Koronavirüs Aşılarının Hangisi Daha Etkili?

Hayatlarımızın son 1,5 yılı epey sarsıcı bir tecrübe ile geçti. Tüm insanlık olarak sonların esirgeyici tesir göstermediği büyük bir pandemi yaşadık. Üstelik hâlâ yaşıyoruz. Pandeminin başlangıcından itibaren en büyük umut ışığımız olan aşı da geçtiğimiz sonbaharda kendini gösterdi ve şimdilerde dünyanın en büyük gündemlerinden biri haline gelmiş durumda.

Şu an için dünya genelinde uygulanan pek çok farklı aşı var. Bunlardan Sinovac ve BioNTech, ülkemizde de uygulanıyor. Bu aşıların her ikisi de Dünya Sıhhat Örgütü tarafından acil kullanım onayı aldı ve ülkemizde de aşı sırası gelen şahıslar aşılar ortasında seçim yapabiliyor. Ülkemizde onaylanan bir başka aşı ise Sputnik V aşısı lakin şimdi uygulanmasına başlanmadı. Bu noktada ülkemizde aşıların mevcut ölçüsü kıymetli lakin herkes istediği aşıyı olma hakkına sahip. Pekala hangisini seçmek daha gerçek, hangi aşının aktiflik oranı daha yüksek? Birlikte göz atalım.

Öncelikle aktiflik oranının ne olduğunu öğrenelim;


Aşılar için kullanılan ve birbirine epey benzediği için baş karışıklığı yaratabilecek iki kavram var; tesirlilik (efficacy) ve aktiflik (effectiveness) oranı. Tesirlilik oranı, klinik deneyler sırasında tespit edilen, aşıların mümkün bulaşmayı tedbire oranı olarak karşımıza çıkıyor. Aktiflik oranı ise aşılar uygulanmaya başladıktan sonra ortaya çıkan ve aşının hastalık ve mevti ne oranda önlediğine yönelik gerçek hayat dataları manasına geliyor.

Aşıların bir de başarısızlık oranı var:

Aşı başarısızlık oranı, tüm aşılar için mevcut ve aslında o aşının etkisiz ya da başarısız olduğu manasına gelmiyor. Aşı başarısızlık oranı, aşı olunmasına karşın ortaya çıkan hastalığın ve semptomların oranını söz ediyor. Bu durum direkt aşı ile ilgili olabileceği üzere uygulanan bireylerin aşıya karşı bağışıklığı ile ilgili de olabiliyor. Aktiflik oranı %90 olan bir aşıda başarısızlık oranı %10 oluyor.

Türkiye'de uygulanan aşıların aktiflik oranları ne?

Sinovac:

Sinovac aşısına yönelik aktiflik oranı geçtiğimiz günlerde gelen büyük bir gerçek hayat araştırma sonucuna nazaran %94 olarak açıklandı. Aşının klinik çalışmalar sonrası açıklanan birinci tesirlilik oranı ise epey düşüktü ve geçtiğimiz Ocak ayında Sinovac tarafından %50.38 olarak açıklanmıştı.

BioNTech:

BioNTech için gerçek hayat araştırma sonuçları ise aşının aktiflik oranının %94 olduğunu gösteriyor. BioNTech'in tesirlilik oranı ise birinci klinik çalışmalar sonrası %95 olarak açıklanmıştı.

Sputnik V:

Sputnik V aşısının gerçek hayat aktiflik oranı ise %97 olarak açıklanmış durumda. Aşının birinci klinik deneyler sonrası elde edilen bilgilere nazaran tesirlilik oranı ise pek çok farklı araştırmada ufak değişiklikler göstermekle birlikte %91.7 idi.

Oranlar değişken, aşılar her şartta gözetici:

Öncelikle belirtmekte yarar var ki farklı denek kümeleri üzerinde yapılan araştırmalarda aşıların tesirlilik ve aktiflik oranları her vakit değişiklik gösterebiliyor. Üstelik aşılardan hiçbir vakit %100 aktiflik oranı beklenmiyor, bu türlü bir şey sadece koronavirüs için değil; rastgele bir aşı için de zati mümkün görülmüyor.

Aşı uygulaması ile hedeflenen, bireylerin hastalığa yakalansalar bile semptomları hafif yaşamaları, hastaneye yatış oranlarının düşmesi ve vefat oranlarının azalması. Ülkemizde uygulanan her iki aşı için de farklı araştırmalar, bilhassa vefat oranlarında %100 azalma, semptomların görülmesi ve hastaneye yatış oranlarında ise ortalama %90 düzeylerinde azalmadan bahsediyor. Bu oran, salgının gidişatını değiştirmek için hayli değerli.

Şimdiye kadar hiçbir aşıda genel ve ağır bir yan tesir gözlemlenmedi:


Aşı uygulamaları hem BioNTech hem de Sinovac aşısı için aylardır farklı ülkelerde farklı yaş kümelerinde devam ediyor. Her iki aşı için de şimdiye kadar bildirilmiş genel ve ağır bir yan tesir gözlemlenmedi. Hafif yan tesirler ise tüm aşılarda ortak birtakım semptomlar olarak karşımıza çıkıyor ve koruyuculuğunu göz önüne aldığımızda önemli sonuçlar vermediği için ve her aşıda olabileceği için aşılar yönelik algıyı değiştirmemeli. Ateşiniz çıktığında olduğunuz aşının poponuzu bir müddet ağrıtması ve halsizlik, uyku yapması üzere düşünebilirsiniz.

Tüm aşıların genel yan tesirlerine yönelik olarak Sıhhat Bakanlığı'nın resmi COVID-19 Aşı Bilgilendirme Platformu sitesinde yer alan bilgilere buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Sonuç olarak hangi aşı seçilmeli, 'olmam' dememize gerek var mı?


Tüm dünyada komplo teorisyenleri dışında gerçek bilim insanları ve tabipler herkese aşı olmaları için adeta yalvarıyor. Hayatımızın ne vakit olağana döneceğine dair şikayetler edip, salgının her şeyi berbat ettiğinden yakınırken, üretilen en muteber tahlil olan aşıları elimizin karşıtıyla itmek ve 'ben olmam, güvenmiyorum' demek çok da mantıklı değil.

Bilimsel olarak kâfi donanıma sahip olmadan bir aşıya 'güvenmiyorum' demek, dünyanın dört bir yanından gelen bilimsel araştırma sonuçlarına, binlerce bilim beşerinin kelamlarına 'anlamsız' demek oluyor; bu da takdir edersiniz ki çok akla yatkın değil.

Genel teklif, herkesin ulaşabildiği birinci aşıyı olması ve aşı olan nüfus oranları artana kadar da önlemi elden bırakmadan yola devam etmesi. Bu sayede salgından kurtulmaya bir adım daha yaklaşmış olacağız, tam da bu sebepten aşı zıddı tavra prestij etmeyip bilim insanlarından gelen bilgilere güvenmemiz gerekiyor.

Kaynaklar: Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3, Kaynak 4, Kaynak 5