Korona ekonomi raporu: İşsizlik yüzde 33'e yükselecek, hanehalkı geliri yüzde 46 azalacak

 Rapora nazaran, yararı maliyetinden çok daha fazla olan halka direkt gelir takviyesi verilmesi, bu büyük çöküşe deva olabilir.

Sözcü'den Hasret Ermiş Beyhan'ın haberine nazaran, ODTÜ Öğretim Vazifelisi Prof. Dr. Ebru Voyvoda ve Bilkent Üniversitesi'nden Prof. Dr. Erinç Yeldan'ın hazırladığı Covid-19 Raporu, salgının gayri safi yurt içi hasılada (GSYH) yüzde 26.7, toplam istihdamda ise yüzde 22.8'lik kayba neden olacağını ortaya koyuyor.



Çalışmaya nazaran, işsizlik oranı yüzde 14 seviyesinden yüzde 33'e yükselecek. Çalışma, işsiz sayısının 4.7 milyon bireyden 11.7 milyona çıkacağına vurgu yapıyor. Tüm bu gelişmelerin sonunda hane halkı harcanabilir gelirlerinin 2019'a görece olarak yüzde 46 düşeceği kestirim ediliyor. Rapora nazaran, bu büyük çöküşün gelir eşitsizliklerini daha da derinleştirmemesi için halka dağıtılacak direkt bir gelir dayanağının yararı, maliyetinden çok daha fazla olur.

Gelir dayanağı verilsin

Prof. Voyvoda ve Prof. Yeldan, Covid-19 virüsünün yol açtığı krizin, Türkiye iktisadının makroekonomik istikrarlarının zayıf olduğu ve bilhassa kamu kesitinde bütçe açığının yüksek ve sabit sermaye yatırım performansının gerilemekte olduğu bir konjonktürde yaşandığını vurguluyor.

Raporda Türkiye'nin krize karşı siyaset tedbirlerinin aktifliğini de kısıtlayan bu zayıflıklarla uygulanabilecek alternatif bir siyaset paketi tasarlanıyor. Bu paketin önceliği hane halkları emek gelirlerinin desteklenmesi. Bu çerçevede önerilen “emek gelir desteği” paketinde, ücretliler ortalama fiyatın yüzde 50'si kadar bir ödeme ile destekleniyor, küçük ve orta uzunluk şirketler ve kendi hesabına çalışan kısma takviye veriliyor ve kamu tüketim harcamaları yüzde 20 seviyesinde artırılıyor.

Model sonuçları emek gelir takviyesi paketinin mali yükünün 2019 sabit fiyatlarıyla 123.5 milyar TL seviyesinde olacağını ve 2019 ulusal gelirinin yüzde 2.9'una ulaşacağını gösteriyor.

Bütçe açığı azalır



Çalışmaya nazaran, bu türlü bir paketin uygulanması ile, hane halkları kullanılabilir fiyat geliri kayıplarının yüzde 85'i telafi ediliyor ve yurt içi GSYH Covid-19 salgınının yaratması mümkün seviyeye görece yüzde 60'lık bir kazanım sağlıyor. Bunun da ötesinde bu model bütçe açığını yarı yarıya azaltıyor. Model sonuçları, bu türlü bir programın bilhassa orta ve yatırım malları üreten dallarda canlanma yaratacağını gösteriyor.

Çarpan tesiri yaratır

Prof. Voyvoda ve Prof. Yeldan salgının derinleştireceği gelir eşitsizliğine karşı emek gelir takviyesine öncelik verilmesi gerektiğini belirtiyor. Raporda, emek gelir takviyesinin neden gerekli olduğu şu sözlerle ortaya konuyor:

“Toplumun sıhhati nedeniyle faaliyeti durdurulan ve gelirini kaybeden insanlara şahsen öncelikle toplumun takviye olması gerekir. İkinci olarak, bu tarafta bir gelir dayanağı ekonomik daralmayı azaltır; hasebiyle, odaklanmış emek gelir dayanağı programı yalnızca dayanak olunan bireylere değil, çarpan tesiri ile tüm topluma olumlu katkıda bulunur.”