Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Kuranı Kerim'de şarabın pis olduğu bildirilmektedir (Maide, 59091)
Hanefi mezhebine göre, şaraptan başka sarhoşluk verici alkollü maddelerin içilmesi haram olmakla birlikte bunların tıpkı şarap gibi necis olup olmadıkları konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür İmam Ebu Hanife, şarap ve üzümden yapılanların dışındaki alkollü içkilerin bir dirhemden (ıslattığı yer avuç içinden) fazlasının elibiseye bulaşması halinde bile namaza engel olmayacağını söylemiştir (Serahsi, Mebsut, 241415) Buna göre, kolonya ve ispirto gibi şeylerin içilmesi haram ise de alınıp satılmaları ve kullanılmaları caiz görülmüştür
Şafi mezhebine göre ise, üzümden imal edilen şarap ile diğer maddelerden elde edilen ve sarhoş edici nitelikte olan alkollü içkilerle kolonya arasında fark yoktur Bunlar da şarap gibi necistir ve haram kılınmıştır Bulaştıkları yerin yıkanması gerekir Esas hüküm bu olmakla beraber, esans, parfüm ve benzeri şeyleri kullanıma elverişli hale getirebilmek amacıyla bunlara katılan az miktardaki katkı maddeleri, necis olsalar bile görmezden gelinebilecek ve affedilecek necasetlerden sayılmıştır (Ceziri, 119; Mehmed Keskin, Büyük Şafi İlmihali, s 504)
Şu yazıyı da okumanızı tavsiye ederiz:
Kolonyanın ve bu gibi maddelerin pis olup olmaması, içkinin (hamr) pis olup olmamasıyla ilgili bir mes'eledir Bilindiği gibi dinimizde içki (hamr), aklı koruma gayesiyle haram kılınmış ve büyük günahlardan sayılmıştır İçkiden bahseden ayetlerin sonuncusunda şöyle buyurulur: Ey iman edenler! içki, kumar, putlar, kısmet çekilen zarlar hep şeytan işi pis şeylerdir, içki ile kumarda, şeytan sırf aranıza düşmanlık ve kin sokmayı ve sizi Allah (cc)'ı anmaktan ve namaz kılmaktan alıkoymayı ister Artık vazgeçiyorsunuz değil mi?(Mâide 59091) Görüldüğü gibi burada içki (hamr) pisdiye nitelendirilmiştir Konumuzla ilgili birinci önemli nokta budur İçkinin pisolduğunu kabul edersek, neyin içki (hamr) olduğu mes'elesi karşımıza çıkar, ikinci önemli nokta da budur Bunların izahına geçmeden şu hususu da hatırlatmakta yarar vardır: islâm'ın yasakladığı içki, en geniş anlamıyla hamr, yani sarhoş eden alkoldür, yoksa her çeşidiyle alkoldeğildir Binaenaleyh, sarhoş etmeyen alkol türleri varsa ki, bildiğimiz doğru ise metilalkol böyledir, onlar haram içki sınıfına girmezler, yani hamrdeğillerdir
Ayrıca bir şeyin pis olması ile içilememesi ayrı ayrı şeylerdir Onun için içilemeyen her şey pis demek değildir Bu yüzden eski ve yeni bazı alimler; içkinin (hamr) içilmesi haram olmakla beraber kendisi pis değildir, üstebaşa bulaşması namaza mani olmaz, kanaatindedirler Meselâ, eskilerden Rabî'a, Leys b Sa'd, İmam Şafiî'nin arkadaşı elMüzenî, sonrakilerden de bazı Bağdat ve Kayravan alimler(1), daha sonra da San'ânî, Şevkânî(2) ve Sıddık Hasan Han(3) bunlardandır Çok azınlıkta kalan bu alimler delil olarak şunu söylerler:: Ayette içkiye pis(rics) denmesi onun maddî pislik olduğunu (değil, manevî pislik olduğunu anlatır Keza haram kılındığı zamanı Medine sokaklarına dökülmesi de temiz olduğunu gösterir(4) Çünkü pis olsaydı sokakların onunla pisletilmesine müsaade edilmezdi
