Kurtuluş Savaşında Hazırlık Dönemi Hakkında Bilgi

Kurtuluş Savaşında Hazırlık Dönemi
Kurtuluş Savaşı Başlangıcı

MEMLEKETİN İÇ DURUMU VE CEMİYETLER

İzmir'in işgali, İzmir, İstanbul, Trakya ve Doğu Kara*denizdeki Rumların çalışmalarını hızlandırdı Fransızların Suriye'den Çukurova bölgesine getirdikleri Ermeniler saldırılara başladı Keza Doğu Anadolu'daki Ermeniler de saldırılara yöneldi Padişah Vahdettin ve Damat Ferit bu olaylar aleyhinde halkı ağırbaşlı olmaya çağıran bir duyuru yayınlayabildi Ülkede, hükümetin otori*tesinin kalmadığı ve işgallere karşı cesur kararlar alına*mayacağı anlaşıldı Bu ortamda zararlı ve yardımcı çoğu dernekler kuruldu

ZARARLI CEMİYETLER
A) MÜSLÜMANLAR TARAFINDAN KURULAN
ZARARLI CEMİYETLER

1 Sulh ve Selamet–i Osmaniye Fırkası
Padişahın fikirlerini ve Damat Ferit hükümetinin poli*tikalarını des*teklemiştir Ülkenin kurtuluşunun padişah ve halifenin emirlerine sıkı sıkıya uymakla olası olacağı görü*şünü savunmuştur

2 Teal–i İslam Derneği
Anadolu'daki ulusal direnme eylemlerine ve padişah*lık düzenini düşürmek isteyenlere karşısında kurulmuştur Hayal*mana aleyhinde direnmenin yararsız olduğunu Halifelik ma*kamına bağlılıktan başka bir yol kalmadığı fikrini sa*vun*muştur

3 İngiliz Muhipler Derneği
İngiltere'den Kavmi Necip (aristokrat insanlar) olarak bah*seden bir cemiyettir Milyonlarca müslümanı sömürgesi altına bölge bu devletin arkadaş olduğunu belirtmiş ve İngiliz mandasının kabul edilmesini savunmuştur

4 Bağımsızlık ve İtilaf Partisi
Padişah ve Damat Ferit hükümetlerini desteklemiştir Bu parti İttihat ve Terakki partisine
tepki olarak komite*muştu

5 Kürt Teali Cemiyeti
Wilson ilkelerine dayanarak egemen bir Kürt devleti kurmayı amaçlamıştır İngiltere kadar desteklemiştir
Anekdot: Bu cemiyetler Kurtuluş Savaşının yapılmasını gecikmesine neden olmuştur

B) YABANCILARIN KURDUĞU ZARARLI
DERNEKLER

1 Mavri Mira
Patrikhane'nin desteği ile kurulmuştur Batı Anadolu*'daki ve Marmara bölgesindeki Rumları örgütle*miştir Yunanistan yararına çalışmalarda bulunmuştur Bizans Devletini tekrar kurmayı amaçlamıştır Mavri Mira'nın daha alçak teşkilatları şunlardır:
a) Yunan Kızılhaçı ve Göçmenler Cemiyeti:
Rum ve diğer azınlık okullarında silahlı çeteler kur*muştur
b) Trakya Rum Komitesi
Doğu Trakya'yı Yunanistan'a katmayı amaçlamıştır

2 Etnik'i Eterya:
Yunanlıların tarihi cemiyetidir Mavri Mira ile birlikte çalışmıştır Trabzon ve dolaylarındaki Rumları birleştirerek ve Rum Pontus Devleti'ni tekrar kurmayı kasıt*lamıştır

3 Pontus Rum Derneği
Rum Patrikhanesine bağlı olarak çalışan bir örgüttür Rum Pontus Devletinin kurulması için çalışmıştır

