kurtuluş savaşı ve cepheleri nelerdir

Türk Kurtuluş Savaşı ve Cepheler
kurtuluş savaşı ve cepheler ile ilgili bilgi
kurtuluş savaşı cepheler
Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi
Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi

KURTULUŞ SAVAŞ'INDA CEPHELER

1 Doğu Cephesi

· Bu cephede, Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti koymak isteyen Ermeniler ile savaşılmıştır

· TBMM Hükümeti 15 Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşayı Doğu Cephesi Komutanlığına atadı

· 9 Haziran 1920'de harekete geçen Kazım Karabekir Paşa 30 Ekimde Ermenileri belirli bir mağlubiyete uğratarak Doğu Anadolu'nun tamamını kurtardı

· Ermenilerin isteği üzerine Gümrü Barışma Antlaşması imzalandı (3 Aralık 1920)

Antlaşmanın Yorumu:

· TBMM Hükümeti'nin uluslar arası alanda kazandığı Ilk askeri ve siyasi başarısıdır

· Sevr Antlaşması'nın geçersizliği ilk olarak uluslar arası bir antlaşmada onaylanmıştır

· Ermeni sorunu çözüme kavuşturulmuş oldu

· Doğu Cephesi'nin kapanması ile buradaki güçlerin büyük bir kısmı Batı Cephesi'ne
gönderilmiştir

2 Güney Cephesi

· Uyumlu orduların savaşmadığı tek cephedir

· Bölgede Fransız işgalcilere ve işbirlikçi Ermenilere karşısında yöresel direniş cemiyetlerince kahramanca mücadeleler verilmiştir

· 12 Şubatta Maraş, 10 Nisanda Urfa, 20 Ekimde de Adana düşman işgalinden kurtarıldı Sakarya zaferinden sonra Fransızlarla imzalanan Ankara Antlaşmasıyla Fransızlar bölgeyi terk etmişlerdir

· Bu antlaşmayla (Hatay haricen) bugünkü güney sınırlarımız çizilmiş ve Fransızlar bölgeden çekilmiştir

Kayda Değer: TBMM 1973'te aldığı bir kararla kahramanlıklarından nedeniyle Maraş'a « Kahraman», Antep' e «Gazi» 1984 'te de Urfa' veya « Şanlı » unvanı verilmiştir

3 Batı Cephesi

· Kurtuluş Savaşı yıllarında en zorlu mücadelenin verildiği cephedir

· Bu cephede Yunanistan ile savaşılmıştır

· Bu cephede savaşlar 15 Mayıs 1919' Yunanlıların İzmir'i işgali ile başlamış ve 11 Ekim 1922' de imzalanan Mudanya Mütareke' ne kadar devam etmiştir

· Başlangıçta Kuvayi Milliye birlikleri ile karşısında konulduğu için istenilen sonuçlar alınamamıştır
· Düzensiz ve baştan savma haldeki Kuvayi Milliye Birliklerinin kaldırılıp yerine uyumlu ordunun kurulmasıyla istenilen galibiyet elde edilmiştir

Bu Cephedeki Gelişmeler

* I İnönü Savaşı (610 Ocak 1921)


· Batı Cephesi'nde uyumlu orduların Yunan ordularına aleyhinde kazandığı birincil zaferdir

I İnönü Zaferinin Sonuçları

· Bu galibiyet TBMM'nin iç durumunu kuvvetlendirmiş, dışarıdaki itibarını arttırmış, Askere alım işlemleri hızlanıştır

· İsmet Paşa, Albaylıktan Generalliğe terfi etmiştir

· İtilaf devletleri hiç beklemedikleri bu yenilgi karşısında durumu görüşmek üzere Londra'da toplandılar

· Sevr Antlaşmasını gözden geçirmek zorunda kaldılar

· Bu zaferden sonra Çerkez Ethem İsyanı da bastırılmıştır

I İnönü Savaşı'ndan Sonraki Kayda Değer Gelişmeler

Londra Konferansı (21 Şubat 12 Mart 1921)

· Birinci İnönü zaferinden sonradan İtilaf Devletleri kadar toplanmıştır

· Amaçları; Sevr Antlaşmasını yumuşatarak TBMM'ye kabul ettirmekti

· İtilaf devletleri aralarındaki anlaşmazlıktan doğan kullanmak amacıyla İstanbul Hükümeti ve TBMM'yi bir arada çağırdılar, ancak amaçlarına ulaşamadılar

· Konferans herhangi bir netice alınamadan dağılmıştır

Londra Konferansı'nın Sonuçları

· Yeni Türk Devleti ve TBMM ilk önce İtilaf devletleri kadar tanınmıştır

· TBMM, konferansa katılmakla uzlaşma yanlısı olduğun dünya kamuoyuna göstermiştir

