Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Köprülüler Dönemi Hakkında Data
Osmanlıda Köprülüler Dönemi
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
Osmanlıda başıboşluk
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
IV Murad'ın yerine kardeşi İbrahim Han (16401648) geçti Onun saltanatı yıllarına Samur Devri denmektedir Saltanatının ilk yarısı, ağabeyinin devrinin devamı gibidir İkinci yarısında refah bozulur ve anarşi hortlar
Bu hükümdar vaktinde büyük ve uzun bir Venedik savaşı başlar Deniz Filosuyı Hümayun İstanbul'dan hareket eder (30 Nisan 1645) Büyük bir Türk ordusunu Girit adasına çıkartmaya başlar (24 Haziran sabahı) Hanya fethedilir (22 Ağustos) Resmo alınır ve Kandiye muhasarası başlar (7 Temmuz 1647) İpsara'da Venedik donanması ezilir (9 Mart 1648) Ama Kandiye bir türlü düşürülemez Tüm Avrupa'dan koskocoman ölçüde destek bölge Venedik Cumhuriyeti Girit'te tutunmak için büyük azim gösterir ve Kandiye kalesini vermez İki tarafın us almaz kayıpları içinde savaş uzayıp gider Venedik, Ege ve Doğu Akdeniz'de son üssünü kaybetmemek için azimli gibidir
Sultan İbrahim, bir ihtilalle tahttan indirilip ağabeyi II Osman gibi katledilir Yerine büyük oğlu IV Mehmed'in (16481687) saltanatı başlar Fakat yeni padişah 65 yaşında olduğu için iktidar değişik ellerde dolaşır Önce Kösem Mahpeyker Büyük Valide Sultan saltanat naibesi olur IV Murad'la İbrahim Han'ın annesi ve IV Mehmed'in babaannesidir Türk tarihinin en ünlü kadınıdır Lakin bu iyi bir şöhret değildir Zekâsı derecesinde muhteristir Onun 3 takvim (16481651) saltanat naibeliği devrine Ağalar Saltanatı denir Zira hakiki iktidar ağalardenen Yeniçeri ağalarındadır Kösem Sultan iktidarı onlarla paylaşır Tayin kanunsuzluk, rüşvet ve başıboşluk devridir Kösem Sultan öldürülür Yerine gelini IV Mehmed'in annesi Hadice Tarhan Valide Sultan, saltanat naibesi olur O, kayınvalidesi gibi nefsi için her şeyi yapabilen, yalnız şahsını düşünen bir kadın değildir Çok yüksek ahlâklı, zeki, devletin üzerine titreyen bir genç kadındır Âlem devletinin naibesi olduğu süre oysa 24 yaşındadır Devletin uçuruma gittiğini görebilen devlet adamlarınca desteklenir Kösem ortadan kalkar kalkmaz onunla işbirliği yapıp devleti soyan 38 ağa idam edilir
Tarhan Sultan, bütün 5 yıl çok akıllı denge hesaplarıyla devletin yüksek menfaatlerini savunur ve adam arar 10 sadrazam değiştirir Hiç birisi beklenen liyakatı gösteremez Nihayet müşavirlerinin tavsiyesiyle bir hayli korka korka, böylece de umutlu olmayarak, yaşlı, şöhretsiz bir vezire, Köprülü Mehmed Paşa'ya mühri hümayunu verir (15 Eylül 1656) Köprülü'yü istediği selahiyetlerle donatır ve naibelikten şan ve itibar içinde çekilir 29 yaşındadır ve oğlu IV Mehmed artık 15 yaşına gelmiştir Lakin II Selim tipinde, devlet işlerine karışmak istemeyen bir hükümdardır Bütün selahiyet Köprülü Mehmed Paşa'da toplanır Bu Nedenle 1683'e dek 27 yıl sürecek Köprülüler devri başlar ama, bir takım tarihçilerce hatta Kanunî devri ile karşılaştırma edilmeye lâyık görülen bir şan ve şevket devridir
