Küresel Isınma Eski Köprülerin Çökmesine Sebebiyet Veriyor

İklim değişikliğinden kaynaklı uç noktalardaki hava koşulları, eski köprülere çöküş tehdidi yaratıyor. Son vakitlerde Kuzey Yorkshire’ın Grinton yerindeki bir köprünün çökmesi, bu tıp riskler için ne kadar hazırlıklı olduğumuz hakkındaki birçok soruyu gündeme getirdi. Eylül ayındaki Yerküre Bisiklet Şampiyonası güzergahında olan köprü, bir ay süren yağmurların akabinde yalnızca dört saat içinde çöktü ve muhitteki meskenlerin etkilendiği küçük bir sele neden oldu.

Grinton’da çöken köprü, iklim değişikliği kaynaklı yıkılan birinci köprü değil. 2015 yılında, evvel Eva isimli daha sonra da Frank isimli fırtınalar, 18. yüzyılda yapılan ve yeniden Kuzey Yorkshire’da bulunan Tadcaster isimli köprüyü ve onun yakınlarındaki Cumbria’daki orta çağ devrinden kalma Eamont Köprüsü'ne önemli hasarlar verdi. 2009 yılında meydana gelen sel baskınları ise yalnızca Cumbria ortamında 29 köprüyü yıktı.


İklim değişikliğinin bu tıp ağır yağışları gelecekte daha yaygın hâle getirmesiyle birlikte bu çeşit köprü çöküşlerinin gelecekte daha çokça yaşanıp yaşanmayacağı merak konusu.

Sahiden köprüler global iklim değişikliğinden etkilenip yıkılıyorsa hangi köprüler daha çokça risk altında? Köprülerin çeşitli nedenlerle çökebileceğini biliyoruz. Kimileri yalnızca eski olduğu için bile çökebiliyor. Kimileri ise yanlış gereçten yahut sel, erozyon, zelzele üzere çevresel süreçlerden ötürü yıkılıyor. Velev köprüler, gemilerin kendilerine çarpması nedeniyle bile çökebiliyorlar.

Avrupa'nın birinci büyük yolları ve köprüleri, Romalılar tarafından yaptırılmıştı. Bu altyapı yatırımları, sanayi devrimi sırasında büyük ölçüde gelişti ve daha sonra birden fazla, II. Yerküre Savaşı'ndan sonra yine inşa edildi lakin o devrandan beri çeşitli faktörler, köprüler ve gayri kritik yapılar üzerindeki baskıyı artırdı. Örneğin birçok köprü, birinci inşa edildiğinde trafik çoğunlukla yayalardan ve hayvanlardan oluşuyordu. Bu durum, köprüler için önemli bir tartı oluşum etmiyordu lakin onlarca yıl geçtikten sonra köprülerin üzerinden geçen şeyler değişti ve önemli raddede ağırlaştı.

Yerkürenin çeşitli bölgelerinde bulunan mühendisler, sayısız köprünün beklenen tasarruf ömrünün sonuna (50 ile 100 yıl arasında) ulaşabileceğini düşünüyorlar ancak hangi köprülerin en ziyade risk altında olduğunu bilmiyoruz. Bunun nedeni, risk altındaki yapıları tanımlamak için ulusal bir olgu tabanı yahut prosedür bulunmaması.


Farklı köprü cinsleri, farklı arıza mekanizmalarına karşı hassas olduğu için her köprüyü kendi ekseninde kıymetlendirmemiz gerekiyor. Örneğin Newcastle'da Tyne Nehri üzerindeki yedi köprü, kenti Gateshead isimli kasabaya bağlıyor. Bu köprüler, işlev (yaya, karayolu ve demiryolu), gereç (çelikten betona) ve yaş (17 ile 150 yaş) parametrelerinde değişkenlik gösteriyor. Bu nedenle her köprü için başarısızlık riski ve tipi çok farklıdır.

Sel, İngiltere'nin Ulusal Acil Durum Riski Kayıt Defteri'nde büyük bir tehdit olarak kabul edilmekte. Met Office'in en son iklim kestirimleri, kışın ortalama yağışlarda ve yaz aylarında yağan yağışlarda bir düşüş gösterse de yağış, doğal olarak çok değişkenlik gösteriyor. Su baskınlarına bilhassa şiddetli yağış neden oluyor. Bu yüzden yağışların yalnızca ortalamalarına değil, nasıl değiştiğine de bakmak gerekiyor.

Daha sıcak hava, daha çokça nem tutabilir ve bu nedenle Grinton’daki üzere sel baskınlarına neden olacak ölçüsüz yağışlara sebebiyet verebilir. Yüksek çözünürlüklü iklim modelleri ve gözlemsel çalışmalar da ölçüsüz yağış yoğunluğunu gösteriyor. Tüm bu çalışmalar, gelecekte sel nedeniyle köprülerin çökmesinin daha mümkün olacağı manasına geliyor. Gelecekteki felaketleri azaltmak için kullanım değişikliği, yaşlanma ve iklim değişikliği ile ilgili değerlendirmeler de dâhil olmak üzere altyapılarımızın incelenmesine muhtaçlığımız var.