Kuzey Pasifik’teki ‘Nükleer Tıpa’ Sızdırıyor

2. Yerküre Savaşı’nın en yıkıcı silahı, tartışmasız biçimde atom bombasıdır. Hiroşima ve Nagazaki kentlerine atılan atom bombalarının gücü, soğuk savaş periyodunda çeşitli devletleri nükleer silahlanmaya itmişti.

Yapılan nükleer silah denemelerinin akabinde geçmişe büyük ölçüde nükleer ya da radyoaktif atık kaldı. Bu denemelerden biri olan ‘kaktüs’ bomba testi, 1958 yılında Marshall Adaları’nda gerçekleştirildi. Testten 20 yıl kadar sonra da deneme nahiyesinin üstü beton bir kubbe ile kapatıldı.


BM yetkilisi Anonio Guterres tarafından “bir çeşit tabut” olarak tanımlanan bu kubbe, radyoaktif atıklarla dolu lakin inançlı bir yapı olarak görülüyordu. Kubbenin 45 santimetre kalınlıktaki yapısı çatlaklarla doldu. Daha da korkutucu olan ise, 115 metre çapındaki kraterin asla düzeltilmemiş olması. Yani üst tarafı dev bir beton kesimiyle kapatmış olmalarına karşın alt kısım için hiçbir çalışma yapmamış olan periyodun yetkilileri, radyoaktif atıkların adanın mercan kayalıklarına tesir etmesine ve okyanusa karışmasına çoktan sebep olmuş olabilir.

Sıradan kurallar altında, 2. ve biraz daha geniş, daha sağlam bir kubbe yapmak şu anki sorunun tahlilini sağlayabilirdi. Bu olağan tahlilin önündeki beis ise global ısınma. İklimdeki süratli değişmeler, yükselen deniz seviyesi üzere tehditler durumu çıkmaza sokuyor. Üst üste kubbe de yapsanız deniz seviyesi yükseldiğinde kubbenin yapısı tehlikeye düşecektir. Hepimizin bildiği üzere okyanus betondan güçlüdür.

Marshall Adaları, 1947-1958 arasında ABD’nin yaptığı nükleer bomba denemelerine hane sahipliği yapıyordu. Enewetak ve Bikini mercanadaları bu bomba denemelerinden ötürü büyük zarar görmüştü. O devrandan beri bu ortam, ABD’nin yarattığı karışıklık sembolü olarak biliniyor. Velev Süngerbob serisinin geçtiği Bikini Bottom’un bu adanın altında olduğu ve oradaki garip hayatın nükleer denemeler sonucu ortaya çıktığı argüman edilen teoriler de var, o kadar yerleşik bir haber bu.

ABD yerden çekildikten sonra yapılan tazminat ödemelerinde anlaşılmıştı ama ABD, ödemeleri garip taksitlerle ve sorunlu biçimde gerçekleştirdi. Bu yüzden de nahiyede ABD’ye karşı umumi bir güvensizlik durumu kelam konusu. Kaldı ki ABD’nin yerdeki davranışları, Birleşmiş Milletler’in de yansısını çekmiş durumdaydı. Marshall Adaları başkanları de bu mevzuyu yerkürenin gündemine getirmeye çalışıyor. ABD, kubbenin olduğu nahiyede murakabeleri kendi elinde tutuyor ve yapının bağımsız formda incelenmesine karşı çıkıyor.


Kubbenin külliyen çökmesi ya da parçalanması durumunda ne olacağı ise bilinmezliğini koruyor. Pasifik Okyanusu mekan yer nükleer atıklar ve nükleer denemeler yüzünden zarar görmüş durumda bulunuyor. Kubbenin altındaki bütün atıkların yeryüzüne çıkması ile birlikte ortaya çok büyük bir felaket çıkabilir.

Marshall Adaları Dışişleri Bakanı John Silk, Runit Kubbesi isimli kubbenin “bir gün bütün herkesin tabutu olmamasını umalım” diyor.