Kurumlardan ortak açıklama: Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli

Aralarında zeytin ve zeytinyağı üreticileri, sivil toplum kuruluşları ve yurttaş örgütlenmelerinin bulunduğu kurumların yaptığı açıklamada, zeytinlikleri elektrik üretimi için madenciliğe açan yönetmelik değişikliği hakkında verilen yürütmenin durdurulması kararının kaldırılmasına reaksiyon gösterildi. Açıklamada, zeytinlikleri madenciliğe karşı tekrar savunmasız bırakan bu yeni kararın kabul edilemez olduğu vurgulanırken, yönetmelik değişikliğinin de asıldan iptali talep edildi.

Açıklamanın tam metni şöyle:

Zeytinlikleri madenciliğe açan yönetmelik değişikliği iptal edilmeli

83 yıldır maddelerle korunan Anadolu’nun zeytinlikleri, birçok sefer madencilik faaliyetlerine, imara, güç projelerine açılmak istendi. Lakin zeytin üreticileri, hayat savunucuları, sivil toplum örgütleri ve sendikaların uğraşı sonucu zeytin ağaçları bugüne kadar korunabildi.

1 Mart 2022’de ise ülkenin ‘‘elektrik ihtiyacı’’ öne sürülerek zeytinlikler kanunlara ve milletlerarası kontratlara uygun olmayan bir yönetmelik değişikliğiyle madenciliğe açıldı.

1939 yılında yürürlüğe giren 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerin Aşılattırılması Hakkında Kanununun 20. hususu şöyle: Zeytinlik alanları içinde ve bu alanlara en az 3 kilometre aralıkta zeytinyağı fabrikası hariç zeytinliklerin vegatatif ve generatif gelişmesine mani olacak kimyevi atık bırakan, toz ve duman çıkaran tesis yapılamaz ve işletilemez. Bu alanlarda yapılacak zeytinyağı fabrikaları ile küçük ölçekli ziraî sanayi işletmeleri üretimi ve işletilmesi Tarım ve Köyişleri Bakanlığının müsaadesine bağlıdır.

Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 115. Unsuru ise şöyle: “Ülkenin elektrik gereksinimini karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin öbür alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi koşuluyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin alanının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, alanda madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ait süreksiz tesisler inşa edilmesine kamu faydası dikkate alınarak Bakanlıkça müsaade verilebilir.”

Yönetmelik değişikliği ülkenin çabucak hemen tüm bölgelerinden yurttaş oluşumları, zeytinliklerin bulunduğu bölgelerde yaşayan yöre halkı, sivil toplum örgütleri, zeytin ve zeytinyağı üretici birlikleri ve hukukçuların yansısına neden oldu.

Söz konusu Maden Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’e karşı birçok kurumun açtığı çok sayıda davada, "Zeytinlik alanların maden faaliyetlerinde kullanılması hukuka aykırı" denilerek yürütmenin durdurulması kararları verildi.

Ancak Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanlığı’ndan gelen itiraz üzerine davalar bir üst mahkemeye taşındı ve Danıştay İdari Dava Daireleri Konseyi, Danıştay 8. Daire ile 10. Dairesinin müşterek bir karar vermesi gerektiğini belirterek kimi davalarda yürütmeyi durdurma kararını kaldırdı.

FakatDanıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun yöntem istikametinden verdiği bu karar davanın aslına ait değil. O yüzden yönetmelik değişikliği hala açıkça hukuka muhalif. Danıştay 10. Daire ile birlikte oluşturulacak ortak heyetin de bu gerçeğe istinaden yönetmelik değişikliğine yönelik yürütmeyi durdurma kararı vermesini ve bu yönetmelik değişikliğinin en kısa vakitte temelden iptal edilmesini talep ediyoruz.

Türkiye zeytin üretiminde dünyada 5., zeytin ihracatında ise 4. sırada yer alıyor. ‘‘Elektrik ihtiyacı’’ gerekçesiyle ülkemizin dış ticaret istikrarının sağlanmasında zeytin ihracatının hissesi görmezden gelinerek zeytinle ülke iktisadına daha fazla katkı sağlanması engelleniyor.