Bu alimlerin çok azınlıkta olmaları bir yana, görüldüğü gibi, tutundukları deliller de güçlü değildir Bu yüzden, Müctehid imamlar, içkinin (hamr) haram ve pis olduğunda icma (görüş birliği) halindedirler(5) denmiştir
Çünkü:
1 İçkinin (hamr) pis oluşu ricskelimesiyle ifade edilmiştir Arapçada rics, pis koku, dışkı ve kazurat yanında hem maddî hem manevî pislik için, ricsceza için, riksde maddî pislik için kullanılır Kastedilen sadece manevî pislik olsaydı ricskelimesi seçilmezdi(6)
2 Rasûlüllah (sav)'a müşriklerin kaplarından yermek yeme sorulduğunda, yıkayın sonra yiyin, buyurmuşlardır Onlar bizden ayrı olarak içki ve domuz eti kullandıklarına göre, kaplarının yıkanması bunlardan dolayı istenmektedir, demek ki, bunlar pistir(7)
3 Ayette içkiden (hamr) mutlak olarak kaçınılmasıistenmiş, sadece içmeyin, denmemiştir Kaçınmak hem içmemek, hem de ona bulaşmamakla olur(8)
Hamrınpis olduğunu cumhura (fıkıhçıların kahir ekseriyetine) göre böylece tespit ettikten sonra neye hamrdendiğini de öğrenirsek, baştaki mes'elemizin cevabı ortaya çıkmış olur
İmam Ebu Hanîfe ile bazı Küfe alimlerine göre hamrsadece üzümden yapılan ve pişirilmeden, bekletilip keskinleşerek köpük atan sarhoş edicinin adıdır Diğerlerine nabîzdenir Hemen hemen diğer bütün fıkıhçılar ise her sarhoş edicinin hamrolduğu görüşündedirler Çünkü:
1 Her sarhoş edicinin hamrve haram olduğunu söyleyen değişik hadisler ve rivayetler vardır(9)
2 Enes Hadisinde: içki haram kılındığında üzümden çok az içki (hamr) yapılıyordu İçkilerimiz (hamrlarımız) genellikle yaş ve kuru hurmadandı(10) denir ki, burada hurmadan yapılana da hamradı verilmektedir
3 İbn Ömer Hadisinde: İçki (hamr) yasağı indiğinde o, beş şeyden yapılıyordu: Üzüm, hurma, buğday, arpa ve mısır
Hamr aklı örten (mahmurlatan) şeydir(11) denir ki, bu konuda bu çok daha açıktır
4 Bir önceki hadiste de geçtiği gibi, kelime manası itibariyle hamr, örtmek, kapatmak demek olduğundan, sözlük anlamı itibariyle aklı örten, yani sarhoş eden her şeye hamrdenmelidir Fahruddin Râzî bunu bu anlamda en güçlü delil sayar ve, bunu bir çok hadisin desteklediğini de düşününder(12)
5 İçki ile beraber kumarı da yasaklayan ayette, bu yasağa illet olarak (yada hikmet olarak), şeytanın bunlarla insanlar arasına düşmanlık ve kin sokması gösterilmiştir Bu da her sarhoş edicide bulunduğuna göre, hiç bir konuda birbirlerinden farkları olmamalıdır
6 Yine aynı ayetle kumar yasaklanmış ve alimler buradan hareketle her türlü kumarın haram olduğunda icma etmişlerdir(13) Binaenaleyh, içki hakkında da aynı şey düşünülmelidir Zaten çoğu sarhoş eden şeyin azı da haramdır(14) hadisi vardır Üç mezhebin görüşü bu olmakla beraber, Hanefî mezhebinde de fetva verilen görüş budur(15)