Ihtiyar Köprülü'nün üstadı IV Murad'dır O padişahı taklid etmeye çalışır ve zulmuyle beraber taklid eder Epey kan döker Lakin anarşinin kökünü kazır Erdel'e giderek buradaki anarşiyi bertaraf eder Daha Sonra Anadolu'da Celalîler üstüne yürür Kırım Hanı Mehmed Giray, Pripet bataklıklarının doğusunda Çernigov'un 150 km batısında Konotop zaferini kazanır (12 Temmuz 1659) 120000 Rus askeri muharebe meydanında kalır ve 50000'i Türklere tutsak düşer Başkomutan Prens Trubeçkoy ve tüm maiyyeti ölüler arasındadır
Köprülü'nün 5 takvim iktidarının son günlerinde tarihin en büyük İstanbul yangını olur (25 Temmuz 1660) Şehirde 8000 ev, 300 saray, 360 cami ve mescid, 100 ticaret hanı, 40 hamam ve daha o kadar çok bina yanar 4000 birey yanarak ölür veya yaralanır Köprülü'nün yerine 27 yaşındaki oğlu Köprülüzâde Fazıl Ahmed Paşa, benzer geniş selahiyetlerle sadrazam olur (30 Ekim 1661)
565 takvim bir sulhtan sonra Almanya'ya harp duyuru edilir (12 Nisan 1663) Uyvar fethedilir (24 Eylül) İkinci kere Alman seferine çıkan Köprülüzade, Serinvar'da Almanlar'ı ezer (5 Haziran 1664) Lakin SenGotar'da Almanlarla yenişemez (1 Ağustos) Türkiye'ye çok büyük avantajlar karşılayan Vasvar anlaşması (10 Ağustos 1664), TürkAlman Harbi'ne son verir Köprülüzâde Girit işini bitirmeye karar vererek adaya geçer 3 yıl Girit'te kalır Nihayet Kandiye fethedilir (27 Eylül 1669) Venedik savaşı biter, Polonya savaşı başlar IV Mehmed, 2 Polonya seferi yapar (16721673) İlkinde Kamaniçe fethedilir, Polonya ve Galiçya alınarak sınırlar kuzeye dürüst fevkalade ileriye götürülür
Bucaş anlaşması (18 Ekim 1672) ile Polonya bu Türk fütuhatını kabul eder Fakat şartlarına riayet etmediği için ertesi sene tekrarlanır Zorawno anlaşması (27 Ekim 1676), 45 takvim TürkLeh savaşına son veriri ve Bucaş anlaşmasını teyid eder Polonya, gereksiz şartlarla fazla ağır şartlarla ezilmiş olur ve bu ülkede jeopolitik sebeplere oturmayan geçici bir Türk düşmanlığı başlarKöprülüzade Fazıl Ahmed Paşa, 41 yaşında ölür (23 Kasım 1676 gecesi) Hayatının büyük bir kısmı cephede geçtiği için yerine uzun yıllar kaymakamlık (sadrazam vekilliği) yapan eniştesi ve akranı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olur (16761683) Köprülüzade'nin 155 yıllık sadareti hem Türkiye tarihinin en uzun süren iktidar devirlerindendir, hem de değişik bakımlardan en bahtiyar yıllardandır Merzifonlu devrinde bu parlaklık zirvesini bulur
Ilk büyük OsmanlıRus savaşı 1677'de başlar O zamana dek Rusya Türkiye için iyice ikinci derslik bir devlettir Kırım Hanı'nın kolay bir tabiidir IV Mehmed, Rusya üzerine ikinci seferi yapar (16781680) Edirne anlaşması (11 Şubat 1681), bu savaşa son verir Osmanlı devleti yeni avantajlar sağlar Mesele, Osmanlı himayesinde yer alan Ukrayna'ya Ruslar'ın müdahalesinden doğmuştur19 yıla yakın süren Almanya ile sulh, hemen Çekoslovakya'da kalan Osmanlı topraklarına Alman imparatorluğunun müdahalesi ile bozulur IV Mehmed, Edirne'den Almanya'ya hareket eder (1 Nisan 1683) Lakin Belgrad'da kalır
