Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Osmanlıda Köprülüler Dönemi
Köprülüler Dönemi ve anarşi
Osmanlıda anarşi
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
IV Murad'ın yerine kardeşi İbrahim Han (16401648) geçti Onun saltanatı yıllarına Samur Devri denmektedir Saltanatının ilk yarısı, ağabeyinin devrinin devamı gibidir İkinci yarısında kolaylık bozulur ve başsızlık hortlar
Bu hükümdar zamanında büyük ve uzun bir Venedik savaşı başlar Deniz Filosuyı Hümayun İstanbul'dan hareket eder (30 Nisan 1645) Büyük bir Türk ordusunu Girit adasına çıkartmaya başlar (24 Haziran sabahı) Hanya fethedilir (22 Ağustos) Resmo alınır ve Kandiye muhasarası başlar (7 Temmuz 1647) İpsara'da Venedik donanması ezilir (9 Mart 1648) Oysa Kandiye bir türlü düşürülemez Tüm Avrupa'dan koskocoman ölçüde destek bölge Venedik Cumhuriyeti Girit'te tutunmak için büyük azim gösterir ve Kandiye kalesini vermez İki tarafın fikir almaz kayıpları içinde savaş uzayıp gider Venedik, Ege ve Doğu Akdeniz'de son üssünü kaybetmemek için azimli gibidir
Sultan İbrahim, bir ihtilalle tahttan indirilip ağabeyi II Osman gibi katledilir Yerine büyük oğlu IV Mehmed'in (16481687) saltanatı başlar Ancak yeni padişah 65 yaşında olduğu için iktidar çeşitli ellerde dolaşır Önce Kösem Mahpeyker Büyük Valide Sultan saltanat naibesi olur IV Murad'la İbrahim Han'ın annesi ve IV Mehmed'in babaannesidir Türk tarihinin en meşhur kadınıdır Fakat bu iyi bir şöhret değildir Zekâsı derecesinde muhteristir Onun 3 takvim (16481651) saltanat naibeliği devrine Ağalar Saltanatı denir Zira reel iktidar ağalardenen Yeniçeri ağalarındadır Kösem Sultan iktidarı onlarla paylaşır Tahsis kanunsuzluk, rüşvet ve başıboşluk devridir Kösem Sultan öldürülür Yerine gelini IV Mehmed'in annesi Hadice Tarhan Valide Sultan, saltanat naibesi olur O, kayınvalidesi gibi nefsi için her şeyi yapabilen, yalnız şahsını düşünen bir bayan değildir Çok yüksek ahlâklı, akıllı, devletin üstüne titreyen bir genç kadındır Cihan devletinin naibesi olduğu süre ama 24 yaşındadır Devletin uçuruma gittiğini görebilen devlet adamlarınca desteklenir Kösem ortadan kalkar kalkmaz onunla işbirliği yapıp devleti soyan 38 ağa idam edilir
Tarhan Sultan, bütün 5 sene çok akıllı denge hesaplarıyla devletin yüksek menfaatlerini savunur ve adam arar 10 sadrazam değiştirir Hiç birisi beklenen liyakatı gösteremez Nihayet müşavirlerinin tavsiyesiyle bir hayli korka korka, o kadar de ümitli olmayarak, ihtiyar, şöhretsiz bir vezire, Köprülü Mehmed Paşa'ya mühri hümayunu verir (15 Eylül 1656) Köprülü'yü istediği selahiyetlerle donatır ve naibelikten şöhret ve haysiyet içinde çekilir 29 yaşındadır ve oğlu IV Mehmed bundan böyle 15 yaşına gelmiştir Fakat II Selim tipinde, devlet işlerine karışmak istemeyen bir hükümdardır Bütün selahiyet Köprülü Mehmed Paşa'da toplanır Böylece 1683'e dek 27 sene sürecek Köprülüler devri başlar ki, bir takım tarihçilerce hatta Kanunî devri ile kıyas edilmeye lâyık görülen bir şöhret ve şevket devridir