Bunlar ve benzeri birçok hadisle sarhoş eden her şeye hamrdendiğini, hamrın ise cumhura göre pis olduğunu öğrenmiş olunca, sarhoş etme özelliği olan kolonya, ispirto vb alkollerin cumhura göre pis ve haram olduğu ortaya çıkar Ancak Hanefîler ve özellikle de imâm Azam ve Ebu Yusuf (bu konularda İmam Muhammed genellikle diğer mezheplerde olduğu gibi düşünür) mes'eleyi adeta bir kimyager edası ile tahlil ve tasnîfe tabi tutmuşlar ve meşrubat cinsini özelliklerine göre yedi ayrı gruba ayırmışlardır Onların da bu konudaki delil ve izahları hafife alınacak ve yabana atılacak gibi değildir İmam Serahsî'nin ElMebsût'una (XXIV2 vd) ve İmam Kâsânî'nin Bedâyi'ine (Vl 12 vd) bakanlar bunu açıkça görebilirler Onların tasnifine göre:
1 Şarap (hamr) çiğ yaş üzüm suyunun, kabarıp keskinleşerek köpük atmış halidir (Ebu Yusuf ve Muhammed'e göre hamr olabilmesi için köpük atması şart değildir) Bu, bütün imamlara göre kaba (muğallaza) pisliktir Bir dirhem mikdarından fazla miktarı namaza manidir(16)
2 Yaş ve kuru hurmadan ve kuru üzümden yapılan içkiler (seker, fadîh, nakî) Bunlar da aynen şarap gibi kaba pisliktirler Pis olmadıklarına dair bir rivayet de vardır Ebu Yusuf a göre ise (hafif pislik olup) sadece fazla miktarı namaza manidir(17)
3 Yedi grup içkinin geriye kalanları isesarhoş edenlerini içmek haram olsa dahipis olmayıp, namaza mani değildirler
Bütün bu söylediklerimizden çıkaracağımız sonuç şu olabilir; Üzüm ve hurmadan yapılan alkollü (sarhoş edici) içkiler ittifakla haramdır ve pistir
Hanefî Mezhebinin dışında kalan mezheplere göre çoğu sarhoş eden her içkinin azı da haramdır ve pistir
Hanefî Mezhebinde, özellikle Ebu Hanîfe ve Ebu Yusuf a göre üzüm ve hurma dışındaki şeylerden yapılan içkiler, sarhoş edenlerini içmek haram olsa bile, pis değildirler
Şimdi tekrar sizin sorunuzu ele alırsak: Kolonya, ispirto, şampuan, esans, mürekkep, parfüm, krem vb sıvılar üzüm ve hurma dışında bir şeyden yapılıyorlarsa ki, şu anda hepsinin öyle olduğunu sanıyorumveya bu iki şeyden yapılsa dahi sarhoş edici alkol ihtiva etmiyorlarsa bu iki imama göre pis değildirler, namaza mani olmazlar Alkol ihtiva etmeleri halinde diğer bütün imamlara göre pistirler Bu durumda müslümanların önünde iki yol vardır:
1 Ya bunlardan dahi kaçınmayı başarabilen birisi ise takvaya ve ihtiyatlı olana sarılıp cumhurun (müctehitler çoğunluğunun) yoluna girmek, Şüpheli olanı bırak, olmayana git(18) Helâl da, haram da bellidir Arada şüpheli şeyler vardır Onlardan sakınan dinini ve ırzını korur(l9) hadislerini ölçü edinmek
2 Veya; bana İmam Azam ve Ebu Yusuf un bu görüşte olması yeter Dinde kolaylık vardır(20) buyurulmuştur Umumî belvâ(kaçınılmaz derecede yaygın) hal almış şeylerde, cevaz kapısı varsa caiz demek daha evlâdır Zamanımız şüpheli şeylerden kaçabilme zamanı değildir(21) diyerek bu tür sıvılardan kaçınmamak Her ikisine de bir şey denilemez(22)
Görüldüğü gibi mes'ele biraz daha fertlerin İslâmî titizlikteki dereceleriyle alakalıdır Ancak şunu da belirtmek gerekir: Bu tür sıvıların kolonya ve ispirto (etilalkol) dışındakilerinde alkolün diğer maddelerle yeni terkipler oluşturup (istihale, kimyasal tepkime) sarhoş edicilik özelliğini kaybetmesi kuvvetle muhtemeldir Başta da söylediğimiz gibi, bileşiminde alkol olduğu yazılan ya da söylenen her şey haram ve pis demek değildir Bu tür maddelerin tahlili konusunda müslüman kimyacılara ihtiyacımız vardır