Ordu yoluna Sadrazam ve Serdarı Ekram Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın kumandasında devam eder Mustafa Paşa, Kanûnî'den 154 yıl sonradan Viyana'yı, Almanya imparatorluğunun başkentini kuşatmaya başlar (14 Temmuz 1683) Kendisinden çok emindir ve bir kaç stratejik ve teknik kusur yapar Bütün Avrupa ayaklanmış ve Almanların yanında yeralmıştır Büyük bir Haçlı ordusu Viyana'ya yaklaşırken Sadrazam'dan hakaret gördüğü için ona diş bileyen Kırım Hanı Murad Giray Han, düşman ordusuna yol verir ve tek kurşun atmaz Viyana açıklarında Türklerin Alamandağı dedikleri Kahlenberg'de geçen büyük meydan muharebesinde (12 Eylül 1683), Türk sağ kanadına kumanda eden Vezir Damad İbrahim Paşa'nın ihaneti yüzünden büyük mağlubiyet olur
Akşam saat 7' de Viyana kurtulur ve tüm Avrupa kiliselerinde şükran çanları çalar Serdarı Ekrem, Budin'e (Budapeşte) geldikten (22 Eylül) daha sonra, Vezir Kara Mehmed Paşa, müttefik ordunun başkumandanı Polonya Kralı Sobiesky'yi Ciğerdelen meydan muharebesinde bugünkü Çekoslovakya topraklarında bozar (7 Ekim) Lakin çok az kuvveti vardır İkinci Ciğerdelen muharebesini kaybeder (9 Ekim) ve Estergon düşer (1 Kasım)
Düşmanlarının propagandasına kanan IV Mehmed sadrazamı azletti (15 Aralık) Merzifonlu, Belgrad'da idam edildi (25 Aralık 1683) Bu da felaket oldu 1656'da Merzifonlu'nun kayınbabası ve manevî babası Köprülü Mehmed Paşa'nın iktidara gelmesinden önceki tahsis başladı Bir türlü muktedir vezir bulunamadı Bir sürü liyakatsiz adam birbirini takip etti Bu sırada Tarhan Valide Sultan'ın ölmüş bulunması, IV Mehmed'i, dalkavuk olmayan, gerçekleri söyleyen, devlet dostu, objektif bir müşavirden mahrum etmişti 1683 Sonbaharında Türkiye, iki buçuk asır sürecek bir çekilme, gerileme ve depresyon devresine girmişti Viyana kuşatması vesilesiyle Avrupa'yı bir kere daha karşı birleşik buldu Ama bu kerre tarihinde birincil kere olarak birleşmiş bir Avrupa'yı yenmeyecek, yenilecektir Buna rağmen daha 90 yıl kadar bir duraklama devri yaşayacak güçtedir İspanya'nın Hristiyan aleminin Osmanlı imparatorluğu olan bu devletin nasıl zirveden sersemlemiş bir şekilde yuvarlandığı hatırlanırsa, OsmanlıTürk inhitatının epeyce yavaş tecelli ettiği ortaya çıkar
Bu, kuşkusuz Türk âlem imparatorluğunun temellerinin öyle sağlam atılmış olmasındandır Bu menfaat, bir asra yakın bir süre geçmeden gerçekleşmeyecektitr Ancak Batı, üstünlüğünün tüm sebeplerini hazırlamıştır Bütün imkânları ele geçirmiştir ya da geçirmek üzeredir Ilk Olarak Okyanuslar üzerinde hakimiyet kurması ulaşmak üzere Doğu'nun hemen şimdi farkına varamadığı bir fazla değerlere sahip olmuştur Doğu o kadar azametli olan mirasını yemektedir Bu servet, az zamanda tükenecektir