Ihtiyar Köprülü'nün üstadı IV Murad'dır O padişahı taklid etmeye çalışır ve zulmuyle beraber taklid eder Epey kan döker Fakat anarşinin kökünü kazır Erdel'e artan bir şekilde buradaki anarşiyi bertaraf eder Daha Sonra Anadolu'da Celalîler üzerine yürür Kırım Hanı Mehmed Giray, Pripet bataklıklarının doğusunda Çernigov'un 150 km batısında Konotop zaferini kazanır (12 Temmuz 1659) 120000 Rus askeri muharebe meydanında kalır ve 50000'i Türklere tutsak düşer Başkomutan Prens Trubeçkoy ve tüm maiyyeti ölüler arasındadır
Köprülü'nün 5 yıllık iktidarının son günlerinde tarihin en büyük İstanbul yangını olur (25 Temmuz 1660) Şehirde 8000 ev, 300 saray, 360 cami ve mescid, 100 ticaret hanı, 40 hamam ve daha pek fazla yapı yanar 4000 birey yanarak ölür ya da yaralanır Köprülü'nün yerine 27 yaşındaki oğlu Köprülüzâde Fazıl Ahmed Paşa, benzer geniş selahiyetlerle sadrazam olur (30 Ekim 1661)
565 takvim bir sulhtan sonra Almanya'ya harp duyuru edilir (12 Nisan 1663) Uyvar fethedilir (24 Eylül) İkinci defa Alman seferine çıkan Köprülüzade, Serinvar'da Almanlar'ı ezer (5 Haziran 1664) Fakat SenGotar'da Almanlarla yenişemez (1 Ağustos) Türkiye'ye koskocoman avantajlar sağlayan Vasvar anlaşması (10 Ağustos 1664), TürkAlman Harbi'ne son verir Köprülüzâde Girit işini bitirmeye karar vererek adaya geçer 3 yıl Girit'te kalır Nihayet Kandiye fethedilir (27 Eylül 1669) Venedik savaşı biter, Polonya savaşı başlar IV Mehmed, 2 Polonya seferi yapar (16721673) İlkinde Kamaniçe fethedilir, Polonya ve Galiçya alınarak sınırlar kuzeye dürüst fevkalade ileriye götürülür
Bucaş anlaşması (18 Ekim 1672) ile Polonya bu Türk fütuhatını kabul eder Ama şartlarına riayet etmediği için ertesi sene tekrarlanır Zorawno anlaşması (27 Ekim 1676), 45 yıllık TürkLeh savaşına son veriri ve Bucaş anlaşmasını teyid eder Polonya, gereksiz şartlarla çok ağır şartlarla ezilmiş olur ve bu ülkede jeopolitik sebeplere oturmayan geçici bir Türk düşmanlığı başlarKöprülüzade Fazıl Ahmed Paşa, 41 yaşında ölür (23 Kasım 1676 gecesi) Hayatının büyük bir kısmı cephede geçtiği için yerine uzun yıllar kaymakamlık (sadrazam vekilliği) yapan eniştesi ve akranı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olur (16761683) Köprülüzade'nin 155 yıllık sadareti hem Türkiye tarihinin en uzun süren iktidar devirlerindendir, keza de farklı alanlara yönlendirilmiş bakımlardan en bahtiyar yıllardandır Merzifonlu devrinde bu parlaklık zirvesini bulur
Ilk büyük OsmanlıRus savaşı 1677'de başlar O zamana dek Rusya Türkiye için iyice ikinci sınıf bir devlettir Kırım Hanı'nın kolay bir tabiidir IV Mehmed, Rusya üzerine ikinci seferi yapar (16781680) Edirne anlaşması (11 Şubat 1681), bu savaşa son verir Osmanlı devleti yeni avantajlar sağlar Mesele, Osmanlı himayesinde yer alan Ukrayna'ya Ruslar'ın müdahalesinden doğmuştur19 yıla yakın süren Almanya ile sulh, şimdi Çekoslovakya'da kalan Osmanlı topraklarına Alman imparatorluğunun müdahalesi ile bozulur IV Mehmed, Edirne'den Almanya'ya hareket eder (1 Nisan 1683) Fakat Belgrad'da kalır
