Kozmetik dermatolojide plateletten zengin plazma ile kombinasyon tedavileri

Plateletten varlıklı plazma (platelet rich plasma-PRP) tedavisi son yıl- larda giderek popülerleşen ve tasarrufu giderek yaygınlaşan, sitratlı kan tüpüne konulan otolog kanın santrifüjü sonrasında daha yüksek platelet konsantrasyonu içeren plazma komponentidir. PRP tasarrufunun hedefi, eritrosit ölçüsünü, azaltıp platelet sayısını artırarak suprafizyolojik konsantrasyonlarda büyüme faktörü salınımını arttırarak, doku tamirini di- rekt ve indirekt yollardan hızlandırmaktır. PRP’nin klinik tesiri için bazaldeğerin (150 000-400 000/μl) en az 4 katı yani 1 000 000/μl üzerinde olduğu hengam yara üzerindeki re- jerenatif tesirinden bahsedilmektedir.1-4 Yara güzelleşme sürecinde büyüme faktörlerinin hücre regülasyonu, diferansiasyonu, proliferas- tarafı, kemotaksisi, anjiyogenezi ve matriks sentezi süreçlerinde kıymetli rolleri olması, büyüme fak- törleri açısından varlıklı olan PRP’nin bu süreçte kullanılabileceğini kanıtlamaktadır.5-8 PRP’nin yara düzgünleşme sürecinde gerekli olan fibroblast pro- liferasyonu, Matriks metalloproteinaz (MMP) 1-3 artışı ve tip 1 kollajende artışı sonucu ekstrasellü- ler matriks (ECM) sentezinde artış gerçekleştirdiği kanıtlanmıştır.9 Başkaca PRP’nin otolog bir eser ol- ması, neden olabileceği alerjik reaksiyonları ve bu- laşıcı hastalık riskini çok aza indirmektedir.10-13 PRP’nin zamanlaması pahalandırılacak olursa; PRP’nin içindeki konsantre plateletlerin biyoakti- vitesi 6 saat boyunca devam eder ve 3 saat içinde PRP’nin enjekte edilmesi gereklidir. CaCl2 ile ak- tive edilen PRP’de ise aktivasyondan acilen sonra 10 dakika içinde depo edilmiş GF’lerin %70’ini, birinci saat içinde %100’e yakını salıverilir. Bu yüzden ak- tivasyondan sonra en kısa vakit içinde uygulan- ması önerilir. Mahsusen PRP ile birlikte kullanı- labilecek teknikler açısından bu zamanlamaya dikkat etmek değerlidir.10,14 PRP’nin dermatolojideki tasarruf yerleri; kronik yaralar, ülserler ve yanıklar olmakla birlikte kozmetik dermatoloji sahasında da yara uygunlaştırma prensibi temel alınarak muvaffakiyet ile kullanılmaya baş- lanmıştır.15-18 PRP’nin tek başına kullanılabilmesi- nin yanında invaziv/non-invaziv kozmetik işlem- lerden sonra (ör: kimyasal peeling, roller, lazer, RF vb.) yara düzgünleşmesini artırmak ve hızlandırmak için bu formüllerle kombine olarak da kullanıla- bilir.12,19 Kozmetik dermatoloji yerindeki kombinas- cephe çalışmaları çok ziyade olmasa da, son devirlerde PRP’nin popülerliğinin artmasıyla gerçek orantılı bir biçimde yapılan çalışmaların sayısı giderek art- maktadır. Melazma ve postinflamatuar hiperpigmentas- cephe (PİH) tedavisi için PRP pratiği, öbür te- davi seçeneklerine kombine edilebilir. TGF-β1’inmelanogenezisi inhibe edici ozelliği bulunmakta- dır.20 Bu sebeple TGF-β1’den epeyce varlıklı PRP melazmada yahut PIH’da tek başına ya da lazer, kimyasal peeling, mezoterapi ve roller ile birlikte kullanılabilir. Melazma tedavisi için yapılan lazer, kimyasal peeling, roller üzere süreçlerin sonrasında topikal olarak uygulanmasının sinerjik tesir yara- tacağı kaçınılmazdır. Ayrıyeten bu süreçler sonu- cunda oluşabilen eritem, ödem, ağrı ve has- sasiyetin, sonrasında PRP uygulanması ile azaldığı ve hasta memnuniyetini arttırdığı kanıtlanmış- tır.9,12,19,21,22 Saç transplantasyonu sonrasında da PRP uy- gulaması eklenebilmektedir. PRP tedavisini ekle- menin mantığı; içeriğindeki VEGF8 ve PDGF4 üzere anjiyogenez kolaylaştırıcı büyüme faktörleri ile daha güçlü ve dolgun saç büyümesi elde edebilmek ve süreç sonrası eliminasyon ve absorbsiyon ile kaybedilen %15-30’luk saç kaybını minimalize etmek biçimindedir. Saç ekiminden sonra yapılan 4-6 seans PRP pratiği kombinasyonu standart olarak uygulanmaya başlanmıştır.23-27 Lazer tedavileri ile PRP pratiği kombine olarak kullanılabilmektedir. Fraksiyonel CO2 lazer sonrasında PRP’nin lazer uygulanan meydanlara topikal pratiği, lazer sonrasında oluşan eri- tem, hassasiyet, ödem, akne, milia üzere akut yan tesirleri ve skar oluşma, kalıcı eritem ve postinfla- matuar hiper-hipopigmentasyon riskini azalttığı, güzelleşmeyi hızlandırdığı ve PRP ile kombinasyonu sonucu