· Yeni Türk Devleti'nin haklı davası dünya kamuoyuna duyurulmuştur

· Sevr Antlaşması'nın uygulanamayacağı anlaşıldı

TürkAfgan Arkadaşlık Antlaşması (1 Mart 1921)

· Moskova'da TBMM heyeti ile Afgan heyeti arasında arkadaşlık antlaşması imzalanmıştır

· İki devlet ortak olarak birbirini tanıdılar

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

· Rusya'da yeni kurulan Bolşevik Hükümeti ile TBMM Hükümeti'nin o dönemde Batı karşıtı olmaları iki tarafı birbirine yaklaştırmıştır TBMM'nin doğu, güney ve batı cephesindeki başarıları da etkin olmuştur

· Rusya Misakı Milli'yi ve yeni Türk Devleti'ni tanıyan Ilk Avrupa devleti olmuştur

· Bu mukavele ile doğu sınırımızın güvenliği sağlanmış doğudaki birlikler batı cephesine kaydırılmıştır

· Bu antlaşmayla Batum, Türkiye'nin liman hizmetinden yaralanması şartıyla Gürcistan'a bırakılmıştır Bu Misakı Milli'den bahşedilen birincil tavizdir

Keza I İnönü Savaşı'ndan sonradan 12 Mart 1921'de İstiklâl Marşı kabul edilmiş, 20 Ocak 1921'de Ilk Anayasa ( Teşkilâtı Esasiye) ilân edilmiştir

* II İnönü Savaşı (23 Mart 1 Nisan 1921)


· TBMM'nin Londra Konferansı'nda itilaf Devletlerinin istekleri kabul etmemsi üzerine, İngilizlerin desteği ile Yunanlılar taarruza geçtiler Ancak yenildiler

II İnönü Savaşı'nın Sonuçları

· Bu zaferden sonradan İtalyanlar işgal ettikleri Muğla ve Antalya'dan çekilmeye başladılar

· Fransızların TBMM'ye karşı tutumları yumuşamıştır

· Mustafa Kemal kazanılan zaferin önemini İsmet Paşa' ya çektiği telgrafta Siz orada sadece düşmanı değil, Türk Milletinin makûs talihini de yendinizdiyerek belirtmiştir

* Kütahya Eskişehir Savaşları (1024 Temmuz 1921)


· Yeni kurulan uyumlu ordunun Batı Cephesi'nde kaybettiği tek savaştır

· Afyon, Eskişehir ve Kütahya Yunanlıların eline geçti

· Ordunun daha artı zayiat vermesini istemeyen Mustafa Kemal orduyu Sakarya Nehrinin doğusuna değin çekti

· Savaşın kaybedilmesi TBMM'ye olan güveni sarstı Meclisin Kayseri'ye taşınması ve Kuvayi Milliye'ye dönülmesi gündeme geldi

· Yunan ordusu Sakarya Nehrine kadar ilerledi

· Durumun ciddiyetini ani kararlar alınmasını gerektirdiği için 5 Ağustos 1921 de Başkomutanlık Kanunuçıkartıldı

· Bu kanunla Mustafa Kemal Paşa Başkumandan seçildi Hem Meclis tüm yetkilerini Mustafa Kemal Paşa'ya devretti

Bu kanun 1922'de süresiz olarak uzatıldı Mustafa Kemal Paşa 'nın Cumhurbaşkanı seçilmesine kadar yürürlükte kalmıştır

· Mustafa Kemal Paşa orduyu yeniden takviye etmek nedeniyle 8 Ağustos 1921'de Tekalifi Milliye Emirleri'ni çıkardı Bu sayede ordunun ihtiyaçlarının büyük bir kısmı halktan karşılamaya çalışmıştır

d Sakarya Meydan Savaşı (23 Ağustos13 Eylül 1921)

· Tekalifi Milliye Emirleriyle Türk ordusunun eksiklerinin bir kısmı büyük ölçüde tamamlanmış ve ordu savaşa hazırlanmaya çalışılmıştır

· 23 Ağustosta Yunanlılara karşısında taarruza geçti Mustafa Kemal Paşa Hattı Müdafaa yoktur, Sathı Müdafaa vardır O satıh tüm vatandırdiyerek orduyu coşturdu

· 22 gün süren savaş sonucunda Türk ordusu büyük bir zafer kazandı (13 Eylül 1921)

Savaşın Sonuçları:

