Kütahya gelenek ve görenekleri

kütahya gelenekleri,kütahyanın gelenek ve görenekleri,kütahya'nın örf ve adetleri,kütahya adetleri

KÜTAHYA ÖRF ADET GELENEK ve GÖRENEKLERİ

Kütahya fazla eski bir yerleşim merkezidir Tarih boyunca Hitit, Frigya, Lidya, Pers, Makedonya, Bergama, Bitinya, Roma, Doğu Roma(Bizans), Anadolu Selçuklu, Germiyanoğulları ve Osmanlı Devleti bu bölgeye hâkim olmuşlardır 1079 ’da Selçuklu Türklerinin Kütahya ve çevresini fethinden daha sonra, Türkİslâm kültürü yayılmaya başlamış ve eski kültürler unutulmuştur Kütahya millî ve mânevî değerlerin, târihî lahza ’anesine sıkı sıkıya ast, buram buram târih kokan bir ilimizdir Kiraz şenliği, ılıca sefaları, kış eğlenceleri, dinî bayramlardaki hususî havasıyla, mesire yerlerine yapılan hususî gezileriyle, kendisine has düğün âdetleri, zengin folklorü ile Anadolu ’daki Türk boylarının özelliklerini taşır

DOĞUM

Doğumun ailede yarattığı sevincin eşe dosta duyurulması ve paylaşılması çevresine oturan köklü bir gelenektir Etrafına kümelendirilen seremon ve törensel geçişler adete protokol gibi esnetilmeden uygulanır Günlerce süren bir kutlamalar silsilesi içinde sürdürülür Bebek ve anne için doğumdan iki üç hafta sonradan evin misafir ağırlanan odasının baş köşesine sıradan boyundan daha yüksek bir yatak süslenir Bu yatak ailenin bebeği için yapılır Yatağın dekor malzemeleri ailenin ve yakınlarının çeyizlerinden bir araya getirilen, birbiriyle düzenli, sim sarma, renkli nakış ve tel kırma tekniklerinde işlenen baş tülbentleri, çevre, uçkur, peşkir, bohçalar, bürümcük çarşaflarıdır Yatağın dört bir yanına çıta konur Çıtaların çevresi bürümcük çarşaflar veya güya kumaşlarla boğum boğum süslenir Yatağın arka ve baş emrindeki duvarları ağır işlemeli şalvar kumaşları ile kaplanır Bu bez üstüne ortalanarak sim sırma işli bir bohça hafif eğimler verilerek zemine iğneleyerek şekillendirilir Bu şekillendirme malzemenin çokluğuna, yapan kişinin becerisine bağlıdır Genel Olarak uçları açık S, göbek, kelebek, takke şekilleri ile kompozisyonlar meydana getirilir Bunlar duyulan sevincin sembolü sayılır Yatağı ön st ve tabi üstteki kısımları bir baş tülbendinin işli yerleri görünecek şekilde kapatılır Ya Da renkli ipek krepler, iğne oyalı danelerin çapraz bükülmesi ile baklava biçimli kafes oluşturulur Kafeslerin ortasına külte inci ve altın tuğralar asılır Yatağın bir köşesine gelin tacından yer alan tac krebinin içine sarımsak, çörekotu ve tuzlu konularak sıçan denilen nazarlık yapılır ve asılır Gelin misafirleri ipek bir kıyafetle karşılar Misafirlere kahve , çay pasta börek yanında özel üretilmiş baharatlı tarçınlı karanfilli sıcak loğusa şerbeti ikram edilir Doğu yatağı 40 gün ziyaret edilir