Öte yandan, gerek Muğla Akbelen ve Yatağan’da gerekse Denizli Avdan’da kömür madenciliğine karşı ormanı ve zeytinlikleri için çaba eden yurttaşlar yürütmeyi durdurma kararının kaldırılmasından ötürü dertliler. Yakın vakitte Akbelen'de bu yönetmelik değişikliğinden hareketle zeytinliklere girilmiş, 17 zeytin ağacı sökülmüştü. Artık yürütmenin durdurulması kararının kaldırılması ile Muğla Akbelen, Yatağan ve Denizli Avdan başta olmak üzere tüm zeytinliklere yönelik tehdidin tekrarlanmasından tedirginiz.


Unutulmamalı ki, soframızdan eksik etmediğimiz zeytinimiz, bin bir çeşit börtü böceğin hayat alanı olmasının yanında mahallî toplulukların da geçim kaynağı. Değil tek bir zeytin adedini kaybetmek, bu toprakların binlerce yıllık zeytin üretimini daha da artırmamız gerekiyor.

İklim krizi ve besin krizi göz önünde bulundurularak, Türkiye için hayati ehemmiyetteki zeytinliklerinden, güç üretimi münasebet gösterilerek vazgeçilme teşebbüsünün hukuka ve bilime uygun olmadığını bir sefer daha söz ediyor, zeytinliklerin şartsız korunması talep ediyoruz.

İmzacı kurumlar:

Agrida Tarım ve Turizm Derneği

Alakir Irmağı Kardeşliği

Antalya Ekoloji Meclisi

Ardanuç Cevizli Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği

Ayvalık Tabiat Platformu

Ayvalık Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Derneği

Avdan Platformu

Bergama Etraf Platformu

Balkon Bahçeleri

Bodrum ODTÜ Mezunları

Boğatepe Etraf ve Hayat Derneği

Bozcaada Forum

Bursa Artvin Sanat Kültür ve Toplumsal Dayanışma Derneği

Büyük Menderes İnisiyatifi

Çeşme Etraf Platformu

Çevre ve Kültür Kıymetlerini Muhafaza ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL)

Dalyan Turizm Kültür ve Etraf Müdafaa Derneği

Datça Dağcılık ve Tabiat Sporları Kulübü (DADADOSK)

Datça Bayan Platformu

Didim Etraf Platformu (DİÇEP)

Dikili Kültür ve Etraf Platformu

Doğa Derneği

Doğal Hayat Derneği

Edremit Etraf Platformu (EDÇEP)

Edremit Etraf Derneği

Edremit Körfezi Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Dernekler Federasyonu

Ege Etraf ve Kültür Platformu (EGEÇEP)

Elbistan Hayatı ve Doğayı Müdafaa Platformu

Gökova Ekolojik Ömür Derneği (GEYDER)

Greenpeace Akdeniz

Gökova Akyaka’yı Sevenler Derneği (GAS.DER)

Güllük Körfezi Muhafaza Platformu

Hemşin Ömür Derneği

İkizdere Etraf Derneği

İkizköy Etraf Komitesi

İklim İçin 350 Derneği

Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Müdafaa Derneği

Kazdağları Kardeşliği

Kömürün Ötesinde Avrupa (Europe Beyond Coal)

Kuşadası Etraf Platformu

Kuzey Ormanları Savunması

Marmaris Kent Konseyi

Menteşe Kent Konseyi

Muğla Etraf Platformu (MUÇEP)

Orhanlı Köyü Kültür Tabiat Gençlik ve Spor Kulübü Derneği

Proje Meskeni Toplumsal Kooperatifi

S.S. Orhanlı Köyü Ziraî Kalkınma Kooperatifi

Sandras’ı Müdafaa Platformu

SlowFood Adana

SlowFood Bardacık

SlowFood Fırtına

SlowFood Gökova Birliği

SlowFood Halfeti

SlowFood İda- Çanakkale

SlowFood Karaburun

SlowFood Kars Birliği

SlowFood Kastamonu

SlowFood Mahal

SlowFood Mut

SlowFood Ölmez Ağaç

SlowFood Şile Palamut

SlowFood Tarsus

SlowFood Tarsus Yeryüzü Pazarı

SlowFood Teos

SlowFood Trakya

SlowFood Yağmur Böreği

SlowFood Yaveş Gari Bodrum

SlowFood Yeryüzü Pazarı Foça

Söke Etraf Platformu

TEMA Vakfı

Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Müdafaa Vakfı)

Yaşam ve Dayanışma Yolcuları

Yenifoça Forum

Yeşil Artvin Derneği

Yeşil Niyet Derneği

Van Çevder

Yeşil Ömür İnisiyatifi

YUVA Derneği
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı