Kredi hız kesti, faizler yükselişte!

Koronavirüs pandemisi ile sıkışan ekonomiyi açmak için özellikle kamu bankaları devreye girdi. Düşük faizli, uzun vadeli ve geri ödemesiz dönemli kampanyalarla hem ticari hem de tüketici kredilerinin önü açıldı. Özellikle haziran başında kamu bankalarının düşük faizli konut kredisi canlanma sağladı. Merkez Bankası da kredi büyümesine zorunlu karşılık teşvikiyle destek veriyordu.

Ancak, son günlerdeki gelişmeler Türkiye ekonomisinin büyümesini de yakından ilgilendiren bu kredi genişlemesinin sonuna gelindiğinin işaretleriyle dolu. Edinilen bilgiye göre kamu bankaları kredi faizlerinde artışa gidiyor, vadeler ve geri ödemesiz dönemleri kısaltıyor. İkinci el konut kredisi faizi 5 baz puan artırıldı, ödemesiz dönem 1 yıldan 3 aya indirildi. Birinci el konut için kamuda halen yüzde 0,64 seviyesinin korunduğu belirtiliyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun (BDDK) dün açıkladığı verilere göre kamu bankalarında tüketicilerin ihtiyaç, konut ve taşıt kredi talebinde yavaşlama var.



Merkez Bankası'nın verilerine göre ise 10 Temmuz haftasında bankaların ortalama konut kredisi faizi yüzde 9,05'ten yüzde 9,09'a yükseldi. İhtiyaç kredisi faizleri ise yüzde 11,98'den yüzde 12,77'ye çıkmıştı. Taşıt kredisi faizleri de son iki haftadır yükselişte. 10 Temmuz haftasında ise yüzde 11,28'den yüzde 11,66'ya çıkmıştı. Ticari kredi faizleri de bu yükselişe eşlik ediyor. 3 Temmuz haftasında 10,42 olan kredi faiz oranları 10 Temmuz haftasında yüzde 10,45'e yükselmişti.

BDDK verilerine göre kamu bankalarında 17 Temmuz haftasında ihtiyaç kredileri 145.3 milyar liraya yükseldi. Ancak artış hızında yavaşlama var. 3 Temmuz haftasında haftalık artış hızı yüzde 2,2 iken 10 Temmuz haftasında yüzde 1,44'e indi. 17 Temmuz haftasında ise artış hızı yüzde 0,2'ye kadar inerek neredeyse yatay kaldı. Taşıt kredilerinde de durum aynı. 3 Temmuz haftasında haftalık artış hızı yüzde 5,0 iken, 10 Temmuz haftasında yüzde 4,3'e geriledi. 17 Temmuz haftasında ise yüzde 3,5'e indi. 17 Temmuz haftasında taşıt kredisi miktarı 2.3 milyar lira oldu.


Konutta artış hızı yüzde 2,89'a indi

En fazla ilgi çeken konut kredisi talebi de hız kaybına uğradı. Kamu bankalarında konut kredisi artış hızı kampanyanın başladığı haziranın ilk haftasını takip eden 12 Haziran haftasında yüzde 2,9, 19 Haziran haftasında yüzde 4,64, 26 Haziran haftasında yüzde 5,38 artış gösterdi. 3 Temmuz'da yüzde 5,06 ile yine güçlü bir artışa işaret eden kamu konut kredisi artış hızı 10 Temmuz haftasında yüzde 4,28'e indi. 17 Temmuz haftasında ise keskin bir yavaşlamayla yüzde 2,89'a kadar geriledi. 17 Temmuz itibariyle de konut kredisi stoku 160.2 milyar liraya geldi.



Hem veriler hem de konuya yakın kaynakların açıklamaları ekonomik büyüme için de desteklenen kredi genişlemesinde artık sonu doğru gelindiğine işaret ediyor. Özellikle düşük faizler ve aktif rasyosu nedeniyle bankaların da mevduat küçültme çabaları bankaların en büyük finansman kaynağının da artış hızını kaybetmesine neden olmuştu. Kamu bankalarının bilançosunu mevduatın yanı sıra olumsuz etkileyen bir durum da döviz açık pozisyonları. 10 Temmuz haftasında kamu mevduat bankalarının net döviz açık pozisyonu 9.7 milyar dolar ile net açık pozisyon/yasal özkaynak oranı yüzde 30'a yükselmişti. 17 Temmuz haftasında ise net döviz açık pozisyonu 9.1 milyar dolara indi, oran ise yüzde 28,1'e indi. Ama yine de yasal sınır olan yüzde 20'nin üzerinde kalmaya devam etti.

Şebnem Turhan/Dünya