SÜNNET

Anadolu'da çocukla ilgili geleneksel işlemlerden en önemlilerinden biriside sünnet geleneğidir Çocuklar çoğunlukla okul çağına yakın ya da ilkokul yıllarında buluğ çağı çağına girmeden sünnet edilmektedirler Sünnet tekli yaşlarda ve merasim ise okulların kapanmasından sonradan yaz mevsiminde yapılır Sünnet giysisi tören hazırlıklarının en kayda değer bölümünü oluşturmaktadır Maşallahişlemeli sünnet elbisesi alınır ve giydirilir Sünnet evinin davetli ağırlanan odasının baş köşesine alışılagelmiş boyundan daha yüksek bir yatak hazırlanır Sünnet yatağı da doğum yatağının benzer malzemelerle ve aynı şekilde yapılır Tek farkı sünnet çocuğunun ilgisini çekecek renkli ve aydınlatılmış süslerin ağırlıklı ilaveleridir

EVLENME

:wwwlarcomkutahyakutahyadugunadetleri91588

BAYRAMLAR

Dini bayramların günleri kameri takvime tarafından hesaplandığı için, şu lahza kullanılan takvimde her sene aynı tarihe rastlamaz Her sene onar günlük gerilemeyle gelen ramazan ve kurban bayramları böylece öbür mevsimlerde kutlanabilmektedir Ramazan bayramı Kameri takvime tarafından Şevval ayının birincil üç günü, Kurban bayramı ise Zilhicce ayının onuncu gününden itibaren dört gün süreyle kutlanır Müslümanlık ve geleneksel toplum töreleri, Kütahya'da yaşamı belirleyen öğelerdendir On bir ayın sultanı, tövbe, mağfiret ve bereket ayı olarak tanıdık Ramazan ayının gelmesi ile bambaşka bir yaşantı başlar

Kütahya halkı Ramazanda sadece ibadetle uğraşmak istediği için Ramazan öncesi temizliğini yapar Ramazan ayında Karşılıklı Olma denilen Kur'lahza hatimleri yapılır Genelde kadınlar evlerde veya caminin kadınlara ayrılan bir bölümünde toplanarak Kur'an okuyan bir kişinin okumasını peşine düşüp takip ederler İftar yemeğinden sonradan teravih namazına gidilirTeravih namazından sonra erkekler kahvelerde veya esnafın dükkanında toplanarak sahura kadar sohbet ederler, kadınlar ise evlerde toplanırlar Kütahya'da komşuluk ilişkileri hala devam etmektedir Bunun en hoş örneği Ramazan ayında görülür Sahur vakti cümbür cemaat birbirinin ışığına bakıp uyuyup kalanların duvarlarına, camlarına vurularak uyandırılır Akrabaların yanı sıra komşularda iftara çağrılır

Ramazan hazırlıkları baştan olduğu gibi Kütahya'da da hoş bir acele içinde eğilim eder Ramazan, oruç ve yemek iç içe olduğu için Ramazan denilince yemek yemek gerçekleştirmek ve yemek yemek akla kazanç Bu yüzden cümbür cemaat evinde aylar öncesinden Ramazan için yiyecek içecek hazırlamaya başlar Bu hazırlık yazdan reçellerin yapılması, hoşaflık meyvelerin kurutulması ile başlar Ramazanda öbür yemekler olun diye yazdan sebzeler kurutulur Pilavlık pirinç, bulgur, erişte ve peynirler hazırlanır Ramazan hazırlığı için saç üzerinde yufka yapılır Sahurda erken kalkarak bu yufkalardan kapama, börek, tirit ve cevizli yufka tatlısı yaparak kullanırlar Sahurda yufkadan yapılan yemekler yanına genel olarak haşhaşlı gözleme uzun zaman tok tutması bakımından revaçta olan bir yemektirKütahya'da iftar yemekleri iftar davetleri halindedirYa iftara gidilir yada iftarcı kabul edilir Birincil hafta aile içinde , ikinci hafta akrabalar komşular, dostlar edinmek üzere iftara gidilir ya da çağrılır Kütahya'da iftarcı çağırmak varlığa ve zenginliğe bakmaz, gönlü zengin olan herkes bütçesine tarafından iftarcı çağırırKütahya da akşam ezanının yanı sıra Kütahya kalesinden top atılır