· 1683 Viyana bozgunundan beri devam eden Batı karşısındaki gerileme sona erdi

· Yunanlılar savunmaya, Türkler taarruza geçti

· TBMM, Mustafa Kemal Paşa 'ya Mareşallikrütbesi ile Gazilikunvan verdi

· Fransızlar bu savaştan daha sonra TBMM ile Ankara Antlaşması' nı imzaladılar

· Rusyanın isteği üstüne Kafkas Cumhuriyetleri, TBMM ile Kars Antlaşmasını imzalamıştır

Kars Antlaşması ile doğu sınırlarımız Kesinlik kazanmıştır Buradaki birlikler Büyük Taarruz için batı cephesine kaydırılmıştır

Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)

Sakarya zaferinin kazanılmasından daha sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Fransa Arasında imzalanmıştır
Antlaşma uyarınca;
· Taraflar arasındaki savaş durumu sona erdi

· Hatay dışarıya bugünkü Suriye sınırımız çizildi Hatay'da özel bir idare kuruldu
Türkçe'nim resmi dil olması ve Türk parasının kullanılması kabul edildi Burada yaşayan Türklere geniş haklar tanındı

· Fransa yeni Türk Devleti'ni resmi olarak tanımış oldu

· İtilaf Devletleri'nin Türkiye'ye karşı oluşturdukları birlik parçalandı

· Fransa Hatayla ilgili özerklik kararlarını kabul etmekle buranın Anadolu'nun bir parçası olduğunu da onaylamış oluyordu

Fransızlar Misakı Milli'yi tanıyan birincil itilaf Devleti olmuş İtilaf Devletleri kesinkes ayrılmıştır sırası gelmişken İtalya da Anadolu'dan en ince ayrıntısına kadar çekilmiş, Güney Cephelerimiz kapanmıştır Güneydeki birliklerin çoğu Büyük taarruz için batı cephesine kaydırılmıştır

eBüyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi (26 Ağustos18 Eylül 1922)

· Sakarya Meydan Savaşı'nda Yunan ordusunu yenilgiye uğratan Mustafa Kemal, 26 Ağustos 1922 sabahı Büyük Taarruz'u başlattı

· 30 Ağustosta Başkomutanlık Meydan Savaşıyla Dumlupınar ' ın kuzeyinde düşman ordusu değil edildi

· Mustafa Kemal Ordular! Birincil hedefimiz Akdeniz'dir İleriemrini vermesi üstüne taarruza geçen Türk ordusu önünde kaçan Yunan ordusunu İzmir'e dek kovaladı

· 9 Eylülde İzmir'in düşman işgalinden kurtarıldı 18 Eylülde Batı Anadolu iyice düşmandan temizlendi

Mudanya Mütareke Antlaşması (11 Ekim 1922)

· Telaşa düşen İngilizlerin isteği üzerine Mudanya Ateşkes Antlaşması imzalandı(11 Ekim 1922)

· Görüşmelere İngiltere, Fransa, İtalya ve Türkiye katılmış, Yunan temsilcileri görüşmelere katılmamıştır

· Konferansa TBMM namına İsmet Paşa katılmıştır

· Mudanya Ateşkesi ile Kurtuluş Savaşı askeri safhası sona ermiş, politik safhası başlamıştır

· Doğu Trakya ve İstanbul savaş yapılmadan kurtarıldı

· Meriç Nehri Yunanistan ile aramızda sınır oldu

· İstanbul'un TBMM' ye devredilmesiyle Osmanlı Devleti hukuken sona ermiştir

· Anadolu projesinde başarılı olmaması üzerine İngiltere'de Loyd George hükümeti düştü

· Yunanlıların megalo idea (Büyük Yunanistan) düşüncesi sona erdi
· Mondros Ateşkes Antlaşması geçerli bir evrak olmaktan çıkmıştır

Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım 1922)

· Mudanya Mütareke Antlaşmasından sonra ana barıştırma görüşmeleri olan Lozan Barışma Antlaşması için hazırlık yapıldı

· Ancak, İtilaf Devletleri Konferansa hem İstanbul hükümetini, keza de TBMM' yi çağırdılar bununla ikilik dışlamak ve Anadolu'da bir iç savaş çıkarmayı amaçlıyordu

· Bu durumu anlayan Mustafa Kemal, TBMM'de saltanatın kaldırılmasını görüşmelerini başlattı Yapılan oylama sonucunda saltanat ve hilafet ayrıldı

· 1 Kasım 1922'de saltanat kaldırılırken hilafet Osmanlı soyundan gelen Abdülmecit Efendi 'ye verildi

· Saltanatın kaldırılmasıyla İtilaf Devletlerinin oyunu bozulmuş, TBMM milletin tek temsilcisi olmuştur

· 623 yıllık Osmanlı saltanatı sona ermiştir

· Demokratikleşme ve laikleşme yolunda kayda değer bir adım atılmıştır *