Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Nerdeyse her gün haberlerde gördüğümüz dijital kripto paralar nasıl belli bir bedele sahip olabiliyorlar? Bir para ünitesinin bilgisayarlar ile ne üzere alakası olabilir ve madencilik ne oluyor anlamak istiyorum diyorsanız bu yazıyı sizler için derledik.
Kiminin son zamanlardaki en kıymetli finansal buluş olarak gördüğü, kiminin de büyük bir palavra olduğuna inandığı kripto paralar kuşkusuz ki 2000’li yıllarda yaşanan kıymetli teknolojik ihtilallerden biri. Merkeziyetsiz finans anlayışıyla ortaya çıkan bu dijital para ünitesi ve bilgisayarların süreç gücü kullanılarak yapılan madencilik faaliyetleri ise haliyle birçok insanın artta nasıl teknolojiler yattığını merak ettiği yapılar.
İlk olarak 3 Ocak 2009’da “satoshi” takma ismiyle “BitcoinTalk” forumlarını yöneten zeki bir bilgisayar programcısı “Bitcoin” dediği ve dünyadaki finansal ihtilallerden birini gerçekleştirecek kripto parayı duyurdu. Tıpkı vakitte haliyle yapılan birinci dijital madencilik Satoshi Nakamoto‘ya ilişkin olduğu düşünülen 1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa adresine gönderilmiş 50 BTC blokzincir mükafatı ile başladı. Kodlarda belirlenene nazaran bu birinci adresteki 50 BTC hiçbir vakit kullanılamayacak ve çekilemeyecek biçimdeydi.
Amaç 2008’deki konut krizinin getirmiş olduğu ve “Lehman Brothers” üzere devasa bankaların da batmasının tesiriyle bütün dünyayı sarsan yeni bir finansal krizin tekrar yaşanmasını insanların merkezi olmayan bir para ünitesini kullanmasını sağlayarak engellemekti.
Halihazırdaki bütün basılı ve gözle görülür fizikî paralar, emtialar üzere bedelli varlıkların devletler ve memleketler arası güce sahip “para babaları” tarafından denetim edildiği ne yazık ki bilinen bir gerçek. Ne olduğunu anlamadan uçan kaçan döviz kurları, “aldım verdim” oyunu üslubunda yapılan haksız çıkar elde etmeye yönelik borsa manipülasyonları günümüz finansının özünde yatıyor. Bitcoin birinci çıktığında bunları bitireceğine dair epey umut veren bir teknolojiydi. Haliyle birinci evvel bilgisayar meraklılarını, daha sonra vizyoner yatırımcıların dikkatini çekmeye başladı.
Günümüze döndüğümüzde yalnızca Bitcoin için bile en az 1 milyon kadar birbirinden farklı madenci bilgisayar var. Daha çok haberlerde “enerji israfı yapması, çevreyi kirletmesi” yahut “ekran kartı stoklarının madencilik yüzünden bitmesi” formunda başlıklarla karşımıza çıksalar da birden fazla kimse kripto parayı kripto yapan ögeden bi’ haber. Sizlere kripto para madenciliğinin teknik kısımlarından bahsetmeden evvel bu şekil bir teknolojinin ne için ve hangi vizyonla geliştirildiğini anlamak için Satoshi’nin fikirlerini de özet geçmemizde fayda var.
Teknik manada birinci çıkan dijital para ünitesi Bitcoin ve ardılları, peer-to-peer yani eşler ortası temas mantığıyla çalışan elektronik paralar diyebiliriz. Satoshi Nakamoto bu türlü bir sistem geliştirirken, birinci olarak çağdaş finansal kurumlarında aradığı inanç düzeneğini ele almak istedi ve sistemi ona nazaran programladı.