Ordu yoluna Sadrazam ve Serdarı Ekram Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın kumandasında devam eder Mustafa Paşa, Kanûnî'den 154 yıl daha sonra Viyana'yı, Almanya imparatorluğunun başkentini kuşatmaya başlar (14 Temmuz 1683) Kendisinden fazla emindir ve bir kaç stratejik ve teknik kusur yapar Bütün Avrupa ayaklanmış ve Almanların yanına yeralmıştır Büyük bir Haçlı ordusu Viyana'ya yaklaşırken Sadrazam'dan hakaret gördüğü için ona diş bileyen Kırım Hanı Murad Giray Han, düşman ordusuna yol verir ve tek kurşun atmaz Viyana açıklarında Türklerin Alamandağı dedikleri Kahlenberg'de geçen büyük meydan muharebesinde (12 Eylül 1683), Türk sağ kanadına kumanda eden Vezir Damad İbrahim Paşa'nın ihaneti yüzünden büyük mağlubiyet olur
Akşam saat 7' de Viyana kurtulur ve tüm Avrupa kiliselerinde şükran çanları çalar Serdarı Ekrem, Budin'e (Budapeşte) geldikten (22 Eylül) sonra, Vezir Kara Mehmed Paşa, müttefik ordunun başkumandanı Polonya Kralı Sobiesky'yi Ciğerdelen meydan muharebesinde bugünkü Çekoslovakya topraklarında bozar (7 Ekim) Lakin çok az kuvveti vardır İkinci Ciğerdelen muharebesini kaybeder (9 Ekim) ve Estergon düşer (1 Kasım)
Düşmanlarının propagandasına kanan IV Mehmed sadrazamı azletti (15 Aralık) Merzifonlu, Belgrad'da idam edildi (25 Aralık 1683) Bu da facia oldu 1656'da Merzifonlu'nun kayınbabası ve manevî babası Köprülü Mehmed Paşa'nın iktidara gelmesinden önceki tahsis başladı Bir türlü muktedir vezir bulunamadı Bir sürü liyakatsiz adam birbirini takip etti Bu sırada Tarhan Valide Sultan'ın ölmüş bulunması, IV Mehmed'i, yalaka olmayan, gerçekleri söyleyen, devlet dostu, tarafsız bir müşavirden mahrum etmişti 1683 Sonbaharında Türkiye, iki buçuk asır sürecek bir çekilme, gerileme ve çökme devresine girmişti Viyana kuşatması vesilesiyle Avrupa'yı bir kere daha karşı birleşik buldu Ancak bu kerre tarihinde birincil defa olarak birleşik bir Avrupa'yı yenmeyecek, yenilecektir Buna karşın daha 90 sene kadar bir duraklama devri yaşayacak güçtedir İspanya'nın Hristiyan aleminin Osmanlı imparatorluğu olan bu devletin nasıl zirveden başı dönen bir şekilde yuvarlandığı hatırlanırsa, OsmanlıTürk inhitatının oldukça yavaş tecelli ettiği ortaya çıkar
Bu, şüphesiz Türk cihan imparatorluğunun temellerinin böylece sağlam atılmış olmasındandır Bu avantaj, bir asra yakın bir süre geçmeden gerçekleşmeyecektitr Ancak Batı, üstünlüğünün bütün sebeplerini hazırlamıştır Tüm imkânları ele geçirmiştir ya da dinmek üzeredir Ilk Önce Okyanuslar üzerinde hakimiyet kurması ulaşmak üzere Doğu'nun henüz farkına varamadığı bir fazla değerlere sahip olmuştur Doğu öyle azametli olan mirasını yemektedir Bu servet, eksik zamanda tükenecektir *
