Kredi çekecekler dikkat! Zorunlu fren

Ortalamada geçen aylarda yüzde 10'un altına gerileyen tüketici kredisi faizleri yüzde 14'ün üzerine fırladı. Sene başından bu yana 520 milyar TL artan para arzı, 14 Ağustos haftasında düşüşe geçti.

25 gelişen ülkede yılbaşından bu yana para arzı ortalama yüzde 10 artarken Türkiye'de bu oran yüzde 68'le rekor düzeye yükselmiş ve Türkiye açık orta farkla birinci sırayı almıştı.

Salgın periyodunda açılan para muslukları, TL’nin dolar karşısında rekor düşük düzeye gerilemesinin ve enflasyonda beklentilerin bozulmasının akabinde kısılmaya başlandı.

Kamu bankaları dahil bankacılık dalı kredilerde frene basarken, Merkez Bankası’nın (TCMB) bankaları fonlama faizlerinin yükselmesine paralel olarak kredi faizleri de süratle artıyor.

KREDİ MUSLUĞU KISILIYOR



Salgın periyodunda kamu bankalarının öncülüğünde Türkiye’de kredi patlaması yaşanmıştı. TCMB’nin enflasyonun çok altında eksi gerçek faizle bankaları fonlaması sayesinde bankalar görece düşük faizle kredi dağıtmıştı.

O denli ki, 2019’un tamamında 206 milyar TL artan kredi hacmi, 2020’nin başından 20 Ağustos’a kadar olan devirde 600 milyar TL ile rekor düzeyde arttı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) datalarına nazaran, birtakım haftalarda TL kredilerdeki artış 35 milyar TL’yi buldu.

Fakat 14-20 Ağustos devrinde TL kredilerdeki artış yalnızca 3,8 milyar TL oldu.

İktisatta yatırımlar ve tüketim, kredi büyümesine bağımlı olduğu için kredi artış suratındaki yavaşlamanın iktisatta de yavaşlamaya neden olması bekleniyor.

KREDİ FAİZLERİ ARTIYOR

Döviz kurlarındaki rekorların akabinde TCMB’nin piyasaya sunduğu parayı azaltması ve örtülü faiz artışına gitmesi, kredi faizlerini de artırıyor.

TCMB'nin piyasaya sağladığı ortalama fonlama faizi 16 Temmuz'da siyaset faizinin 90 baz puan altına yani %7.34'e kadar gerilemişti. Lakin 1 hafta vadeli repo ihalelerini durduran banka, öteki fonlama kanallarını kullanarak ortalama fonlama faizini dün prestijiyle % 9,7 düzeyine kadar yükseltti. Ortalama fonlama faizinin yakın vakitte çift haneye yükselmesi bekleniyor.



TCMB bilgilerine nazaran, 24 Nisan haftasında yüzde 9,75’e kadar gerileyen bankalarca açılan tüketici kredilerine uygulanan yüklü ortalama faiz, 14 Ağustos haftasında yüzde 14,19’a kadar fırladı. Piyasan gelen bilgiler, ortadan geçen 12 günlük müddette bu oranın artmaya devam ettiği istikametinde.

Ticari kredilerde de temmuz ortasında yüzde 8,15’e kadar gerileyen ortalama kredi faizi, 14 Ağustos haftasında yüzde 13,03’e yükseldi.

Konut kredilerinde de haziran sonunda yüzde 9,01’e kadar gerileyen ortalama faiz, 14 Ağustos haftasında yüzde 9,99’a yükseldi.


PARA ARZINDA REKORDAN DÜŞÜŞE

TCMB datalarına nazaran, M1 para arzı, yani sirkülasyondaki para ve bankalardaki vadeli mevduatın toplamından banka kasalarında bekleyen nakit paranın çıkarılmasıyla elde edilen sayı, bu yıl rekor düzeyde arttı.

Yılbaşında 700 milyar TL olan bu sayı, 1 trilyon 223 milyar TL’ye kadar ulaşarak büyük bir artış kaydetti.

O denli ki, Bloomberg geçen hafta, gelişen ülkeler ortasında yılbaşından bu yana en fazla para arzı (M1) artış oranının açık orta farkla Türkiye’de olduğunu yazdı. Türkiye’de bu sayı yüzde 68’e ulaşırken, ikinci sıradaki Arjantin’de yüzde 44 olmuştu. Gelişen ülkelerde para arzındaki ortalama artış yüzde 10,6 olmuştu.

7-14 Ağustos haftasında ise bu para arzı, 3 milyar TL azalarak 1 trilyon 220 milyar TL’ye geriledi.


Emre Deveci/Sözcü