*
Osmanlıda Köprülüler Dönemi
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
Osmanlıda başıboşluk
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
IV Murad'ın yerine kardeşi İbrahim Han (16401648) geçti Onun saltanatı yıllarına Samur Devri denmektedir Saltanatının ilk yarısı, ağabeyinin devrinin devamı gibidir İkinci yarısında refah bozulur ve anarşi hortlar
Bu hükümdar vaktinde büyük ve uzun bir Venedik savaşı başlar Deniz Filosuyı Hümayun İstanbul'dan hareket eder (30 Nisan 1645) Büyük bir Türk ordusunu Girit adasına çıkartmaya başlar (24 Haziran sabahı) Hanya fethedilir (22 Ağustos) Resmo alınır ve Kandiye muhasarası başlar (7 Temmuz 1647) İpsara'da Venedik donanması ezilir (9 Mart 1648) Ama Kandiye bir türlü düşürülemez Tüm Avrupa'dan koskocoman ölçüde destek bölge Venedik Cumhuriyeti Girit'te tutunmak için büyük azim gösterir ve Kandiye kalesini vermez İki tarafın us almaz kayıpları içinde savaş uzayıp gider Venedik, Ege ve Doğu Akdeniz'de son üssünü kaybetmemek için azimli gibidir
Sultan İbrahim, bir ihtilalle tahttan indirilip ağabeyi II Osman gibi katledilir Yerine büyük oğlu IV Mehmed'in (16481687) saltanatı başlar Fakat yeni padişah 65 yaşında olduğu için iktidar değişik ellerde dolaşır Önce Kösem Mahpeyker Büyük Valide Sultan saltanat naibesi olur IV Murad'la İbrahim Han'ın annesi ve IV Mehmed'in babaannesidir Türk tarihinin en ünlü kadınıdır Lakin bu iyi bir şöhret değildir Zekâsı derecesinde muhteristir Onun 3 takvim (16481651) saltanat naibeliği devrine Ağalar Saltanatı denir Zira hakiki iktidar ağalardenen Yeniçeri ağalarındadır Kösem Sultan iktidarı onlarla paylaşır Tayin kanunsuzluk, rüşvet ve başıboşluk devridir Kösem Sultan öldürülür Yerine gelini IV Mehmed'in annesi Hadice Tarhan Valide Sultan, saltanat naibesi olur O, kayınvalidesi gibi nefsi için her şeyi yapabilen, yalnız şahsını düşünen bir kadın değildir Çok yüksek ahlâklı, zeki, devletin üzerine titreyen bir genç kadındır Âlem devletinin naibesi olduğu süre oysa 24 yaşındadır Devletin uçuruma gittiğini görebilen devlet adamlarınca desteklenir Kösem ortadan kalkar kalkmaz onunla işbirliği yapıp devleti soyan 38 ağa idam edilir
Tarhan Sultan, bütün 5 yıl çok akıllı denge hesaplarıyla devletin yüksek menfaatlerini savunur ve adam arar 10 sadrazam değiştirir Hiç birisi beklenen liyakatı gösteremez Nihayet müşavirlerinin tavsiyesiyle bir hayli korka korka, böylece de umutlu olmayarak, yaşlı, şöhretsiz bir vezire, Köprülü Mehmed Paşa'ya mühri hümayunu verir (15 Eylül 1656) Köprülü'yü istediği selahiyetlerle donatır ve naibelikten şan ve itibar içinde çekilir 29 yaşındadır ve oğlu IV Mehmed artık 15 yaşına gelmiştir Lakin II Selim tipinde, devlet işlerine karışmak istemeyen bir hükümdardır Bütün selahiyet Köprülü Mehmed Paşa'da toplanır Bu Nedenle 1683'e dek 27 yıl sürecek Köprülüler devri başlar ama, bir takım tarihçilerce hatta Kanunî devri ile karşılaştırma edilmeye lâyık görülen bir şan ve şevket devridir