Köprülüler Dönemi ve anarşi
Osmanlıda anarşi
Köprülüler Dönemi ve başsızlık
IV Murad'ın yerine kardeşi İbrahim Han (16401648) geçti Onun saltanatı yıllarına Samur Devri denmektedir Saltanatının ilk yarısı, ağabeyinin devrinin devamı gibidir İkinci yarısında kolaylık bozulur ve başsızlık hortlar
Bu hükümdar zamanında büyük ve uzun bir Venedik savaşı başlar Deniz Filosuyı Hümayun İstanbul'dan hareket eder (30 Nisan 1645) Büyük bir Türk ordusunu Girit adasına çıkartmaya başlar (24 Haziran sabahı) Hanya fethedilir (22 Ağustos) Resmo alınır ve Kandiye muhasarası başlar (7 Temmuz 1647) İpsara'da Venedik donanması ezilir (9 Mart 1648) Oysa Kandiye bir türlü düşürülemez Tüm Avrupa'dan koskocoman ölçüde destek bölge Venedik Cumhuriyeti Girit'te tutunmak için büyük azim gösterir ve Kandiye kalesini vermez İki tarafın fikir almaz kayıpları içinde savaş uzayıp gider Venedik, Ege ve Doğu Akdeniz'de son üssünü kaybetmemek için azimli gibidir
Sultan İbrahim, bir ihtilalle tahttan indirilip ağabeyi II Osman gibi katledilir Yerine büyük oğlu IV Mehmed'in (16481687) saltanatı başlar Ancak yeni padişah 65 yaşında olduğu için iktidar çeşitli ellerde dolaşır Önce Kösem Mahpeyker Büyük Valide Sultan saltanat naibesi olur IV Murad'la İbrahim Han'ın annesi ve IV Mehmed'in babaannesidir Türk tarihinin en meşhur kadınıdır Fakat bu iyi bir şöhret değildir Zekâsı derecesinde muhteristir Onun 3 takvim (16481651) saltanat naibeliği devrine Ağalar Saltanatı denir Zira reel iktidar ağalardenen Yeniçeri ağalarındadır Kösem Sultan iktidarı onlarla paylaşır Tahsis kanunsuzluk, rüşvet ve başıboşluk devridir Kösem Sultan öldürülür Yerine gelini IV Mehmed'in annesi Hadice Tarhan Valide Sultan, saltanat naibesi olur O, kayınvalidesi gibi nefsi için her şeyi yapabilen, yalnız şahsını düşünen bir bayan değildir Çok yüksek ahlâklı, akıllı, devletin üstüne titreyen bir genç kadındır Cihan devletinin naibesi olduğu süre ama 24 yaşındadır Devletin uçuruma gittiğini görebilen devlet adamlarınca desteklenir Kösem ortadan kalkar kalkmaz onunla işbirliği yapıp devleti soyan 38 ağa idam edilir
Tarhan Sultan, bütün 5 sene çok akıllı denge hesaplarıyla devletin yüksek menfaatlerini savunur ve adam arar 10 sadrazam değiştirir Hiç birisi beklenen liyakatı gösteremez Nihayet müşavirlerinin tavsiyesiyle bir hayli korka korka, o kadar de ümitli olmayarak, ihtiyar, şöhretsiz bir vezire, Köprülü Mehmed Paşa'ya mühri hümayunu verir (15 Eylül 1656) Köprülü'yü istediği selahiyetlerle donatır ve naibelikten şöhret ve haysiyet içinde çekilir 29 yaşındadır ve oğlu IV Mehmed bundan böyle 15 yaşına gelmiştir Fakat II Selim tipinde, devlet işlerine karışmak istemeyen bir hükümdardır Bütün selahiyet Köprülü Mehmed Paşa'da toplanır Böylece 1683'e dek 27 sene sürecek Köprülüler devri başlar ki, bir takım tarihçilerce hatta Kanunî devri ile kıyas edilmeye lâyık görülen bir şöhret ve şevket devridir
