Kuzey Yarım Kürede Lavabolardaki Sular Niçin Sağa Içten Akarlar?

Dünya kendine ait kuralları ve enkaz durumları ile çekici ve farklı bir yaşam alanıdır İki öbür yarım küreden oluşan Dünya, yeniden bu iki yarım küreye tarafından istikrarsızlık gösteren bazı durumlara da sahiptir Misal olarak da ilkokuldan bu yanlamasına üstünkörü olarak anlatılan “lavabodaki suların iki ayrı yarım kürede birbirine ters şekilde akarak lavabonun boşalması söylenebilir Dünya ’nın kuzey yarım küresinde bulunan bir kişi lavabosunu su ile doldurduğunda suyun boşalma yönü farklı, güney yarım küredeki benzer işlemde akış yönü farklıdır Peki, niçin kuzey yarım kürede lavabolardaki sular sağa içten akarak giderler?
Coriolis Kuvveti
Dolu bir lavabo ya da küvetin bir anda tıkaçları çekilirse suyun döne döne, hemen hemen bir hortum oluşturarak boşaldığı ve akıp gittiği görülecektir Aynı şart klozet sifonu çekildiğinde de geçerlidir Kuzey yarım kürede yaşayan kişiler laf konusu sızıntı yönünü sağa içten, yani saat yönünde görürlerken güney yarım kürede ise bu yön soldur; yani saat yönünün tersidir Bilim insanlarının bu konuya dair getirdiği kavram “Coriolis Kuvvetidir İki yarım kürenin birbirine ters yönde olacak şekilde hava akımlarına ve de okyanus akıntılarına sahip olması her ne kadar genel kabul görse de, lavabo veya küvetten boşalan suyun benzer bir duruma sahip olması halen tartışılmaktadır Çünkü bahsedilen bu alan Dünya ’nın dönüş hızının tesir edebileceği ya da bu etkinin gözlemlenebileceğinden de oldukça küçüktür; en azından kimi bilim insanları bu durumu bu şekilde yorumlamaktadırlar
Dünya ’nın kendi ekseni civarda dönüşünün kesin bir hızı vardır Oysa dönüş esnasında Düya üzerindeki her nokta benzer hıza sahip değildir Misal olarak Ekvator üzerindeki bir birey, 1 günde 40000 kilometre yol alacak şekilde (Dünya ’nın çap ölçüsü değin) dönme hızına (bu da takriben saatte 1670 km ’dir) sahipken, uç noktalarındaki söz konusu hız “0 ’dır Benzer olarak göklerdeki bulutların rüzgar hızı haricinde yere göre tembel durduklarını, bunun da fiilen yer kürenin dönüşleri sırasında bulutların da benzer şekilde döndüğü gerçeğine işaret ettiğini ayrım edebilirsiniz Yani Ekvator ’daki bulutlar, kutuplardaki bulutlara kadar fazla daha çabuk dönerler
Şu Anda ise bu bilgiler ışığında konumuzun merkezine doğru gelebiliriz Ekvator üstünde bir nokta alıp, bu noktaya “A diyelim Bu noktanın tam kuzeyinde kalacak şekilde, 45 derece paralelde de “B noktasını saptayalım Bir top mermisini A noktasından tam kuzey istikametine içten nişanlayıp ateşleyelim Her ne kadar nişan bütün kuzey yönüne doğru olsa da, Ekvator ’un dönüş hızının B noktasına göre takriben 2 katı olmasından nedeniyle top mermisinin B noktasına vardığı görülür Tekrar aynı şekilde aynı mesela Güney Yarım Küre ’de yapıldığını düşünelim Bu sefer de yine Dünya ’nın dönüş hızına göre tam güneye atılan top mermisinin Batı ’ya içten gittiği görülecektir neticede, Kuzey Yarım Küre ’de ister kuzeye, ister güneye doğru atılan herhangi bir maddenin hedefin sağına içten yönlendiği anlaşılabilir Güney Yarım Küre ’de de atılan maddelerin sola içten yönlendiği görülür
Her ne dek okyanus akıntıları ya da hava akımları gibi büyük göstergeler ile lavabo ya da küvet suyu gibi ufak göstergeler bu konuda birbirleri ile bütün bir kıyaslanabilirlik sağlayamasalar da genel kabul bu şekildedir Halen araştırılan bu konu hakkında Dünya ’nın dönüşü ile ilgili bir durumun gözlemlenebildiğinden söz etmek mümkündür Lavabolardan suyun akış yönünü görebilmek için dileyen cümbür cemaat evinde bu denemeleri kolaylıkla yapabilir ve suyun nasıl dönerek aktığını kendi gözleri ile görebilir
Kaynakça:
evrimagaciorg