmamış kompulsif tutum problemleri, hayvanı bu davranışa iten sebep belirlenebiliyorsa zahmetsizce çözülebilmektedir

O halde tedavi de ilk adım olarak nedenin yok edilmesi gerekir Niçin, belirlendiği halde ortadan kaldırılamıyorsa duyarsızlaştırma ve zıt koşullandırma denilen tedavi yöntemleri uygulanır Ama kompulsiyonlar doğru hayvan, sahibinin dikkatini çekebilmekte ve böylece sahibi tarafından alaka görmektedir Bu Nedenle ikincil kazanımlar elde eden hayvanın tedavisi çok kuvvet olmaktadır Bu durumda hayvan sahibinin davranış ve davranışlarının da düzenlenmesi gerekmektedir

Hap tedavisi, hayvanın anksiyetesine ve bu davranışı yaptığında yeniden acı duymasını sağlayacak mekanizmaların uyarılmasına yöneliktir
*