Kozmoloji (Evren Bilim) Nedir?

Kozmoloji dilimizdeki anlamıyla evren bilimdir. Türkçeye, Yunanca κοσμολογία (cosmologia, κόσμος [kozmos] düzen, bütün + λογια [logia] söylev) kelimesinden geçmiştir. Evrenin olumuşunu, evrimini ve dinamiğini inceler. Evrenin nasıl oluştuğu, evrenin geçmişte nasıl bir halde olduğu, gelecekte nasıl olacağı, geometrisinin neye benzediği, yoğunluğunun ne olduğu ve bunun onu nasıl etkilediği, onu oluşturan baryonik madde, ve yoğunluklarının evrende nasıl dağıldığı, nasıl bir şekilde genişlediği (ya da büzüştüğü), zaman içerisindeki değişiminin fiziğe olan etkisi, uzay ve zaman kavramı, kütle çekimi ve bunun ne anlam ifade ettiği gibi sayısız soruya cevap arayan bir bilim dalıdır.

Kozmolojinin Fizik ve Matematik ile İlişkisi
Oldukça kapsamlı ve karmaşık bir alan olduğundan dolayı, kozmoloji çalışanlar (kozmolog ya da evren bilimci denir), oldukça iyi bilmek zorundadır. Matematikte şu kavramlarla muhtemelen karşılaşırlar: Grup teorisi (ve aksiyonlar), lineer cebir, uzayları, tensör analizi, Riemann geometrisi, diferansiyel denklemler, diferansiyel geometri, topoloji, diferansiyel denklemler, metrikler vb.

Fizikte de şu konulara sıklıkla ihtiyaç duyulur: klasik mekanik (hamiltonian ve lagrangian), elektromanyetik teori (elektrik alanlar, manyetik alanlar, kabaca alanlar teorisi de diyebiliriz), kuantum mekaniği, termodinamik, parçacık fiziği ( arayışları, nötrino salınımları, higgs), istatistiksel mekanik, özel ve genel görelilik (elbette olmazsa olmazı) ve tabii ki kozmolojinin kendisi.

Gözlemsel ve teorik olarak diğer alanlarda olduğu gibi ikiye ayırmak mümkündür. Gözlemsel kozmoloji iyi teknolojik imkanlar (güçlü teleskoplar ve uydular) gerektirirken, teorikte ise bu denli yatırım gerekmemektedir. Bazen süperbilgisayarlara, çeşitli hesaplama ve simülasyonlar için ihtiyaç duyulmaktadır. Lakin iyi teorik çıkarımlar için elbette bunların gözlemsel verilerle uyum içerisinde olması, dolayısıyla birbirlerinden faydalanması gerekmektedir. Yani elbette ki her ikisi birbiri ile uyum içerisinde çalışır, dolayısıyla birbirlerine ihtiyaç duyarlar.


Günümüzde kozmolojideki en güncel konulara; , , gibi , , , çekimsel (gravitasyonel) dalgalar, modifiye çekim (modified gravity), galaksi oluşum ve evrimleri, galaksi kümeleri ve büyük yapılar, baryon akustik salınımlar ve (kuazarlar, blazarlar, radyo galaksiler vb.), örnek verilebilir. Bunlardan bazılarını ya da ekstragalaktik adı altında da görebilirsiniz.

Takdir edersiniz ki bunlar birer tanımlamadır ve keskin farklar olmadığından herkes farklı tanımları tercih edebiliyor. Yani burada bir başlık altında gördüğünüz bir konuyu başka bir yerde başka bir başlık altında görebilirsiniz. Bu nedenle burada bahsettiklerimiz, genel bağlamda bilgi edinmenizi sağlamak için hazırlanmıştır.

Kozmoloji konularını detaylı olarak ele aldığımız başlıklara

Ziyaretçiler için gizlenmiş link , görmek için Giriş yap veya üye ol.

giderek ya da aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.

Yakın zaman içerisinde Korona Günlerinde İnternet Seminerleri dizimizin bir parçası olarak toplamda 6 haftadan oluşan Kozmoloji Dersleri serisini gerçekleştirdik. Burada başka hiçbir yerde bulamayacağınız detaylarıyla evren bilimini detaylıca ele aldık. Yayınların her birisi yaklaşık 2 saatten oluşmaktadır.

Zaman zaman teknik detaylara yer versek de genel bir izleyici kitlesine hitap edebilmek adına, konunun detaylarından çok temellerini ele aldık. Fakat detayları merak edenler için de çeşitli yönlendirmelere muhakkak değindik. Bu nedenle bu video serisi, konuya giriş için önemli bir fırsat teşkil edecektir.


Bunlarla ilgili Youtube kayıtlarını ve müfredatı aşağıdaki listeden bulabilirsiniz.

Kozmoloji Dersleri Yayınları
Ders – 1:
Ders – 2:
Ders – 3:
Ders – 4:
Ders – 5:
Ders – 6:

Müfredat
Yayınlar süresinde müfredattaki bazı birkaç konuyu çıkarmak yerine yenilerini eklemek durumunda kaldık. Yalnızca fazla detay olan konu başlıkları çıkarılırken, önemli gördüğümüz bazılarını da araya ekledik. Bu nedenle %100 bir örtüşme bulunmamaktadır.