O periyodun finans süreçleri hayli çetrefilliydi. Bilhassa bunları dijital ortamdan gerçekleştirdiğinizde sahtekarlıklar, dolandırıcılıklar yahut bankalar tarafından kesilen yüksek süreç bedelleriyle müsabakanız muhtemeldi. Bu üslup kolay görünen şeyler bile aslında temelde bir karmaşıklık içeriyordu. Bunu çözmek için Satoshi, güvenmek yerine bilgisayarların kriptografik temellerini kullanan dağıtık bir elektronik ödeme mekanizması tasarladı. Haliyle bu stil bir düzeneğin rastgele bir merkezi olmayacağı için dış müdahalelerle değiştirilemeyeceği, bozulmaya uğramayacağı ve böylelikle dolandırıcılıklara karşı muhafaza sağlanacağını düşünüyordu. Ayrıyeten ödeme süreçleri için de “bedel kesecek” bir muhataba gerek kalmıyordu.
Teoride kusursuz üzere gözüken bu modelde, teknik olarak birçok soru işareti vardı. Halka açık bir banka hesabı düşünün. O hesapta sahiden parası olmasa dahi gidip muhakkak bir ölçü çekim yapabilir değil mi? Satoshi’nin merkeziyetsiz para sisteminde de bu sorun vardı. Gerçekleştirilecek süreçlerin uygunluğunu denetim edecek ve sürece alacak rastgele bir sistem yoktu.
A, B ve C şahıslarından oluşan üçlü bir arkadaş kümesini düşünelim. A şahsının günün başında 100 lirası olsun ve B ile C bireylerine 100’er lira göndereceğini söylesin. Arkadaşları da birebir halde bu talebi kabul etsin. Merkeziyetsiz sistemdeki açık defterde 100 liranın 2 bireye tıpkı anda gideceği var olduğundan, sistem haliyle bozulacaktı. Yani merkeziyetsiz ödeme sistemi hakikaten ödeme değil dolandırıcılık düzeneği üzere olmak istediği şeyin tam aykırısı biçimde görülecekti.
Günümüz bankalarında her kişinin ne kadar parası olduğu kayıtlıdır. Böylelikle herkes kendi hesabında var olduğu kadar yahut müsaade verildiği kadar harcama yapabilir. Daha fazlasını kullanamaz, itimat ortamı kelam mevzusudur. Merkezi olmayan dağıtık bir sistemde mekanizma işleyene kadar bir kullanıcının parasını tekraren sefer farklı farklı yerlerde kullanması nasıl engellenebilirdi?
İşte tam bu noktada kripto para madencileri devreye giriyor. Temelde madenciler merkeziyetsiz sistemde çalışan birer bankacı üzeredirler. Sistemde potansiyel dolandırıcıların birebir ölçüsü tekraren kere kullanmasını engellemek ve yapıyı sağlıklı bir biçimde devam ettirmek için bilgisayarlarının süreç gücünü kullanarak gereken kriptografik çözümlemeleri sağlarlar.
“Peki madenciler neden bilgisayarlarının kaynaklarını bunun için ayırsınlar?” diye düşünmüş olabilirsiniz. Yanıtı kolay, madencilerin bu çalışmaları karşılığında sistem tarafından süreç gücüne bağlı olarak makul bir kripto para ödüllendirmesi yapılacaktı. Bitcoin’in birinci vakitlerinde madenciler her 10 dakikada bir verilecek olan 50 BTC ödül için sisteme dahil oldular ve yarıştılar. Bugün ise bu ödül 50’den 3 yarılama geçirerek 6 küsürlere kadar düştü. Bir sonraki ödül yarılanması olayının ise 2024 yılında olması bekleniyor. Madenciler buna nazaran 21 milyon Bitcoin’in tamamı çıkarılana kadar yarılanan mükafatlar için yarışa devam edecekler. Tahminen 2040 civarında mükafatların sona ermesi bekleniyor.
Ethereum geliştiricisi Vitalik Buterin buna da açıklama getirerek, yarılama ve ödüllendirme sisteminin aslında madencilerin motivasyonunun düşmesini engellemek için var olduğunu söyledi. Bütün Bitcoin’ler yahut bütün kripto paralar çıkarılmış olsa bile halihazırda var olan ağın süreç fiyatlarıyla çalışmaya devam edeceği belirtildi.
Bu kadar karmaşıklık neden var? Çok sefer tıpkı parayı kullanabilme riski, kriptografik doğrulama süreçleri, yarılanma evreleri, sonlu kripto para arzları ile değişmez halka açık defterler ve eşler ortası bir blok zincir yapısı? Bütün bunlar aslında finansal yapıyı merkezi bir gücün denetim etmesini engelleyip birden fazla gerçek kimselere taşıması için tasarlanmış. Her şeyin temeli uygun bir denetim sistemi ve itimat odaklı sistem tasarlamak isteyen Satoshi Nakamoto’nun yepyeni yazısında yatıyor. Bu ihtilalin ne kadar gerçekleştiği her ne kadar tartışma konusu olsa da, 9 sayfalık kolay bir teknik tanıtımdan ibaret olan bu teknoloji nasıl dünyada muvaffakiyetle var olabildi?
Bunu açıklayabilmek için kripto para dönemini başlatmak için gereken eşler ortası hesaplamaları yürütecek olan madencilerin bilerek yahut çoğunlukla bilmeyerek yaptıkları işin teknik manada ayrıntısını anlatmaya başlayalım.
Bitcoin’in birinci çıktığı vakitlerde yayınlanan yepyeni makalede kriptografik doğrulama süreçlerini GPU kullanarak hesaplamaktan hiç bahsedilmemişti. Madencilik birinci devirlerde sadece merkezi işlemciler yani CPU odaklı yapılıyordu. Günümüzde ise madencilerin kar sağlayabilmek ve ödül kazanabilmek GPU’lar bir yana artık ASIC ve özel FPGA işlemcilere gereksinimi bulunuyor. Kripto para madenciliğinde bu mimariler ortasında sorun çözme yeteneğine bakıldığında en büyük fark nerede oluşuyor derseniz, karşılık olarak güç bir matematik sorusunu çözerken kullanılan paralel süreç yeteneği diyebiliriz.
Bir madencinin yaptığı iş aslında iki şeyden ibarettir. Kendisine ulaştırılan bilgi bloklarını doğrulamak ve var olan kripto paraya ilişkin blokzincirine yeni süreçleri dahil etmek. Yapısal olarak süreçlerin adedini tıpkı anda yalnızca bir madenci işleyip blok ekleyebiliyor. Bu sebeple, bir sonraki süreç bloğunu düzeltebilmek ve matematiksel sorunun ortadan kaldırılabilmesi için hakikat olan 64 basamaklı onaltılık bir hash’i bulmak zorundalardır.
Günümüz işlemcileri için bunları çözmek çok güç sayılmamasına rağmen, maksat bir şifreleme algoritmasını (örneğin Bitcoin için SHA-256) var olan bedelden daha azlarıyla deneyerek gerçek sayıyı bulmak olduğundan iddiaya dayalı bir yapı kelam konusu. İşte tam da bu kriptografik altyapı sayesinde zati nizam ve güvenlik sağlanıyor. Madencilerin yüksek paralel süreç kapasitesine sahip grafik işlemciler ve elektrik kullanarak yaptığı süreçler de temelinde hakikat sayının iddia yoluyla bulunmasından ibaret. “Cryptographic nonce” olarak anılan yanlışsız sayının hash bedeli bulunabilirse blokzincirde süreçler gerçekleştirilir.
Demek istediğimizi daha da anlaşılır bir halde açıklayacak olursak aşağıdaki Bitcoin blokzincir imgesini örnek verebiliriz.
Blokta bilgi olarak oldukça şey verilmiş lakin aslında bütün bu uğraşın nedeni en üstte epeyce karmaşık halde gözüken hash’in bulunması. Burada bir şey daha dikkatinizi çekmiş olabilir, hash’lerin başlarında neden 0’lar var? Olağan kurallarda bir karmada yani bilginin hash’inde bu kadar peşi peşine 0’lar asla görülmez. Ancak madencilik algoritması kelam konusu olduğunda bu bir kusur yahut tesadüf değil, tam manasıyla algoritmayı daha da zorlaştıran nedenlerden biridir.
Görseldeki Blok 678411’i oluşturmak için kullanılan “cryptographic nonce“ kıymeti 2.217.356.589 yahut onaltılık düzlemde tabir edecek olursak 0x842a2d2d olduğunu görebiliyoruz. Nonce sırf kendi başına değil birebir vakitte evvelki blok hash’i, Merkle ağacı, vakit damgası üzere şeyleri de beraberinde kıymet olarak kullandığından hepsinin karması 00000000000000000006c9fad44b7f37429b239d99d50396df13f8c4f4fa9194 üzere bir bedel oluşmasına neden oluyor.
Bu usul kriptografik uygulamalar ve hash’in ne olduğu size karmaşık geliyorsa durumu daha da anlaşılır hale getirmek için online bir SHA-256 calculator kullanabiliriz. Örneğin “Technopat” olarak girilen metin iletisi SHA-256 algoritmasından geçirildiğinde 7e4c0fbab3bfb0873d43d82c4bd0c897c681417699d6727a243bd87d9b770ef6 üzere bir bedel ortaya çıkıyor.
Bu “Technopat” sözünün değişmeyen tek istikametli bir özeti. Technopat sözüne ufak bir ekleme yahut çıkarma yapılsa bu hash kıymeti değişecektir. İsterseniz “Technopat!” formunda sonuna ünlem de eklediğimiz bir formda tekrardan SHA-256 ile hesaplamayı deneyelim.
Elde edeceğimiz çıktı 55ba643275ebbeede3d6090a6bb177169622d74d3f8ed5cb7264ff05362474f7 olacaktır. Fark ettiyseniz evvelki değerimizle hiçbir biçimde alakası bulunmamakta.
Peki bu üslup hash algoritmalarıyla hesaplanan bilgileri geri eski hallerine çevirmek mümkün mü? Elbette hayır, kriptografik algoritmanın kendisinde bir zayıflık bulunmadığı sürece düz metin çıktı alınamaz. Lakin daha evvel hash pahası alınan bilgi düz metin karşılığı ile veritabanında yer alınıyorsa kaba kuvvet formülleriyle bulunabilir.
Bunun mantığını kısaca özetle tabir ettiğimize nazaran artık asıl mevzumuza geri dönebiliriz. “Message” olarak belirtilen pahanın A şahsının B’ye 150 dolar göndermesi, çeşitli metadata dataları, evvelki bloklar, Merkle ağacı, vakit damgası ve nonce’un bir özetinden oluştuğunu düşünün. Burada kelam konusu olan zorluk, iletide başka bilgilerle hash’lenerek 19 sıfırlı çıktının meydana gelmesini sağlayacak yanlışsız nonce bedelini bulabilmek.
Yukarıda verdiğimiz kolay SHA-256 calculator ile rastgele girdiler yaptıysanız, sonuç olarak çıkan kıymetlerin neredeyse rastgele olduğunu ve 19 sıfırla başlayan hashleri bırakın, bir tane bile başı 0 ile başlayan hash bulmak için çok fazla kıymet denemesi yapmanız gerektiğini fark edeceksiniz. Ek olarak madencilik algoritmasında baştaki sıfır sayısının her vakit tıpkı kalmadığını da belirtmekte fayda var. Bu sayede blokzincirdeki güvenilirlik daha da arttırılabiliyorken, madenciler içinse zorluk katlanıyor. Şayet süreç için ilgili alanda çok fazla sayıda madenci bulunuyorsa işi hızlandırmak için blok başına 10’ar dakika amaçlar konuluyor çünkü blokların yalnızca bir bilgisayar tarafından işlenmesi neredeyse imkansıza yakın.
Önceki başlıkta görselini verdiğimiz Blok 678411’de 6,25 BTC madencilik ve ~1.11 BTC ek mükafatı olduğunı görebilirsiniz. 2021 yılını baz alacak olursak buradaki 6,25 pahası bloğun büsbütün işlenmesine kadar birkaç kere daha yarıya inecek olan Bticoin madencilik mükafatıdır. Bitcoin madenciliklerinin tamamı gerçekleştikten sonra ağ sadece madencilere çalışmalar için bloktaki süreçlerin bir kısmını verecek ve süreç fiyatlarıyla çalışacak.
Madencilikteki bu sisteme kavramsal olarak PoW (Proof of Work) yani “İş Kanıtı” denilir. Birinci defa 1993 yılında Cynthia Dwork ve Moni Naor ikilisinin “Pricing via Processing, Or, Combatting Junk Mail, Advances in Cryptology“ çalışmasında belirtilen PoW’un temelinde yatan fikir aslında yeniden itimat unsuruna dayanıyor. PoW yapısında tüm süreçlerin makus niyetli olmadığını ve sahtekarlık teşebbüsüne uğrayıp uğramadığını denetim etmek için merkezi bir varlık kullanmak yerine, madencilerin kripto varlığın uyan halde hakikat iş yaptığını bilinmesi yetiyor.
Zaten kriptografik bir yapıda çalışan Bitcoin ve türevleri, aranan “nonce” pahasının madenciler tarafından bulunması için epeyce ağır matematiksel süreçler gerektirdiğinden güvenilirliği de böylelikle kanıtlamış oluyorlar. Zira hesaplama algoritmasında ve kıymetlerde ufak bir sahtekarlık yapılması durumunda süreçler ağdaki merkeziyetsiz yapı sayesinde başarısızlıkla sonuçlanıyor.
PoW sistemi gerek DDoS üzere ağa karşı yapılabilecek hizmet aksatma hücumlarına gerek de dolandırıcılara karşı müdafaa sağladığı kadar kripto paranın pahasının olmasının en büyük sebeplerinden. Lakin dezavantajları da yok değil. En kolayından temelde özgür bir ekonomik sistem ülküsüyle ortaya atılan dijital varlıkların süreç gücü muhtaçlığı nedeniyle tekrar büyük sermayeler gerektirmesi büyük sorun.
Bunun yanı sıra, her geçen gün kripto para kullanımı yükseldiğinden PoW süreçlerindeki karmaşıklık büyüyor. Süreçlerdeki karmaşıklık büyüdükçe de madencilik yapılması gereken aygıt ve ekipmanların daha yüksek güçlü olanlarla değiştirilmesi gerekiyor. Aksi durumda ise birebir süreç süratiyle kazanılabilecek ödül pahası elbette ki azalmaya devam ediyor.
Her şeyde olduğu üzere siber tehlikeler kripto paralar için de var. PoW yapısı itimada dayalı olduğundan, ağ kapasitesinin yarıdan fazlası (yaklaşık %51’i) tek bir oluşum tarafından sağlanırsa bütün süreçler denetim altına alınabiliyor. Buna süreç onayları ve blok oluşturma da dahil. Yani siz madencilik yapılan bir kripto para ağındaki madencilerin yüzde 51’ine sahipseniz rahatlıkla süreçleri manipüle edebilirsiniz. Teknik olarak pek mümkün gözükmese bile bu da risklerden biri denebilir.
Yazımızın burasına kadar madencilerin çoklukla yapmış olduğu PoW (İş Kanıtı) nasıl gerçekleşir değinmeye çalıştık. Lakin birinci dijital kripto para Bitcoin ve başkalarının tek kullandığı düzenek elbette bu değil. PoW’un madencilere değer verdiği kadar, kullanıcıların sistemdeki rolünü farklı bir noktaya taşıyan PoS (Proof-of Stake) yani “Hisse Kanıtı” da hayli kıymetli bir yapı.
Bitcoin’in yavaş yavaş dünyada bilinmeye başlandığı 2012 yılında Scott Nadal ve Sunny King tarafından geliştirilen PoS, hesaplama gücünün yanı sıra ödül düzeneğinde dijital varlığı elinde tutanların da hak sahibi olmasını sağlayan bir sistem.