Ihtiyar Köprülü'nün üstadı IV Murad'dır O padişahı taklid etmeye çalışır ve zulmuyle beraber taklid eder Epey kan döker Fakat anarşinin kökünü kazır Erdel'e artan bir şekilde buradaki anarşiyi bertaraf eder Daha Sonra Anadolu'da Celalîler üzerine yürür Kırım Hanı Mehmed Giray, Pripet bataklıklarının doğusunda Çernigov'un 150 km batısında Konotop zaferini kazanır (12 Temmuz 1659) 120000 Rus askeri muharebe meydanında kalır ve 50000'i Türklere tutsak düşer Başkomutan Prens Trubeçkoy ve tüm maiyyeti ölüler arasındadır
Köprülü'nün 5 yıllık iktidarının son günlerinde tarihin en büyük İstanbul yangını olur (25 Temmuz 1660) Şehirde 8000 ev, 300 saray, 360 cami ve mescid, 100 ticaret hanı, 40 hamam ve daha pek fazla yapı yanar 4000 birey yanarak ölür ya da yaralanır Köprülü'nün yerine 27 yaşındaki oğlu Köprülüzâde Fazıl Ahmed Paşa, benzer geniş selahiyetlerle sadrazam olur (30 Ekim 1661)
565 takvim bir sulhtan sonra Almanya'ya harp duyuru edilir (12 Nisan 1663) Uyvar fethedilir (24 Eylül) İkinci defa Alman seferine çıkan Köprülüzade, Serinvar'da Almanlar'ı ezer (5 Haziran 1664) Fakat SenGotar'da Almanlarla yenişemez (1 Ağustos) Türkiye'ye koskocoman avantajlar sağlayan Vasvar anlaşması (10 Ağustos 1664), TürkAlman Harbi'ne son verir Köprülüzâde Girit işini bitirmeye karar vererek adaya geçer 3 yıl Girit'te kalır Nihayet Kandiye fethedilir (27 Eylül 1669) Venedik savaşı biter, Polonya savaşı başlar IV Mehmed, 2 Polonya seferi yapar (16721673) İlkinde Kamaniçe fethedilir, Polonya ve Galiçya alınarak sınırlar kuzeye dürüst fevkalade ileriye götürülür
Bucaş anlaşması (18 Ekim 1672) ile Polonya bu Türk fütuhatını kabul eder Ama şartlarına riayet etmediği için ertesi sene tekrarlanır Zorawno anlaşması (27 Ekim 1676), 45 yıllık TürkLeh savaşına son veriri ve Bucaş anlaşmasını teyid eder Polonya, gereksiz şartlarla çok ağır şartlarla ezilmiş olur ve bu ülkede jeopolitik sebeplere oturmayan geçici bir Türk düşmanlığı başlarKöprülüzade Fazıl Ahmed Paşa, 41 yaşında ölür (23 Kasım 1676 gecesi) Hayatının büyük bir kısmı cephede geçtiği için yerine uzun yıllar kaymakamlık (sadrazam vekilliği) yapan eniştesi ve akranı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olur (16761683) Köprülüzade'nin 155 yıllık sadareti hem Türkiye tarihinin en uzun süren iktidar devirlerindendir, keza de farklı alanlara yönlendirilmiş bakımlardan en bahtiyar yıllardandır Merzifonlu devrinde bu parlaklık zirvesini bulur
Ilk büyük OsmanlıRus savaşı 1677'de başlar O zamana dek Rusya Türkiye için iyice ikinci sınıf bir devlettir Kırım Hanı'nın kolay bir tabiidir IV Mehmed, Rusya üzerine ikinci seferi yapar (16781680) Edirne anlaşması (11 Şubat 1681), bu savaşa son verir Osmanlı devleti yeni avantajlar sağlar Mesele, Osmanlı himayesinde yer alan Ukrayna'ya Ruslar'ın müdahalesinden doğmuştur19 yıla yakın süren Almanya ile sulh, şimdi Çekoslovakya'da kalan Osmanlı topraklarına Alman imparatorluğunun müdahalesi ile bozulur IV Mehmed, Edirne'den Almanya'ya hareket eder (1 Nisan 1683) Fakat Belgrad'da kalır