oluşan sonuçların daha âlâ olduğu göste- rilmiştir.9,21,28 Akne skarları için yapılan bir çalışmada, 14 hastaya ablatif CO2 lazer ile soyma süreci sonra- sında tek taraflı mezoterapi formunda PRP uygula- ması yapılmış, tek taraflı PRP pratiği yapılan sahada eritem, ödem, hassasiyet daha az bulun- muştur. Ayrıyeten 4 ay sonra denetim muayenesindeki akne skarlarının düzgünleşme seviyesi PRP uygulanan tarafta daha ziyade bulunmuştur.29 Atrofik akne skarı tedavisi için yapılan karşı- laştırmalı küme çalışmasında fraksiyonel CO2 lazer yapılan yerlere salin solüsyonu, topikal PRP ve in- tradermal PRP enjeksiyonu pratiği karşılaştı- rılmış, kombine PRP pratiklerinin eritem veödemin azalması açısından çok daha düzgün ve total dü- zelme açısından saline nazaran çok ziyade güzelleşme gös- terdiği bulunmuştur. Topikal PRP tatbikinin ıntra dermal pratiğe nazaran sonuçları birbirine yakın bulunmuş ağrı skorlamasının çok farklı ol- ması yüzünden topikal PRP pratiğinin tercih edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.30 PRP’nin rejuvenasyon emelli yapılan ablatif ve fraksiyonel non-ablatif lazer sonrasında kombi- nasyonunun, lazerlerin tek başına tasarruflarına nazaran hem sonuç hem de daha süratli düzgünleşme açısın- dan daha uygun sonuçlar verdiği vaka çalışmalarında kanıtlanmıştır.9,21,28,31 Posttravmatik skarlar için yapılan çalışmada; skarların bir tarafına fraksiyonel ErYAG uygula- ması, gayrı tarafına ise fraksiyonel ErYAG lazer tatbikinden sonra topikal PRP pratiği ya- pılmış. PRP ile kombinasyonu yapılan tarafın skar ciddiyet skalasına nazaran daha çokça güzelleştiği bulun- muştur.32 Travmatik skarların tedavisi için yapılan öteki bir çalışmada bir küme hastaya PRP ile karıştırılmış yağ grefti pratiği ve 1540 nm non ablative Er- Glass lazer kombinasyon pratiği yapılması sonrası bu usullerin tek başına uygulanmalarına nazaran kombinasyonları ile uygulanmaları sonrasında daha düzgün sonuç elde edilmiştir.33 Akne skarları için yapılan 22 hastalık bir ça- lışmada, her hastaya 3 kere fraksiyonel ErYAG uy- gulaması sonrasında topikal PRP tedavisi verilmiş, eritem 3 günden az sürmüş ve akne inflamasyonu görülmemiş, akne skarlarındaki düzelme %50-90 arasında olduğu belirtilmiştir.34 PRP, RF tedavileri ile birlikte de kombine edi- lebilmektedir. PRP’nin Bipolar RF ile kombinasyo- nun stria tedavisi için değerlendirildiği 19 Asyalı bayan hasta üzerinde yapılan bir çalışmada; striaalanlarına 4 hafta aralıklarla 3 seans bipolar RF in- tradermal olarak uygulanmış ve sonrasında PRP tekrar intradermal olarak stria meydanlarına verilmiş. Yapılan değerlendirmede kombinasyon tedavisinin striaları istatistiksel olarak manalı kademede dü- zelttiği kanısına varılmıştır.35 Stria tedavisi için 18 hasta üzerinde yapılan öteki bir çalışmada, stria ortamlarına unipolar RF’in ultrason dalgaları ile birlikte verilebildiği bir yön- tem uygulanmış, sonrasında ultrason başlığı kulla- nılarak stria ortamlarına PRP pratiği yapılmış; bu kombinasyonun 2 haftada bir yekunda 4 seans uygulanması sonucu istatistiksel olarak yüz güldü- rücü sonuçlar ortaya çıkmıştır.36 Her ne kadar literatürde kanıta dayalı örnek- lerine şimdi rastlanmasa da PRP'nin kimyasal pee- ling ve mikroneedling (roller) pratiği ile kombinasyonunun münasebetli olacağı; başkaca BoNTA ve dolgu pratiklerinden evvel ciltte rejuvenas- cihet ve revitalizasyon tesirini arttırmak için 2-4 seans PRP pratiğinin makul olacağı söylene- bilir. Sonuç olarak; kozmetik dermatoloji sahasında yapılan pratiklerin PRP ile kombine edilmesi son vakitlerde popülerleşmiş olup giderek yay- gınlaşmaktadır. Otolog bir eser olduğu için aller- jik reaksiyon riski oluşturmaması, içeriğindeki büyüme faktörlerinin yoğunluğu ve bu faktörleri- nin yara iyileştirmedeki rolleri sayesinde yapılan süreçlerin oluşturdukları akut yan tesirlerinin (eri- tem, ödem vs.) daha süratli düzelmesi ve kalıcı yan tesir (PIH, skar vs.) riskini azaltması, son olarak yeniden içeriğindeki büyüme faktörlerinin yararlı et- kileri sayesinde yapılan süreçlerin olumlu tesirlerini sinerjik olarak arttırması PRP’nin kozmetik uygu- lamalar ile birlikte kombine edilmesinin her geçen gün daha da artacağı aşikardır.