Temelde paranın kullanıcılarından makul ölçülerde kripto paralara sahip olduklarını kanıtlamaları yoluyla çalışmakta diyebiliriz. Daha kolay anlatacak olursak PoS yapısı da dijital varlığın korunması ve doğrulanması maksadıyla PoW’da olduğu üzere kimi matematiksel algoritmalar ve yapılar kullanır. PoS’u farklılaştıran nokta ise bu hesaplamaların madencilik yerine düğümlerde (node) var olan para büyüklüğüyle yanlışsız orantılı olarak dağıtılması. Bu sistemde sahip olduğunuz “düğüm” üzerinde ne kadar fazla kripto para tutarsanız yeni bir blok oluşturma talihiniz da o kadar fazla. Haliyle elde edeceğiniz gelir de artıyor.
Geliştiricilerden Nadal ve King, birinci defa Proof-of Stake kavramını ortaya attığında gaye klasik madencilik süreçlerinin yol açtığı çok güç tüketiminin önüne geçmekti. Yani yüksek süreç gücüne dayanan PoW’u daha az kullanılır hale getirmek amaçlar ortasında.
Çalışma prensibine bakacak olursak, siz bir kullanıcı olarak bu biçimde çalışan bir kripto para altyapısından “coinler” alırsınız ve cüzdana aktarırsınız. Daha sonra “fogging” yazılımı ismi verilen bir yazılımı indirip kaydolmanız gerekir. Yazılım ise süreci onayladıktan bir mühlet sonra jetonları yatırma sürecini yerine getirir.
Fakat dezavantajı şu ki, faiz gibisi bir sisteme sahiptir. Paradan para kazandırırken, varlıklarınızı yapıda yer alan cüzdanda biriktirmeniz ve tutmanız mecburiye yakın teşvik edilir. Aksi halde kar sağlayamazsınız. Ayrıyeten hatırlayalım ki kripto paraların çıkış gayesi “2008 Global İktisat Krizi” sonrasında bankalardan bağımsız ve etkilenmeyecek bir ekonomik sistem kurmaktı. Varlık nedeni kapalılık ve merkeziyetsizlik olan kripto paralarda merkeziyetleşmeyi sağlayan bir teknoloji PoS. Yani işin mantığına alışılmamış bir durum kelam konusu.
PoW’un yüksek süreç gücü gereksinimine alternatif olarak çıkan PoS da ölçeklenebilirlik meseleleri nedeniyle blokzincir geliştiricileri tarafından pek kullanılabilir bir teknoloji olarak görülmüyordu. Bu nedenle 2017 yılında Ethereum ağının eski CTO’su ve kurucu ortaklarından Gavin Wood tarafından PoA (Proof-of Authority) yani “Otorite Kanıtı” isminde alternatif bir teknoloji daha geliştirildi.
Blokları onaylamak için kullanıcıların cüzdanlarında “coin” depolanması yerine prestije dayalı bir sistemin daha uygulanabilir olduğu görüldü. PoA ile kurulan blokzincir süreçleri dünyanın rastgele bir yerinde emniyetli olarak görülen doğrulayıcı “düğümler” üzerinden gerçekleştiriliyor.
Güvenilirlik mantığına dayandığından kimi çevrelerce PoS’un daha muteber bir hali olarak kabul edildiğini söyleyebiliriz. Çünkü PoS paranın para getirmesi üzere bir mantıkla çalıştığından, varlık pek pahalı üzere gözükmüyordu. Bu nedenle kimi kuruluşlar ve yapılarda kullanımı mümkün değildi. PoA ise öncelikle sistemdeki onaylayıcıların muhakkak bir varlığa sahip olmasını zarurî tutmanın yanı sıra güvenilirliği kimlikvari halde kullanıyor.
İşlem onaylayıcısı olarak misyon yapanlar ise bu süreçte algoritma tarafından tokenlarla ödüllendiriliyor. İşin hoş tarafı onaylayıcı olmak için multimilyoner bir kripto para zengini olmak zorunda değilsiniz.
Adı üstünde kripto paraların temelinde yazı başından beri anlattığımız yapılar üzerinde çalışan kriptografik algoritmalar kullanılır. Basitçe söz edecek olursak madencilerin çözdüğü “matematik problemleri”, saklılığın sağlanması için yeniden çeşitli “matematiksel formüllerle” kurgulanmış bir diğer senaryodur.
