Koronavirüs paylaşım ekonomilerini tehdit ediyor

Uber, Airbnb ve Lyft işgüçlerinin bir kısmını işten çıkarma ve uzun vadeli planlarını değiştirme kararı aldı. Paylaşıma ve ortak kullanım temelli bir ekonomik modele dayalı bu şirketler, koronavirüs önlemlerinden ve azalan seyahatlerden ciddi bir şekilde etkilenmiş gibi gözüküyor.

Geçtiğimiz hafta 3,700 çalışanını işten çıkarma kararı alan Uber, bu hareketle çalışanlarının yüzde 14’ünün işine son vermiş oldu. Yeni sürücü ve eleman alımını da durduran şirket, sürücü servis merkezlerinin yüzde 40’ına tekabül eden 180 merkezi de kapatma kararı aldı.

Uber CEO’su Dara Khosrowshahi yaptığı bir açıklamada gelecek hafta “zorlu önlemler” alınacağını ve bu günlerin “acımasız günler” olduğunu söyledi.

Sadece Uber değil diğer teknoloji şirketleri de geçtiğimiz iki ay içerisinde 38,000 işçi çıkardı. Uber’in en büyük rakiplerinden biri olan Lyft de geçtiğimiz haftalarda işçi sayısını yüzde 17 azalttı.

Airbnb ise iş gücünün yüzde 25’ini oluşturan 1.900 elemanını işten çıkarma kararı aldı. Çalışanlarına gönderdiği bir e-postada “Tüm insanlık olarak hayatımızın en üzücü krizlerinden birini yaşıyoruz ve bu kriz küresel seyahati durma noktasına getirdi” diyen CEO Brian Chesky, “Airbnb bundan ciddi derecede etkilendi, bu yıl hasılatın 2019’un yarısı kadar olmasını bekliyoruz” diye ekledi.

Sadece İş Gücü Kesintileri Yetmeyecek

Paylaşım ekonomileri bu krizden sağ salim çıkabilmek için sadece iş gücü kesintileriyle yetinmiyor, bunun yanında gelecek için iş planlarında da daha temkinli davranıyorlar.

Uber CEO’su Khosrowshahi şirketin elektrikli bisiklet programının bir scooter şirketi olan Lime’a satılması konusunda bir anlaşmaya varıldığını aktardı. Yatırımcıların Uber’in daha güvenli oynaması gerektiğini düşündüğünü belirten Khosrowshahi “Şirket kendi çekirdek sektörlerine odaklanacak, taşıma ve yemek teslimi” dedi.

Airbnb de lüks kiralama servislerini ve seyahat yatırımlarını bir süreliğine durdurma kararı aldı. Büyük ihtimalle bu karar yapılması planlanan havacılık sektörü yatırımlarını da kapsıyor.

Paylaşım ekonomileri bir ürünü ya da malı satmaktan ziyade, onun bir hizmet olarak kiralanması temeline ve aracılığa dayanıyor. Bu iş modellerinin ana dayanak noktası devamlılık arz eden nakit akışı olduğundan dolayı, ekonomik aktiviteler durduğunda şirketler bundan ciddi derecelerde etkileniyor.

Kovid-19 Öncesinde Sektör Oldukça Fazla İlgi Görüyordu

Paylaşım ekonomileri pandemiden önce geleceği şekillendirecek bir model olarak görülüyordu, Uber ve Airbnb ise bu modelin amiral gemileriydi. Pandemiden sonra ise bu modellerin nasıl işleyeceği en büyük soru işaretini oluşturuyor. Şirketler model değişikliğine gidecekler mi ya da nasıl bir kayıp yaşayacaklar bunların hepsinin pandemi sonrası anlaşılması daha kolay olacak.