Sadece Hanefi Mezhebindeki bazı imamlara göre kolonya kullanılabilir Fakat cumhura ( fıkıhçı çoğunluğa) uyarak kolonya kullanmayanlar her halde daha ihtiyatlı davranmış olurlar
Dipnotlar:
(01) Kurtubi, VI288
(02) esSeylü'lCerrâr, 13536
(03) Karaman, Meseleler, 1312
(04) Kurtubî, agk
(05) Ebu Abdillah, Rahmetü'lümme, 373
(06) Kurtubî, VI287288
(07) agk
(08) Kurtubi, VI289
(09) Örnek olarak bk, Müslim, eşribe, 73; Ebu Dâvud, eşribe, 5; Tirmizî, eşribe, I
(10) Müslim, eşribe, 7,8
(11) Buhâri, Tefsir, (5) 10, eşribe, 2; Müslim, Tefsir, 33, 34; Ebu Dâvud, eşribe, l; Nesai, eşribe, 20, 24, 46
(12) Fahruddin Râzî, VI43 '' (85) Kurtubi, III52
(13) Ebu Davûd, eşribe, 5; Tirmizi, eşribe, 3; Nesai, eşribe, 25; Ibni Mace, eşribe, 10
(14) Elmalılı, H763
(15) Kasânî,VIll3
(16) Kasani, VI l 15
(17) Buharî, Buyu', 3; Tirmizî, kıyâme, 60; Müsned, III153
(18) Buharî, iman 39, Buyu', 2; Müslim, Müsâkât 107, 108; Ebu Dâvûd, Buyu', 3; Tirmizî, Buyu', 1; Nesâî, Buyu', 2; Müslim, Müsâkât, 107, 108; Ebu Dâvûd, Buyu', 3; Tirmizî, Buyu', I; Nesâî, Buyu', Kudât, II; Ibn Mâce, Fiten, 14
(19) Buharî, iman, 29; Nesâî, iman, 28; Müsned, V69
(20) İbn Nüceym, elEşbâh, II108 (Hamevî ile birlikte)
(21) Nitekim Merhum Elmalı'nın şu sözleri bunu doğrulan Üzüm şarabı ve bundan mamul olan müskirat aynen necistir Öbürlerinin ise necis olması şüphelidir Meselâ üzerine şarap ve şampanya ve arak (rakı), konyak dökülmüş olanlar her halde yıkamadıkça namaz kılamazlar Lakin üzüm şarabından mamul olmayan, ispirto, bira vesair müskirat içilemezse de elbiseye veya bedene sürülmesi de namaza mani olur diye iddia edilemez(Tefsir, 11762763); Allâme M Zahidü'lKevserî de, Hayrettin Karaman Bey'in kendi arşivindeki bir mektup suretinden aktardığına göre: Uzun sözün kısası, ispirto Ebu Hanife'ye göre necis (pis) değildir, imam Azam'ın kavli, çoğunca böyle cankurtaranlık yapar Kokuya konması ve elbiseye dokunması zarar vermezder (İl Günün Meseleleri, 1314) Abdulfettâh Ebu Gudde Hoca da bunu destekler mahiyette şunları aktarın Dürrü'lMuhtâr'da Allâme Hısninin şu sözü nakledilir Hamrın (şarabın) dışındaki sarhoş edicilerde üç rivayet vardın l Kaba pisliktirler 2 Hafif pisliktirler 3 Temizdirler Hafif pislik olduğunu söyleyen rivayete göre, sürüldükleri elbisenin veya bedenin dörtte birinden az olmaları halinde bu bağışlanır Değeri! Alim Ahmed ezZerkâ temiz olduklarını esas alır ve öyle fetva verirdi Üstadımız Allâme Kevserî de şarap dışındaki sarhoş edicilerin (ispirto gibi) kullanılmalarının caiz, içilmelerinin haram olduğunu söyler ve imam Ebu Hanife'nin mezhebinin bu olduğunu zikrederdi Bu iki değerli alimin fetvalarında insanlar için kolaylık ve müsamaha olduğu açıktır Çünkü bu tür maddeler bu gün hayatın bir çok sahasına girmişlerdir Ama, şüphesiz kaçınabilenlerin bunlardan uzak durması da güzel bir şeydir Çünkü temiz olup olmadıkları konusunda alimlerin ihtilafı vardır(Fethubâbi'linâye, 1258 dipnotu)