4 Kordos (Rum Göçmenler Cemiyeti)
Anadolu'daki Rumları ayaklandırmıştır

5 Taşnak Sütyun Partisi – Hınçak Derneği
Doğu Anadolu'da egemen bir Ermeni Devleti kur*mak nedeniyle çalışmışlardır
Not: Yabancıların kurduğu bu derneklerin ortak amacı, Anadolu'yu paylaşarak kendi devletlerini kur*maktı

YARARLI DERNEKLER (ULUSAL DERNEKLER)

1 Trakya Paşaeli Cemiyeti
Trakya'nın Yunanistan'a verilmesini önlemek ama*cıyla Edirne'de kurulmuştur Bu dernek Osmanlı Devleti*nin dağılması halinde Batı Trakya'yı kapsayan Trakya Cumhuriyeti adıyla bir devlet kurmayı da amaç*lamıştır

2 İzmir Müdafaa–i Hukuk–u Osmaniye Cemiyeti
İzmir ve çevresinin Yunanlılara verilmesini önlemek nedeniyle kurulmuştur İzmir valisinin bu cemiyeti İttihat*çı*lık ve Bolşeviklikle suçlaması, cemiyetin güçlen*mesini önlemiştir Bu cemiyet dağılınca yerine Müdafaa–i Va*tan Heyeti adıyla yeni bir cemiyet ku*ruldu Bu dernek İzmir'in işgal edilmesinden bir gün önce İzmir Redd–i İl*adalet Cemiyeti adını almıştır

3 Şark Vilayetleri Müdafaa–i Hukuk–i Milliye
Cemiyeti
İstanbulda kurulmuştur Erzurum ve Elazığ'da şube*ler açmıştır Doğu Anadolu'nun Ermenilere verilmesini önlemek nedeniyle kurulmuştur Ermenilerin Doğu Asıl*dolu'da nüfus olarak çoğunlukta olmadığını açıklamıştır Doğu Anadolu'da Türk ve Müslüman nüfusun pozitif oldu*ğunu belirtmiş ve Doğu Anadolu'nun bütünlüğünün ko*runma*sını savunmuştur
Mustafa Kemal, Sivas Kongresinde Milli Dernekleri bu cemiyet aracılığı ile birleştirmiştir

4 Kilikyalılar
Adana ve çevresinde Fransız işgaline ve Ermeni saldırılarına karşı kurulmuştur

5 Trabzon Müdafaa–i Hukuki Milliye Cemiyeti
Doğu Karadenizde Pontus Rum Devletinin kurulma*sını önlemek nedeniyle kurulmuştur

6 Milli Kongre Cemiyeti
İstanbul'daki yurtseverlerin kurduğu cemiyetleri bir*leştiren bir federasyon şeklinde kuruluştur Milli kurtu*luş sa*vaşımızla ilgili olarak açıkladıkları bildiride Kuva–i Milliye deyimini kullanan ilk cemiyettir

ULUSAL CEMİYETLERİN MÜŞTEREK ÖZELLİKLERİ

1 Her cemiyet ilk olarak kendi bölgesinin kurtulu*şunu sağlamayı amaçlamıştır
2 Cemiyetler özgür ve milliyetçilik ilkelerine doğrultusunda çalışmışlardır
3 Cemiyetler mitingler, basın bildirileri ve protesto telgrafları aracılığıyla milli bilincin oluşmasına katkıda bu*lunmuşlar*dır
4 Cemiyetler bölgesel kongreler düzenleyerek siyasi ve silahlı mücadeleler yapmışlardır

BAŞLICA BÖLGESEL KONGRELER
1 Kars Milli Kongresi 30 Kasım 1918
2 Ardahan Kongresi 3 Ocak 1919
3 Trabzon Kongresi 23 Şubat 1919
4 İzmir Büyük Redd–i İlhak Kongresi 19 Mart 1919
5 I Balıkesir Kongresi 12 Temmuz 1919
6 II Balıkesir Kongresi 26–30 Temmuz 1919
7 Erzurum Kongresi 23 Temmuz – 7 Ağustos 1919
8 Nazilli Kongresi 6–9 Ağustos 1919
9 Alaşehir Kongresi 10–25 Ağustos 1919
Anekdot: Yukarıdaki bölgesel kongrelerin dışında çok sa*yıda lokal kongre düzenlenmiştir Bu kongreler değişik tarihlerde ve zamanlarda toplanarak ilgili oldukları böl*genin askeri ve siyasi durumunu değerlendirmişler, Kuva–i Milliye birliklerinin ihtiyaçlarını karşılamışlardır