Insanlar arasında iftar zamanına top atılmak üzere, top zamanıifadeler kullanılır İftar yemekleri de farklı bir özellik taşır Top atılışı Hisarın bedenleri arasında yapılır Sofra başında hazır bekleyen aileler önce iftarlıkla oruç açılır Genel Olarak hurma, zeytin, tuzlu gibi ateşte pişmeyen yiyecekler ile oruç açılır Oruç açıldıktan sonradan bir iki lokma reçelden, peynirden oluşan iftarlıklar yedikten sonra öteki odada hazırlanan seccadelerde namazlar kılınır Namazdan sonradan sofraya her yerde oturulur Yemeğe çorba ile başlanırRamazan birincil günü Ramazanı tüm yetişmek nasip olsun diye Tutmaç çorbası içilir Ilk Cuma günü yeşil mercimek çorbası yemenin sevap olduğu söylenir Öteki günler yoğurtlu çorba, tarhana kızılcık, şehriye çorbaları yapılır Çorbadan sonradan ilk yemek yemek et yemeğidirEt yemeğinden sonra pilav veya su böreği yenilir Ekmek kadayıfı, baklava ya da güllaç tatlısı kazanç Tatlıları üstüne baskılık denilen yaprak sarması yenilir Kütahya'da hala aralıksız hoş bir gelenekte Küpecik geleneğidir İftardan ile yatsı ezanı aralarında benzer sokağın çocukları başlıca 56 birey bir araya gelip kapı kapı dolaşıp bahşiş toplarlar bu vesileyle küpecik şarkısını söylerler

Çocuklar konut ev dolaşıp kapının önünde söyleyerek bahşişler toplarlar Çoğunlukla para verilir Paranın yerine fıstık, leblebi, şeker verende olmaktadırÇocuklar topladıkları para ile bakkaldan gıda alarak verilen yiyecekleri topluca yerler Kütahya'da Ramazan'ın bir diğer özelliği de imsak vaktinin top ve ezandan önce minarelerden Salu diye bağırılarak duyurulmasıdır

Bayram heyecanı Ramazan ayının son haftasında başlar Bütün evler arife gününe dek arınmış olur Büyüklerin bayramda giyecekleri çıkarılır, ütülenir, çocuklar için bayramlık alışverişi yapılır Misafirler için şeker ve çikolata alınırBayram günü yemeğe bırakılacaklar için yemekler hazırlanır Arife gününe böylece meslek bırakılmaz Arife günü yıkanmanın sevap olduğuna inanıldığı için ailece yıkanılır Arife günü ikindi vaktinden sonradan kabirler ziyaret edilir Arife günün en büyük meslek bayram tatlısı hazırlamaktır Komşular bir araya gelip baklavalar hazırlanır

Nişanlı olanlar ise ramazan bayramında giyilmek üzere bohçalar hazırlar Erkek tarafı kızın giymesi iç çamaşırından çorabına değin bir kat kıyafet yanına bir tepsi baklava gönderir Kız tarafı da oğlana şenlikli bir kat giysisi bohçalar gönderir Bayram sabah namazı ve bayram namazı ile başlar Evde hanımlar sabah ezan zamanında kalkarlar, ölmüşlerinin ruhuna dua ederler Erkekler bayram namazından sonradan mezarlığa ziyarete gidilir Bayram sabahı erkekler eve gelmeden evde son hazırlıklar tamamlanır Evlenmiş evlatlar da baba evine gelerek bayramlaşılır ve kahvaltı yapılır Bayramlaşmalar başlar Kütahya'da Kurban bayramı büyük coşku ile kutlanırKurban olarak koyun, sığır kesilir Evinde bahçesi ve bakmaya gücü olanlar daha önceden alırlar lakin geneli arife günü alırKurban edilecek hayvan sağlıklı olmalısına ve kadınsı ise hamile olmamalısına dikkat edilir Kurbanlık arife günü kınalanır ve süslenir Nişanı aileler süsleyerek kız tarafına bir koç gönderme adeti vardır Çoğunlukla kasap çağrılarak kesilirKurban etinin üçte bir kesilen evde kalır Diğer kısımlar komşu, akraba ve fakir insanlara dağıtılır Bayram ziyaretlerine gidilir


HIDRELLEZ


Hıdrellez, tüm Türk dünyasında aşina mevsimlik bayramlarımızdan biridir Ruzı Hızır (Hızır günü) olarak adlandırılan hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamber'in yeryüzünde buluştukları gün olması sebebiyle kutlanmaktadır Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek ahali ağzında hıdrellez şeklini almıştır Hıdrellez günü, Gregoryen takvimine kadar 6 Mayıs eskiden kullanılan Rumi yıllık olarak da tanıdık Julyen takvimine kadar 23 Nisan günü olmaktadır Halk arasında kullanılan takvime tarafından vaktiyle yıl ikiye ayrılmaktadır: 6 Mayıs'tan 8 Kasım'a dek olan vakit Hızır Günleri adıyla yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 6 Mayıs'a dek olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturmaktadır Bu yüzden 6 Mayıs Günü kış mevsiminin bitip sıcak yaz günlerinin başladığı anlamına gelir ki, bu da kutlanıp bayram yapılacak bir olaydır

Kütahya'da 5 Mayıs akşamı başlayan kutlamalar sırayla, dileklerin tutulması, farklı alanlara yönlendirilmiş uygulamaların yapılması, kadınların ellerine kına yakmaları, Hıdrellez ateşinin yakılması gibidir 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece aileler hiç kimsenin görmeyeceği şekilde evlerinin etrafına haşhaş taneleri serper Bu taneler sayılamayacağından o evde bereketin fazla olacağına inanılır 5 Mayıs akşamından bütün hazırlıklar yapılır, gruplar oluşturulur Ara Sıra de bu hazırlıklar bu hafta öncesinden başlamaktadır O gece okur, ibadet edilir, türlü dileklerde bulunulur

Hıdrellez gecesi gül fidanlarına, bono dallarına istek tutanlar elbiselerinden bir iplik veya parça bağlayarak çeşitli dileklerde bulunurlar Bu dilekler; bir işin olması, evlenme, şifa bulma, sevdiğine kavuşma gibi dileklerdirEv, otomobil iş yeri isteyenler bunları gül fidanının altına taşlarla resmini bırakırlar Bir kesenin içine para, diğer kesenin içine bütün yiyeceklerden aşlıklar konularak gül dalına bağlanır Ertesi gün sabahtan alınan keseler bereket parası ve bolluk kesesi diye saklanır Evin verimli olacağına inanılır Hıdrellez gecesi genç kızlar kendilerine ait eşyaları su doymuş bir kabın içine atarlar, kaba atılan eşyalar genelde yüzük küpe, düğme, tarak, para 'dır Geceden gül fidanının altına bırakılan bu kap ertesi gün alınır Minik bir çocuğa kaptan birer birer eşyalar çektirilir giderken eşyanın sahibine de maniler söylenir Kimin eşyası çıkmazsa onun kısmeti çıkmadı diye o kızın başında eğlenir & Mayıs sabahı erkenden kalkılıp mesire yerine gidilir Kahvaltı orada yapılır, Eğlenceler başlar Çoğunlukla kadınlar erkekler, çocuklar ayrı yerlerde eğlenirler Hıdrellez sabahı gün doğmadan doldurulan suyun şifalı olacağına inanılırHer derde derman olsun diye yedi türlü ot yenir Hıdrellez günü ailenin kapısına gelen hiç kimse abes çevrilmez Gelenlerin Hızır olabileceğine inanılır Bugün bilhassa haramdan sakınılır Hıdrellezde yapılan yemeklere daha özen gösterilirGözlemeler, hamursuzlar yapılır Alev yakılarak üzerinden atlanır, etrafında oyunlar oynanır *