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
Hanefi mezhebine göre, şaraptan başka sarhoşluk verici alkollü maddelerin içilmesi haram olmakla birlikte bunların tıpkı şarap gibi necis olup olmadıkları konusunda farklı görüşler ileri sürülmüştür İmam Ebu Hanife, şarap ve üzümden yapılanların dışındaki alkollü içkilerin bir dirhemden (ıslattığı yer avuç içinden) fazlasının elibiseye bulaşması halinde bile namaza engel olmayacağını söylemiştir (Serahsi, Mebsut, 241415) Buna göre, kolonya ve ispirto gibi şeylerin içilmesi haram ise de alınıp satılmaları ve kullanılmaları caiz görülmüştür
Şafi mezhebine göre ise, üzümden imal edilen şarap ile diğer maddelerden elde edilen ve sarhoş edici nitelikte olan alkollü içkilerle kolonya arasında fark yoktur Bunlar da şarap gibi necistir ve haram kılınmıştır Bulaştıkları yerin yıkanması gerekir Esas hüküm bu olmakla beraber, esans, parfüm ve benzeri şeyleri kullanıma elverişli hale getirebilmek amacıyla bunlara katılan az miktardaki katkı maddeleri, necis olsalar bile görmezden gelinebilecek ve affedilecek necasetlerden sayılmıştır (Ceziri, 119; Mehmed Keskin, Büyük Şafi İlmihali, s 504)
Şu yazıyı da okumanızı tavsiye ederiz:
Kolonyanın ve bu gibi maddelerin pis olup olmaması, içkinin (hamr) pis olup olmamasıyla ilgili bir mes'eledir Bilindiği gibi dinimizde içki (hamr), aklı koruma gayesiyle haram kılınmış ve büyük günahlardan sayılmıştır İçkiden bahseden ayetlerin sonuncusunda şöyle buyurulur: Ey iman edenler! içki, kumar, putlar, kısmet çekilen zarlar hep şeytan işi pis şeylerdir, içki ile kumarda, şeytan sırf aranıza düşmanlık ve kin sokmayı ve sizi Allah (cc)'ı anmaktan ve namaz kılmaktan alıkoymayı ister Artık vazgeçiyorsunuz değil mi?(Mâide 59091) Görüldüğü gibi burada içki (hamr) pisdiye nitelendirilmiştir Konumuzla ilgili birinci önemli nokta budur İçkinin pisolduğunu kabul edersek, neyin içki (hamr) olduğu mes'elesi karşımıza çıkar, ikinci önemli nokta da budur Bunların izahına geçmeden şu hususu da hatırlatmakta yarar vardır: islâm'ın yasakladığı içki, en geniş anlamıyla hamr, yani sarhoş eden alkoldür, yoksa her çeşidiyle alkoldeğildir Binaenaleyh, sarhoş etmeyen alkol türleri varsa ki, bildiğimiz doğru ise metilalkol böyledir, onlar haram içki sınıfına girmezler, yani hamrdeğillerdir
Ayrıca bir şeyin pis olması ile içilememesi ayrı ayrı şeylerdir Onun için içilemeyen her şey pis demek değildir Bu yüzden eski ve yeni bazı alimler; içkinin (hamr) içilmesi haram olmakla beraber kendisi pis değildir, üstebaşa bulaşması namaza mani olmaz, kanaatindedirler Meselâ, eskilerden Rabî'a, Leys b Sa'd, İmam Şafiî'nin arkadaşı elMüzenî, sonrakilerden de bazı Bağdat ve Kayravan alimler(1), daha sonra da San'ânî, Şevkânî(2) ve Sıddık Hasan Han(3) bunlardandır Çok azınlıkta kalan bu alimler delil olarak şunu söylerler:: Ayette içkiye pis(rics) denmesi onun maddî pislik olduğunu (değil, manevî pislik olduğunu anlatır Keza haram kılındığı zamanı Medine sokaklarına dökülmesi de temiz olduğunu gösterir(4) Çünkü pis olsaydı sokakların onunla pisletilmesine müsaade edilmezdi