Ihtiyar Köprülü'nün üstadı IV Murad'dır O padişahı taklid etmeye çalışır ve zulmuyle beraber taklid eder Epey kan döker Lakin anarşinin kökünü kazır Erdel'e giderek buradaki anarşiyi bertaraf eder Daha Sonra Anadolu'da Celalîler üstüne yürür Kırım Hanı Mehmed Giray, Pripet bataklıklarının doğusunda Çernigov'un 150 km batısında Konotop zaferini kazanır (12 Temmuz 1659) 120000 Rus askeri muharebe meydanında kalır ve 50000'i Türklere tutsak düşer Başkomutan Prens Trubeçkoy ve tüm maiyyeti ölüler arasındadır
Köprülü'nün 5 takvim iktidarının son günlerinde tarihin en büyük İstanbul yangını olur (25 Temmuz 1660) Şehirde 8000 ev, 300 saray, 360 cami ve mescid, 100 ticaret hanı, 40 hamam ve daha o kadar çok bina yanar 4000 birey yanarak ölür veya yaralanır Köprülü'nün yerine 27 yaşındaki oğlu Köprülüzâde Fazıl Ahmed Paşa, benzer geniş selahiyetlerle sadrazam olur (30 Ekim 1661)
565 takvim bir sulhtan sonra Almanya'ya harp duyuru edilir (12 Nisan 1663) Uyvar fethedilir (24 Eylül) İkinci kere Alman seferine çıkan Köprülüzade, Serinvar'da Almanlar'ı ezer (5 Haziran 1664) Lakin SenGotar'da Almanlarla yenişemez (1 Ağustos) Türkiye'ye çok büyük avantajlar karşılayan Vasvar anlaşması (10 Ağustos 1664), TürkAlman Harbi'ne son verir Köprülüzâde Girit işini bitirmeye karar vererek adaya geçer 3 yıl Girit'te kalır Nihayet Kandiye fethedilir (27 Eylül 1669) Venedik savaşı biter, Polonya savaşı başlar IV Mehmed, 2 Polonya seferi yapar (16721673) İlkinde Kamaniçe fethedilir, Polonya ve Galiçya alınarak sınırlar kuzeye dürüst fevkalade ileriye götürülür
Bucaş anlaşması (18 Ekim 1672) ile Polonya bu Türk fütuhatını kabul eder Fakat şartlarına riayet etmediği için ertesi sene tekrarlanır Zorawno anlaşması (27 Ekim 1676), 45 takvim TürkLeh savaşına son veriri ve Bucaş anlaşmasını teyid eder Polonya, gereksiz şartlarla fazla ağır şartlarla ezilmiş olur ve bu ülkede jeopolitik sebeplere oturmayan geçici bir Türk düşmanlığı başlarKöprülüzade Fazıl Ahmed Paşa, 41 yaşında ölür (23 Kasım 1676 gecesi) Hayatının büyük bir kısmı cephede geçtiği için yerine uzun yıllar kaymakamlık (sadrazam vekilliği) yapan eniştesi ve akranı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olur (16761683) Köprülüzade'nin 155 yıllık sadareti hem Türkiye tarihinin en uzun süren iktidar devirlerindendir, hem de değişik bakımlardan en bahtiyar yıllardandır Merzifonlu devrinde bu parlaklık zirvesini bulur
Ilk büyük OsmanlıRus savaşı 1677'de başlar O zamana dek Rusya Türkiye için iyice ikinci derslik bir devlettir Kırım Hanı'nın kolay bir tabiidir IV Mehmed, Rusya üzerine ikinci seferi yapar (16781680) Edirne anlaşması (11 Şubat 1681), bu savaşa son verir Osmanlı devleti yeni avantajlar sağlar Mesele, Osmanlı himayesinde yer alan Ukrayna'ya Ruslar'ın müdahalesinden doğmuştur19 yıla yakın süren Almanya ile sulh, hemen Çekoslovakya'da kalan Osmanlı topraklarına Alman imparatorluğunun müdahalesi ile bozulur IV Mehmed, Edirne'den Almanya'ya hareket eder (1 Nisan 1683) Lakin Belgrad'da kalır