Tek istikametli algoritmalar sayesinde elde edilen bir bedelden yola çıkarak “nonce” bedeli bulunamaz, böylelikle güvenlik sağlanmış olur. Ağa daha fazla madenci dahil olmaya başladıkça da kestirim süreci kriptografi sayesinde uygun ölçekte zorlaştırılabilir. Değişmeyen blokzincir yapısında ise ismi üstünde rastgele biri değişirse sonraki bütün süreçler bozulacağından dışarıdan müdahale edilebilme ihtimali kalkar. Bunlar hepsi matematiğin sırrıyla gerçekleşir.
Bitcoin tasarlandığı günden bu yana daima SHA-256 hash algoritmasını baz alarak çalıştı. SHA-256 devrine nazaran epeyce yüksek, günümüzde ise olağan düzeyde muteber kabul edilebilecek bir karma hesaplama sistemi. Günümüzde madencilik yatırımı yapan kimseler çoğunlukla bu noktada hayli büyük yanlışlar yapmakta olduğundan bilhassa belirtme gereksinimi duyuyoruz. Çoğunlukla “ASIC miner” olarak bilinen yüksek süreç gücüne sahip aygıtlar SHA-256 odaklı geliştirildiğinden Bitcoin üzere kripto paralar dışında pek verimli çıkar sağlamazlar.
Örneğin Ethereum tasarımı gereği Dagger-Hashimoto’dan; Monero, ByteCoin ve Dashcoin üzere coinler ise ASIC’lere karşı epey dirençli olarak bilinen gizleme tekniklerinin bulunduğu CrytoNight’tan yararlanır. Bilinçsiz bir halde bu coinleri kazanmak için ASIC kullanırsanız pek bir şey elde edemeyeceğinizi söylemek mümkün.
Bitcoin birinci çıktığında 21. yüzyılda adeta bir ihtilal üzere ekonomik sistem içerisinde varlığını göstermiş olsa da artık günümüzde 4.500’den fazla farklı kripto para var. Neredeyse herkes belli bir algoritmayı baz alarak kripto para oluşturabildiğinden bunların birden fazla ne yazık ki dolandırıcılık emeliyle tasarlanmış teşebbüsler diyebiliriz. Bu nedenle rastgele bir kripto para almadan, yatırım yapmadan ve madenciliğine kalkışmadan evvel ayrıntılıca araştırmasını yapmak epeyce değerli.
Her ne kadar kripto desek bile bu paralar resen ortaya çıkamayacağı için, bizim üzere etten kemikten birtakım beşerler fikri ve teknik manada geliştiricilik görevini üstleniyor. Kimi vakit verebilecekleri bir demeç yahut şahısların davranışları bile dijital paranın gidişatını etkileyebiliyor. Bunun yanı sıra şimdi bilinen borsalarda listelenmeyen temelsiz coinlerin ön satışları da yalnızca dolandırıcılık hedefli olabiliyor. Bilinenlerin ise birden fazla emniyetli diyebiliriz. Buradaki ölçüt sizin dikkatiniz olmalıdır.
En başta CPU’lar ve daha sonra GPU’lar ile yapılan madencilik sürecinin hızlanması için ASIC’lerin çıkmasıyla birlikte Bitcoin özelindeki sorunlar de gün yüzüne ayrıyeten çıkmaya başladı. Litecoin üzere birtakım alternatifler Bitcoin’in temeline çok dokunmadan sırf blok oluşturma müddetinin 2.5 dakikaya düşürülmesi (dağıtılabilecek coin sayısını 21 milyondan 84 milyona çıkarır) üzere teknik meseleleri çözmeye odaklanırken, bir kısmı ise farklı çalışma tarzlarıyla ortaya çıktı.
Kripto para insanların ilgisini gittikçe çekip bu alanda çeşitli toplulukların oluşmasını sağladı. Her geçen gün büyüyen oluşumlar ülkü para ünitesi tartışmaları sonucunda yeni fikirler ve teknolojiler geliştirdi, kimileri ise Satoshi’nin 2009’da birinci yayınladığı dökümantasyona bağlı kalmayı tercih etti.