Bu alimlerin çok azınlıkta olmaları bir yana, görüldüğü gibi, tutundukları deliller de güçlü değildir Bu yüzden, Müctehid imamlar, içkinin (hamr) haram ve pis olduğunda icma (görüş birliği) halindedirler(5) denmiştir
Çünkü:
1 İçkinin (hamr) pis oluşu ricskelimesiyle ifade edilmiştir Arapçada rics, pis koku, dışkı ve kazurat yanında hem maddî hem manevî pislik için, ricsceza için, riksde maddî pislik için kullanılır Kastedilen sadece manevî pislik olsaydı ricskelimesi seçilmezdi(6)
2 Rasûlüllah (sav)'a müşriklerin kaplarından yermek yeme sorulduğunda, yıkayın sonra yiyin, buyurmuşlardır Onlar bizden ayrı olarak içki ve domuz eti kullandıklarına göre, kaplarının yıkanması bunlardan dolayı istenmektedir, demek ki, bunlar pistir(7)
3 Ayette içkiden (hamr) mutlak olarak kaçınılmasıistenmiş, sadece içmeyin, denmemiştir Kaçınmak hem içmemek, hem de ona bulaşmamakla olur(8)
Hamrınpis olduğunu cumhura (fıkıhçıların kahir ekseriyetine) göre böylece tespit ettikten sonra neye hamrdendiğini de öğrenirsek, baştaki mes'elemizin cevabı ortaya çıkmış olur
İmam Ebu Hanîfe ile bazı Küfe alimlerine göre hamrsadece üzümden yapılan ve pişirilmeden, bekletilip keskinleşerek köpük atan sarhoş edicinin adıdır Diğerlerine nabîzdenir Hemen hemen diğer bütün fıkıhçılar ise her sarhoş edicinin hamrolduğu görüşündedirler Çünkü:
1 Her sarhoş edicinin hamrve haram olduğunu söyleyen değişik hadisler ve rivayetler vardır(9)
2 Enes Hadisinde: içki haram kılındığında üzümden çok az içki (hamr) yapılıyordu İçkilerimiz (hamrlarımız) genellikle yaş ve kuru hurmadandı(10) denir ki, burada hurmadan yapılana da hamradı verilmektedir
3 İbn Ömer Hadisinde: İçki (hamr) yasağı indiğinde o, beş şeyden yapılıyordu: Üzüm, hurma, buğday, arpa ve mısır
Hamr aklı örten (mahmurlatan) şeydir(11) denir ki, bu konuda bu çok daha açıktır
4 Bir önceki hadiste de geçtiği gibi, kelime manası itibariyle hamr, örtmek, kapatmak demek olduğundan, sözlük anlamı itibariyle aklı örten, yani sarhoş eden her şeye hamrdenmelidir Fahruddin Râzî bunu bu anlamda en güçlü delil sayar ve, bunu bir çok hadisin desteklediğini de düşününder(12)
5 İçki ile beraber kumarı da yasaklayan ayette, bu yasağa illet olarak (yada hikmet olarak), şeytanın bunlarla insanlar arasına düşmanlık ve kin sokması gösterilmiştir Bu da her sarhoş edicide bulunduğuna göre, hiç bir konuda birbirlerinden farkları olmamalıdır
6 Yine aynı ayetle kumar yasaklanmış ve alimler buradan hareketle her türlü kumarın haram olduğunda icma etmişlerdir(13) Binaenaleyh, içki hakkında da aynı şey düşünülmelidir Zaten çoğu sarhoş eden şeyin azı da haramdır(14) hadisi vardır Üç mezhebin görüşü bu olmakla beraber, Hanefî mezhebinde de fetva verilen görüş budur(15)