Ordu yoluna Sadrazam ve Serdarı Ekram Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın kumandasında devam eder Mustafa Paşa, Kanûnî'den 154 yıl sonradan Viyana'yı, Almanya imparatorluğunun başkentini kuşatmaya başlar (14 Temmuz 1683) Kendisinden çok emindir ve bir kaç stratejik ve teknik kusur yapar Bütün Avrupa ayaklanmış ve Almanların yanında yeralmıştır Büyük bir Haçlı ordusu Viyana'ya yaklaşırken Sadrazam'dan hakaret gördüğü için ona diş bileyen Kırım Hanı Murad Giray Han, düşman ordusuna yol verir ve tek kurşun atmaz Viyana açıklarında Türklerin Alamandağı dedikleri Kahlenberg'de geçen büyük meydan muharebesinde (12 Eylül 1683), Türk sağ kanadına kumanda eden Vezir Damad İbrahim Paşa'nın ihaneti yüzünden büyük mağlubiyet olur
Akşam saat 7' de Viyana kurtulur ve tüm Avrupa kiliselerinde şükran çanları çalar Serdarı Ekrem, Budin'e (Budapeşte) geldikten (22 Eylül) daha sonra, Vezir Kara Mehmed Paşa, müttefik ordunun başkumandanı Polonya Kralı Sobiesky'yi Ciğerdelen meydan muharebesinde bugünkü Çekoslovakya topraklarında bozar (7 Ekim) Lakin çok az kuvveti vardır İkinci Ciğerdelen muharebesini kaybeder (9 Ekim) ve Estergon düşer (1 Kasım)
Düşmanlarının propagandasına kanan IV Mehmed sadrazamı azletti (15 Aralık) Merzifonlu, Belgrad'da idam edildi (25 Aralık 1683) Bu da felaket oldu 1656'da Merzifonlu'nun kayınbabası ve manevî babası Köprülü Mehmed Paşa'nın iktidara gelmesinden önceki tahsis başladı Bir türlü muktedir vezir bulunamadı Bir sürü liyakatsiz adam birbirini takip etti Bu sırada Tarhan Valide Sultan'ın ölmüş bulunması, IV Mehmed'i, dalkavuk olmayan, gerçekleri söyleyen, devlet dostu, objektif bir müşavirden mahrum etmişti 1683 Sonbaharında Türkiye, iki buçuk asır sürecek bir çekilme, gerileme ve depresyon devresine girmişti Viyana kuşatması vesilesiyle Avrupa'yı bir kere daha karşı birleşik buldu Ama bu kerre tarihinde birincil kere olarak birleşmiş bir Avrupa'yı yenmeyecek, yenilecektir Buna rağmen daha 90 yıl kadar bir duraklama devri yaşayacak güçtedir İspanya'nın Hristiyan aleminin Osmanlı imparatorluğu olan bu devletin nasıl zirveden sersemlemiş bir şekilde yuvarlandığı hatırlanırsa, OsmanlıTürk inhitatının epeyce yavaş tecelli ettiği ortaya çıkar
Bu, kuşkusuz Türk âlem imparatorluğunun temellerinin öyle sağlam atılmış olmasındandır Bu menfaat, bir asra yakın bir süre geçmeden gerçekleşmeyecektitr Ancak Batı, üstünlüğünün tüm sebeplerini hazırlamıştır Bütün imkânları ele geçirmiştir ya da geçirmek üzeredir Ilk Olarak Okyanuslar üzerinde hakimiyet kurması ulaşmak üzere Doğu'nun hemen şimdi farkına varamadığı bir fazla değerlere sahip olmuştur Doğu o kadar azametli olan mirasını yemektedir Bu servet, az zamanda tükenecektir
*