Litecoin’den sonra birinci büyük revize edilmiş Bitcoin örneği olarak Bitcoin Cash 2017’de ortaya çıktı. Blokzinciri 1 MB’dan 32 MB’a değiştirilerek bir blokta çok daha fazla sürecin barındırılabilmesi sağlandı. Daha sonraları 19 yaşında Vitalik Buterin isminde bir genç Bitcoin geliştiricilerini programlanabilir bir kripto para yapısına ikna edemediğinde “Ethereum” ismindeki kendi teknolojisini tasarlamaya başladı.
Günümüzde dünyanın ikinci büyük ağı olan ETH, blokzincirlerin programlanabilmesini sağlayarak birçok devrimsel gelişimin önünü açtı. Daha sonraları Ethereum geliştirici takımından Fabian Vogelsteller tarafından ERC-20 standartları belirlenerek neredeyse herkesin kendi ağ üzerinde kendi kripto parasını oluşturabilmesini sağladı. Bu sayede ICO ismi verilen ön satışlar ortaya çıkabildi ve WBTC, USDT üzere 800 kadar farklı coin projesinin oluşması mümkün oldu.
Aklınızda kripto para madenciliği yoluyla yarar sağlamak üzere bir fikir varsa öncelikle kendinize birkaç soru sormanız gerekiyor. Bu işe girmek en başta önemli bir yatırım gerekiyor, bunu kabullenelim. Dünya çapında yaşanan çip krizi, GPU eksikliği, ülkemiz bazındaki önemli döviz artışı nedeniyle yükselen ekipman fiyatları göz önüne almanız gereken şeyler. Ekipmanlarınız tam yükte çalışacak ve kullanabilecekleri elektriğin tamamını aralıksız tüketecekler. Elektrik faturası ve donanımların masraflarını da hesaba kattığınızda artınız ve eksiniz ne olacak düşünmelisiniz.
ASIC üzere aygıtlarla bu işi yapmayı planlıyorsanız ne yazık ki kullanımları çok yaygın olduğundan tek başına Bitcoin madenciliği yapmak sıkıntı. Ethereum ve Monero üzere tanınan teknolojilerle çıkar sağlamak içinse çeşitli havuzlara katılarak madencilik gücünü paylaştırmak kârlı olabilir. Böylelikle birden fazla bilgisayar blokzincir süreçleri için çalışırken herkes gücü oranında mükafatı edinebilir
Her şeyden çok dikkat etmeniz gereken en değerli iki şey vardır. Birincisi madencilik yapmak istediğiniz aygıt yahut donanımın hashrate’i. İkincisi ise kazım yaptığınız kripto para ünitesinin blok mükafatı bedeli. Bu ikisi ne kadar yüksek olursa karınız da o kadar yüksek olur. Yüksek hashrate’e sahip ekipmanla kuvvetli bir madencilik yapmaya kalkarsanız yalnızca donanımın kendisine daima tam güçte çalıştırarak yazık etmiş olursunuz.
Bu noktada biz bir yatırım tavsiyesi vermiyoruz çünkü bir teknoloji blogu olarak tek yaptığımız şey kullanıcıları çeşitli bahislerde teknik manada bilgilendirmek. Her türlü süreçte sonuncu karar yeniden size ilişkin.
Bu yazımızda kripto para madenciliğinin ne olduğundan, Satoshi’nin vizyonu ve hayallerinden, coinlerin çalışma prensiplerinden ve blokzincir teknolojisinden bahsettik. Sizlerin de şayet eklemek istediği bir şeyler yahut tenkitleri varsa yorumlarda belirtebilir, sorularınız içinse Technopat Sosyal’de husus açabilirsiniz.
Not: Yazı rastgele bir yatırım tavsiyesi içermemekle birlikte, günümüz dünyasında yer edinen değerli teknolojilerden kripto paraları ve madenciliği teknik olarak açıklamak gayesiyle TechSpot kaynağından derlenmiştir.