Bunlar ve benzeri birçok hadisle sarhoş eden her şeye hamrdendiğini, hamrın ise cumhura göre pis olduğunu öğrenmiş olunca, sarhoş etme özelliği olan kolonya, ispirto vb alkollerin cumhura göre pis ve haram olduğu ortaya çıkar Ancak Hanefîler ve özellikle de imâm Azam ve Ebu Yusuf (bu konularda İmam Muhammed genellikle diğer mezheplerde olduğu gibi düşünür) mes'eleyi adeta bir kimyager edası ile tahlil ve tasnîfe tabi tutmuşlar ve meşrubat cinsini özelliklerine göre yedi ayrı gruba ayırmışlardır Onların da bu konudaki delil ve izahları hafife alınacak ve yabana atılacak gibi değildir İmam Serahsî'nin ElMebsût'una (XXIV2 vd) ve İmam Kâsânî'nin Bedâyi'ine (Vl 12 vd) bakanlar bunu açıkça görebilirler Onların tasnifine göre:
1 Şarap (hamr) çiğ yaş üzüm suyunun, kabarıp keskinleşerek köpük atmış halidir (Ebu Yusuf ve Muhammed'e göre hamr olabilmesi için köpük atması şart değildir) Bu, bütün imamlara göre kaba (muğallaza) pisliktir Bir dirhem mikdarından fazla miktarı namaza manidir(16)
2 Yaş ve kuru hurmadan ve kuru üzümden yapılan içkiler (seker, fadîh, nakî) Bunlar da aynen şarap gibi kaba pisliktirler Pis olmadıklarına dair bir rivayet de vardır Ebu Yusuf a göre ise (hafif pislik olup) sadece fazla miktarı namaza manidir(17)
3 Yedi grup içkinin geriye kalanları isesarhoş edenlerini içmek haram olsa dahipis olmayıp, namaza mani değildirler
Bütün bu söylediklerimizden çıkaracağımız sonuç şu olabilir; Üzüm ve hurmadan yapılan alkollü (sarhoş edici) içkiler ittifakla haramdır ve pistir
Hanefî Mezhebinin dışında kalan mezheplere göre çoğu sarhoş eden her içkinin azı da haramdır ve pistir
Hanefî Mezhebinde, özellikle Ebu Hanîfe ve Ebu Yusuf a göre üzüm ve hurma dışındaki şeylerden yapılan içkiler, sarhoş edenlerini içmek haram olsa bile, pis değildirler
Şimdi tekrar sizin sorunuzu ele alırsak: Kolonya, ispirto, şampuan, esans, mürekkep, parfüm, krem vb sıvılar üzüm ve hurma dışında bir şeyden yapılıyorlarsa ki, şu anda hepsinin öyle olduğunu sanıyorumveya bu iki şeyden yapılsa dahi sarhoş edici alkol ihtiva etmiyorlarsa bu iki imama göre pis değildirler, namaza mani olmazlar Alkol ihtiva etmeleri halinde diğer bütün imamlara göre pistirler Bu durumda müslümanların önünde iki yol vardır:
1 Ya bunlardan dahi kaçınmayı başarabilen birisi ise takvaya ve ihtiyatlı olana sarılıp cumhurun (müctehitler çoğunluğunun) yoluna girmek, Şüpheli olanı bırak, olmayana git(18) Helâl da, haram da bellidir Arada şüpheli şeyler vardır Onlardan sakınan dinini ve ırzını korur(l9) hadislerini ölçü edinmek
2 Veya; bana İmam Azam ve Ebu Yusuf un bu görüşte olması yeter Dinde kolaylık vardır(20) buyurulmuştur Umumî belvâ(kaçınılmaz derecede yaygın) hal almış şeylerde, cevaz kapısı varsa caiz demek daha evlâdır Zamanımız şüpheli şeylerden kaçabilme zamanı değildir(21) diyerek bu tür sıvılardan kaçınmamak Her ikisine de bir şey denilemez(22)
Görüldüğü gibi mes'ele biraz daha fertlerin İslâmî titizlikteki dereceleriyle alakalıdır Ancak şunu da belirtmek gerekir: Bu tür sıvıların kolonya ve ispirto (etilalkol) dışındakilerinde alkolün diğer maddelerle yeni terkipler oluşturup (istihale, kimyasal tepkime) sarhoş edicilik özelliğini kaybetmesi kuvvetle muhtemeldir Başta da söylediğimiz gibi, bileşiminde alkol olduğu yazılan ya da söylenen her şey haram ve pis demek değildir Bu tür maddelerin tahlili konusunda müslüman kimyacılara ihtiyacımız vardır