KUVAYİ MİLLİYE HAREKETİNİN BAŞLAMASI

– İtilaf Devletleri gizli paylaşma planlarını hakiki*leştirmek için Mondros Ateşkes Antlaşmasının 7 mad*desine dayanarak işgallere başlayınca, insanlar harekete geçmiştir
– Insanlar Osmanlı yönetiminin işgallere karşısında yiğitlik*siz politikasına tepki olarak kendi kurtuluşunu temin etmek için silahlı mücadeleye yönelmiştir Bu Nedenle Kuvay–i Milliye birlikleri adı verilen yöresel direniş güçleri ortaya çıkmıştır
– Anadolu'da işgallere karşısında birincil silahlı direniş Güney cephesinde Dörtyol'da Fransızlar'a karşısında olmuştur 19 Aralık 1918
– İkinci etkin silahlı direniş hareketi İzmir'in Yunanis*tan'ın işgaline uğraması üstüne gerçekleşmiştir
– Batı Anadolu'daki Kuvay–i Milliye birlikleri uyumlu ordu kuruluncaya değin geçen sürede Yunan birliklerine aleyhinde vur kaç taktiği ile savaşmıştır
– Güney Cephesinde (Adana, Maraş, Antep ve Urfa) Kurtuluş Savaşını düzenli ve disiplinli Kuva–i Mil*liye birlikleri yapmıştır

MUSTAFA KEMAL PAŞA'NIN SAMSUN'A
ÇIKIŞI (19 MAYIS 1919)

Mondros Mütareke Antlaşmasından sonradan Doğu Ka*radeniz'deki Rumlar, Rum Pontus Cemiyeti'nin yöne*ti*minde Pontus devletini yeniden inşa etmek için çalışmaya başlamışlardı Yöredeki Kuva–i Milliye birlikleri ise Rum*ların bu hareketlerine aleyhinde çalışmalara girmişlerdi İngil*tere padişah Vahdettin'e bu bölgede çatışmaların durdu*rulması için baskıda bulundu Padişah yöredeki karmakarışık*lık*ların önlenmesi, Mondros Mütareke mukavele*sına uygun olarak padişaha tabi bir düzenin sağlan*ması için Mus*tafa Kemal'i 9 Ordu Müfettişi olarak atama*lendirdi Mus*tafa Kemal Hükümet Komiserliği ve askeri makamlara talimat verme yetkisini de aldı ve Samsuna çıktı (19 Mayıs 1919)
İngilizler İstanbul hükümetine verdikleri raporda Samsun ve çevresinde müslüman halkın Rumlara bas*kıda bulundukları ileri sürmüşlerdi Mustafa Kemal yap*tığı incelemelerde durumun İngilizlerin bahis ettiklerinin bütün tersi olduğunu saptama etti, eldeki kuvvetlerden fayda*lanarak Samsun ve çevresindeki Rumların çalışmalarını önledi ve asayişi düzenledi

HAVZA BİLDİRİSİ (28 Mayıs 1919)

Mustafa Kemal Paşa Samsun'dan Havzaya geçerek Yunanistan'ın Batı Anadolu'da yaptığı işgallere aleyhinde ulu*sal bilinci uyandırmak için ilan hazırladı Ilan tel*grafla askeri yetkililere, idari amirlere ve müdafa–i hukuk cemi*yetlerine gönderildi
Bildirinin Kayda Değer Maddeleri:
1 İzmir, Manisa ve Aydın'ın işgallerini kınayan mi*tingler düzenlemesi
2 İtilâf Devletlerine ve Osmanlı hükümetine işgalleri kınayan protesto telgraflarının çekilmesi
3 Hristiyan vatandaşlara karşı herhangi bir hamle*dan kaçınılması
4 Yapılan çalışmaların sonuçlarının 9 Ordu müfet*tişliğine haber verilmesi
Not: Havza Bildirisinin yayınlanmasından daha sonra dü*zenlenen mitinglerde ulusal bilinç kuvvetlenmiştir

AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

Mustafa Kemal, Ali Fuat Paşa, Rauf Orbay, Refet Bele ve Kazım Karabekir ile haberleşti Mustafa Kemal, Ali Fuat Paşa, Rauf Orbay ve Refet Bele ile Amasya'da buluştu Amasya Genelgesi hazırlandı Genelgeyi Kazım Karabekir ve Mersinli Cemal Paşalar gönderdikleri ha*berlerle benimsediklerini bildirdiler Askeri ve sivil ma*kamlara şifreli olarak gönderilen genelgenin maddeleri şunlardır:
1 Vatanın bütünlüğü ve ulusun bağımsızlığı tehli*ke*dedir
2 İstanbul hükümeti, galip devletlerin etkisi altında bulunduğundan yüklendiği sorumlulukların gereğini ye*rine getirememektedir Bu durum ulusumuzu değil olmuş göstermektedir
3 Ulusun içerisinde bulunduğu durumu vermek ve haklı durumunu, dünyaya duyurmak için hertürlü etki ve denetimden uzaktan bir milli kurulun varlığı gereklidir Bunun için, Anadolu'nun tehlikesiz yeri olan Sivas'ta ulusal bir kongrenin acele olarak toplanması kararlaştırılmıştır
4 Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır
5 Bu amaçla bütün vilayetlerden ve kazalardan parti anlaşmazlıkları dikkate alınmadan halkın güvenini kazanmış üç kişinin seçilerek Sivas'a gönderilmesi ge*rekmektedir
6Gönderilecek temsilciler Müdafaa–i Hukuk ve Redd–i İlhak Dernekleri ve belediyeler göre seçile*cektir
7 Askeri ve ulusal örgütler dağıtılmayacaktır
8 İşgallere aleyhinde yurdun savunması birlikte yapıla*caktır

AMASYA GENELGESİNİN ÖNEMİ
VE SONUÇLARI

1 Milli egemenlik fikri belirtilmiştir Ulusa, ulusal egemenliği gerçekleştirme konusunda bir çağrı yapılmış*tır
2 Ulusal kurtuluş savaşının gerekçesi ve yöntemi belirginleşmiştir
3 Osmanlı Devletinin görevini yerine getiremediği açıklanarak, yeni bir devlet kurulması fikri ortaya kon*muştur
4 İstanbul hükümetinin işgaller aleyhinde sessiz kalması ve tepki göstermemesi dikkate alınarak Anadolu halkının haklılığı konusunda bir şüphenin belirdiği açık*lanmıştır
5 Genelge, bir taraftan İtilaf Devletlerine, diğer ta*raftan da Osmanlı hükümetine karşı halkı mücadeleye ağırlama etmiştir
Mustafa Kemal'in Amasya Genelgesini hazırlaması ve genelgeyi tüm Anadolu'ya yayınlaması, İstanbul'da yetki sınırla*rını geçmek olarak değerlendirilmiştir İngilizle*rin baskı*sıyla İç İşleri bakanı Ali Kemal, Mustafa Kemal Paşa'ya görevden alındığını bildirmiştir Mustafa Kemal bu emri dinlemeyerek ancak padişahın emrini alabilece*ğini açıklayarak İstanbul'a dönmedi Böylece ulusal ör*gütleme çalışmaları için vakit ka*zanmıştır
Mustafa Kemal doğu illerindeki ulusal direnişi hazırlamak için toplanan Erzurum Kongresine yeralma için Erzurum'a hareket etti
netten alıntı *