Ordu yoluna Sadrazam ve Serdarı Ekram Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın kumandasında devam eder Mustafa Paşa, Kanûnî'den 154 yıl daha sonra Viyana'yı, Almanya imparatorluğunun başkentini kuşatmaya başlar (14 Temmuz 1683) Kendisinden fazla emindir ve bir kaç stratejik ve teknik kusur yapar Bütün Avrupa ayaklanmış ve Almanların yanına yeralmıştır Büyük bir Haçlı ordusu Viyana'ya yaklaşırken Sadrazam'dan hakaret gördüğü için ona diş bileyen Kırım Hanı Murad Giray Han, düşman ordusuna yol verir ve tek kurşun atmaz Viyana açıklarında Türklerin Alamandağı dedikleri Kahlenberg'de geçen büyük meydan muharebesinde (12 Eylül 1683), Türk sağ kanadına kumanda eden Vezir Damad İbrahim Paşa'nın ihaneti yüzünden büyük mağlubiyet olur
Akşam saat 7' de Viyana kurtulur ve tüm Avrupa kiliselerinde şükran çanları çalar Serdarı Ekrem, Budin'e (Budapeşte) geldikten (22 Eylül) sonra, Vezir Kara Mehmed Paşa, müttefik ordunun başkumandanı Polonya Kralı Sobiesky'yi Ciğerdelen meydan muharebesinde bugünkü Çekoslovakya topraklarında bozar (7 Ekim) Lakin çok az kuvveti vardır İkinci Ciğerdelen muharebesini kaybeder (9 Ekim) ve Estergon düşer (1 Kasım)
Düşmanlarının propagandasına kanan IV Mehmed sadrazamı azletti (15 Aralık) Merzifonlu, Belgrad'da idam edildi (25 Aralık 1683) Bu da facia oldu 1656'da Merzifonlu'nun kayınbabası ve manevî babası Köprülü Mehmed Paşa'nın iktidara gelmesinden önceki tahsis başladı Bir türlü muktedir vezir bulunamadı Bir sürü liyakatsiz adam birbirini takip etti Bu sırada Tarhan Valide Sultan'ın ölmüş bulunması, IV Mehmed'i, yalaka olmayan, gerçekleri söyleyen, devlet dostu, tarafsız bir müşavirden mahrum etmişti 1683 Sonbaharında Türkiye, iki buçuk asır sürecek bir çekilme, gerileme ve çökme devresine girmişti Viyana kuşatması vesilesiyle Avrupa'yı bir kere daha karşı birleşik buldu Ancak bu kerre tarihinde birincil defa olarak birleşik bir Avrupa'yı yenmeyecek, yenilecektir Buna karşın daha 90 sene kadar bir duraklama devri yaşayacak güçtedir İspanya'nın Hristiyan aleminin Osmanlı imparatorluğu olan bu devletin nasıl zirveden başı dönen bir şekilde yuvarlandığı hatırlanırsa, OsmanlıTürk inhitatının oldukça yavaş tecelli ettiği ortaya çıkar
Bu, şüphesiz Türk cihan imparatorluğunun temellerinin böylece sağlam atılmış olmasındandır Bu avantaj, bir asra yakın bir süre geçmeden gerçekleşmeyecektitr Ancak Batı, üstünlüğünün bütün sebeplerini hazırlamıştır Tüm imkânları ele geçirmiştir ya da dinmek üzeredir Ilk Önce Okyanuslar üzerinde hakimiyet kurması ulaşmak üzere Doğu'nun henüz farkına varamadığı bir fazla değerlere sahip olmuştur Doğu öyle azametli olan mirasını yemektedir Bu servet, eksik zamanda tükenecektir *