Sadece Hanefi Mezhebindeki bazı imamlara göre kolonya kullanılabilir Fakat cumhura ( fıkıhçı çoğunluğa) uyarak kolonya kullanmayanlar her halde daha ihtiyatlı davranmış olurlar
Dipnotlar:
(01) Kurtubi, VI288
(02) esSeylü'lCerrâr, 13536
(03) Karaman, Meseleler, 1312
(04) Kurtubî, agk
(05) Ebu Abdillah, Rahmetü'lümme, 373
(06) Kurtubî, VI287288
(07) agk
(08) Kurtubi, VI289
(09) Örnek olarak bk, Müslim, eşribe, 73; Ebu Dâvud, eşribe, 5; Tirmizî, eşribe, I
(10) Müslim, eşribe, 7,8
(11) Buhâri, Tefsir, (5) 10, eşribe, 2; Müslim, Tefsir, 33, 34; Ebu Dâvud, eşribe, l; Nesai, eşribe, 20, 24, 46
(12) Fahruddin Râzî, VI43 '' (85) Kurtubi, III52
(13) Ebu Davûd, eşribe, 5; Tirmizi, eşribe, 3; Nesai, eşribe, 25; Ibni Mace, eşribe, 10
(14) Elmalılı, H763
(15) Kasânî,VIll3
(16) Kasani, VI l 15
(17) Buharî, Buyu', 3; Tirmizî, kıyâme, 60; Müsned, III153
(18) Buharî, iman 39, Buyu', 2; Müslim, Müsâkât 107, 108; Ebu Dâvûd, Buyu', 3; Tirmizî, Buyu', 1; Nesâî, Buyu', 2; Müslim, Müsâkât, 107, 108; Ebu Dâvûd, Buyu', 3; Tirmizî, Buyu', I; Nesâî, Buyu', Kudât, II; Ibn Mâce, Fiten, 14
(19) Buharî, iman, 29; Nesâî, iman, 28; Müsned, V69
(20) İbn Nüceym, elEşbâh, II108 (Hamevî ile birlikte)
(21) Nitekim Merhum Elmalı'nın şu sözleri bunu doğrulan Üzüm şarabı ve bundan mamul olan müskirat aynen necistir Öbürlerinin ise necis olması şüphelidir Meselâ üzerine şarap ve şampanya ve arak (rakı), konyak dökülmüş olanlar her halde yıkamadıkça namaz kılamazlar Lakin üzüm şarabından mamul olmayan, ispirto, bira vesair müskirat içilemezse de elbiseye veya bedene sürülmesi de namaza mani olur diye iddia edilemez(Tefsir, 11762763); Allâme M Zahidü'lKevserî de, Hayrettin Karaman Bey'in kendi arşivindeki bir mektup suretinden aktardığına göre: Uzun sözün kısası, ispirto Ebu Hanife'ye göre necis (pis) değildir, imam Azam'ın kavli, çoğunca böyle cankurtaranlık yapar Kokuya konması ve elbiseye dokunması zarar vermezder (İl Günün Meseleleri, 1314) Abdulfettâh Ebu Gudde Hoca da bunu destekler mahiyette şunları aktarın Dürrü'lMuhtâr'da Allâme Hısninin şu sözü nakledilir Hamrın (şarabın) dışındaki sarhoş edicilerde üç rivayet vardın l Kaba pisliktirler 2 Hafif pisliktirler 3 Temizdirler Hafif pislik olduğunu söyleyen rivayete göre, sürüldükleri elbisenin veya bedenin dörtte birinden az olmaları halinde bu bağışlanır Değeri! Alim Ahmed ezZerkâ temiz olduklarını esas alır ve öyle fetva verirdi Üstadımız Allâme Kevserî de şarap dışındaki sarhoş edicilerin (ispirto gibi) kullanılmalarının caiz, içilmelerinin haram olduğunu söyler ve imam Ebu Hanife'nin mezhebinin bu olduğunu zikrederdi Bu iki değerli alimin fetvalarında insanlar için kolaylık ve müsamaha olduğu açıktır Çünkü bu tür maddeler bu gün hayatın bir çok sahasına girmişlerdir Ama, şüphesiz kaçınabilenlerin bunlardan uzak durması da güzel bir şeydir Çünkü temiz olup olmadıkları konusunda alimlerin ihtilafı vardır(Fethubâbi'linâye, 1258 dipnotu)
Linkleri sadece kayıtlı üyelerimiz görebilirForumTR üyesi olmak için tıklayınız
